— Усіх перастраляю, — сказаў Піучэн і звярнуўся да Лінкана: — Уставай, індзеец.
Лінкан устаў. Бандыты вывелі яго з хаціны.
З пасудзіны ў… джунглі
Не чакалі мы, што так павернецца.
— Яны хутка вернуцца? — запытала Алеся.
— Хто ведае, — нявесела сказаў я.
— Паспрабуем уцячы?
— Заблудзімся ў джунглях, — сказаў Максім. Алеся сціснула рукі ў кулачкі:
— Лепей у джунглях блукаць, чым сядзець з бандытамі.
— Максім, навошта нам лезці ў джунглі? — кажу. — Каля берага стаіць плыт. Сядзем і паплывем па рацэ.
— А куды заплывем? — прагаварыў Максім.
— Куды-небудзь заплывем, — кажу яму. — Мажліва, людзей на рацэ сустрэнем ці якое-небудзь паселішча ўбачым. Людзі заўжды каля ракі селяцца.
— Правільна разважаеш, — пахваліў мяне Максім. — Але як з хаціны выбрацца?
— Паглядзі, дзе бандыты, — папрасіла яго Алеся.
Максім выглянуў з хаціны, і адразу ж прагрымела аўтаматная чарга. Кулі ўзбілі пыл каля самых дзвярэй. Максім, охнуўшы, зваліўся пры сцяне. Мы з Алесяй кінуліся да яго.
— Максім, цябе не паранілі? — усклікнула Алеся.
У Максіма белы-белы твар. Ляжыць нерухома, не адзываецца. Я страсянуў яго:
— Максім!
— Што? — ледзь чутна прамовіў ён. Потым паціху прыўзняўся, патрос галавою і здзіўлена сказаў:
— Не застрэліў? А мне думалася, што ён мяне забіў. Выходзіць, за намі сочыць Піучэн, не спускае вачэй з хаціны. Няма як выбрацца.
— Максім, а ты не заўважыў, дзе Лінкан? — спытала Алеся.
— Яго бандыты да рытуальнага слупа прывязалі. Вось што прыдумаў Санча! Прывязалі Лінкана да слупа, каб той пёкся на сонцы. Спадзяюцца, што не вытрымае, скажа, дзе залатая дзіда. Цяпер з яго здзекуюцца, а пасля возьмуцца і за нас. Як жа ўцячы адгэтуль? Няўжо мы не выратуемся? Я зірнуў на тры вялізныя пасудзіны, падобныя на бочкі, якія стаялі каля ложка, і ўсклікнуў:
— Мы выратуемся!
— Як? — запытаў Максім.
Я тыцнуў пальцам на пасудзіны:
— Туды схаваемся.
Алеся шырока раскрыла вочы:
— А калі знойдуць?
— Трэба рызыкнуць, — кажу. — Залезем і шкурамі гуанака накрыемся. Бачыце, колькі іх на ложку ляжыць?
— Хаваемся, — сказала Алеся і залезла ў пасудзіну.
Максім узяў шкуру і накрыў ёю Алесю. Мы з ім пераглянуліся і таксама залезлі ў пасудзіны. Толькі я паспеў прысесці, падціснуць ногі, як на двары пачуліся крокі і ў хаціну ўваліліся бандыты.
— Дзе яны? — адразу ж усклікнуў Санча. Чон-чон у тон яму:
— Няма?
— Шукайце, — прагаварыў Санча. Я сцяўся, затаіў дыханне.
— Дзе ж яны? — зноў усклікнуў Санча.
— Уцяклі. Піучэн правароніў,— прамовіў Кайф.
— Я вачэй не спускаў з хаціны, — стаў апраўдвацца Піучэн.
— Яны ў джунглях. З краёчку сядзяць. Пабаяцца лезці далей. Знойдзем, — прамовіў Санча.
Бандыты выбеглі з хаціны. Толькі цяпер я адчуў, што мяне калоціць, нібыта ў ліхаманцы.
— Антось, — паклікаў Максім.
Я ўстаў, адкінуў шкуру гуанака, вылез з пасудзіны. А Алеся і Максім ужо стаяць каля пасудзін, глядзяць на мяне так, нібы я з таго свету з'явіўся.
— Трэба ўцякаць, — сказаў Максім.
Я ўбачыў на паліцы каля сцяны вялізны нож, схапіў яго і разам з Алесяй і Максімам выбег з хаціны.
З Лінканам
Цела Анту на паляне ўжо не было (відаць, кудысьці завалаклі бандыты), а каля рытуальнага слупа стаяў Лінкан, прывязаны вяроўкаю. Мне здалося, што ён усміхнуўся, убачыўшы нас. Ён аблізнуў перасмяглыя губы, штосьці прашаптаў.
— Крышку пацярпіце. Зараз вызвалім вас. — Я ўзяўся за вяроўку, пацягнуў яе да сябе і паласнуў па ёй нажом.
Лінкан вызваліў рукі, разблытаў вяроўку, скруціў яе. Да яго падбег бура-чырвоны сабака, тоненька заскуголіў. Лінкан пагладзіў яго па спіне:
— Засумаваў без мяне? Ну, не бядуй. Цяпер не разлучымся.
— Трэба ратавацца, — не выцерпеў Максім.
— Бяжыце за мною, не адставайце.
Лінкан накіраваўся на ўскраек джунгляў, мы пабеглі па вузкай сцяжынцы, пасля павярнулі направа, пралезлі праз нейкія калючыя кусты. Лінкан стаў.
— Усё. Яны нас тут не знойдуць.
Не верыцца, што вырваліся, што ўцяклі ад бандытаў. Нядаўна былі палоннікамі, хаваліся ў пасудзінах, а цяпер на волі. Лінкан, вядома, пастараецца нам дапамагчы, не пакіне нас.
— І вас схапілі бандыты? — запытаў Лінкан.
— Схапілі,— кіўнуў галавою Максім. — Мы ў іх былі заложнікамі. Дзядзька Анту казаў вам. Ён не хацеў весці бандытаў сюды, у джунглі. Дзядзька Анту нас ратаваў. Ён добры. Ён і пра вас нам расказваў. І пра ваш народ, пра ваша жыццё ў джунглях таксама расказваў.
Лінкан прыхінуўся спінаю да ствала.
— А вы ведаеце, як раней жыў наш народ? Я засунуў за рамень нож і прагаварыў:
— Крышку ведаем.
— З самай раніцы пачыналі жыццё нашы продкі,— прамовіў Лінкан. — Жанчыны смажылі мяса, варылі бульбу. Мужчыны, паснедаўшы, ішлі ў джунглі. Хто на паляванне, хто па дровы, хто па ваду. А жанчыны глядзелі дзяцей, працавалі на агародах. І мужчыны, вярнуўшыся з джунгляў, ім дапамагалі. Вечарам усе збіраліся разам. Расказвалі пра тое, што бачылі, успаміналі аб тым, як жылі дзяды і прадзеды. Усё ў нас ладзілася, нікому мы не чынілі зла, пакуль на нас не напалі захопнікі. Яны не толькі рабавалі, але і хацелі прымусіць нас жыць па-новаму.
Лінкан уздыхнуў. Цяжка яму. Калісьці канкістадоры-заваёўнікі знянацку нападалі на ягоных продкаў, а цяпер з'явіліся бандыты.
Лінкан дакрануўся да майго пляча.
— Ты дапамог мне. Малайчына.
Я пачырванеў. Хіба калі-небудзь да гэтага мог бы падумаць, што сам правадыр племені мапучэ мяне пахваліць?
— Вы з іншай краіны? — запытаў Лінкан.
— З іншай. Мы сюды прыехалі на экскурсію, але нам не пашанцавала, — прамовіла Алеся і апусціла галаву.
Мне здалося, што яна вось-вось заплача, але яна сказала:
— Дзядзька Лінкан, бандыты могуць хаціны ўзарваць. А там людзі.
— Не ўзарвуць, пакуль мяне не зловяць.
Лінкан замаўчаў. Відаць, думае, як супляменнікаў вызваліць. Нялёгка яму прыйдзецца. У бандытаў аўтаматы, кулямёт. Іх пяцёра, а Лінкан адзін. Хіба мы чым-небудзь дапаможам яму? Дый бандыты, калі будзе нявыкрутка, адразу ўзарвуць замініраваныя хаціны. Напэўна, вярнуліся ў паселішча, здагадаліся, хто вызваліў Лінкана. Не даруюць нам.
— Наш народ здаўна жыў мірна. Але мы ўмеем ваяваць. Нашых юнакоў ад усіх работ вызваляюць, каб яны навучыліся зброяй валодаць, яны — абаронцы сваёй зямлі.
— Вы цяпер хочаце вызваліць сваіх людзей? — пацікавіўся Максім.
— Паспрабую.
— І мы з вамі пойдзем?
— Пачакайце мяне тут. Не бойцеся. Я хутка вярнуся. — Лінкан павярнуўся і знік у джунглях.
Сабака, усхапіўшыся, пабег за ім.
Пастка для Кайфа
Я сціснуў ручку нажа, азірнуўся. Лінкан паабяцаў, што хутка вернецца. А калі не? Што, калі бандыты падыдуць сюды?
— Хлопчыкі, Лінкан пайшоў у паселішча, — паціху прамовіла Алеся.
Яна, як і я, баіцца. Можа так стацца, што схопяць бандыты Лінкана. Тады хоць у палон здавайся. У палон… Не, нізавошта. Лепей па джунглях блукаць.
— Калі Лінкан праз паўгадзіны не вернецца, то пойдзем да ракі,— сказаў я.
Але вось у кустах трэснула галінка, і перад намі з'явіўся Лінкан. У руках ён трымаў вяроўку і індзейскую пастку уачы, на канцы якой была пятля. У музеі даўняга побыту індзейцаў нам казалі, што гэтая пятля зацягваецца, калі рэзка таргануць пастку за вяроўку.