Выбрать главу

Чачорцы не падабалася, што яе зяць, «вузкавокі чорт», усім робіць, а ў двары не хоча, нават зганяць кароў не ўпрасіць, давай яму з сабою сумку віна. Зінка ўмервала мацерын пыл, не хацела ўгняўляць Вадзімку: мабыць, баялася, каб не кінуў яе. Многія здзіўляліся, чаму так трымаецца Зінка за бяспутнага мужа, але ў кожным жаночым сэрцы свая таямніца, якая змушае і цярпець, і нават пакутаваць, але змірацца. Цярплівасць жаночага сэрца — найвялікшая таямніца чалавечай прыроды.

— Уліп я з гэтым помнікам,— з сумам у голасе сказаў Пятро.

— Тебе, Федорович, надо выпивать — проще на мир смотреть будешь! — рагатнуў Вадзімка.— У меня есть — хочешь, налью?

— Не да гэтага...— У Пятра і праўда пасля няўдалага паходу да Мымка было тужліва на душы. Ён не хаваў гэтага, бо хацеў выклікаць у Вадзімкі спагаду да сябе. Што, калі не спагада, прымушае чалавека ісці на дапамогу іншаму?

— А чего ты зажурился? Давай я в два счета! Сколько заплатишь? — дурасліва лыбіўся Вадзімка. Пятро пільна прыглядаўся да яго, спрабуючы зразумець, ён жартуе ці гаворыць усур’ёз. Так хацелася знайсці нейкую зачэпку на спадзяванне, падтрымку.

Ён пачуў у хаце крык: здаецца, Чачорка лаялася з дачкою. «Не лезь, не тваё дзела!» — крычала Зінка.

— Завелись бабы! — сказаў Вадзімка, звесіўшы з калена кісць рукі, у якой была папяроса.

«Ды ён жа, вузкавокі чорт, зараз пойдзе!..» — нямоцны, глухаваты, пачуўся і голас Чачоркі. Здаецца, і жанчыны вялі пра тое ж спрэчку. Пятру не хацелася яе далей слухаць, і ён знарок бадзёрым голасам сказаў:

— Ды ледзь не месяц табе трэба нюхаць усякую брыду,— як цвіком у сцяну, ударыў Пятро, мяркуючы разагрэць у Вадзімкі спакусу на вялікія грошы — аплату.

— А мне деньги не нужны!

— Як «не нужны»? — сумеўся Пятро.

— Очень просто. Больше денег — больше пью. Это вредно для здоровья.

«Ты глядзі, няўжо і гэты пусташтанік дбае пра здароўе?» — здзівіўся Пятро, але ў той жа момант зразумеў, што Вадзімка проста пацвельваецца з яго. Не пойдзе ён ні за якія грошы рушыць помнік. Надта вясёленькі ён, несур’ёзны, і блізка не грызе яго думка, ісці ці не ісці.

— Усё-ткі пяцьдзесят рублёў на дарозе не валяюцца,— сказаў Пятро, адчуваючы, як мізарнее ў душы спадзяванне на Вадзімку.

— Да меня же с деревни сгонят! — Здаецца, упершыню Вадзімкаў твар зацямніла нахмуранасць.— А мне еще нужно здесь поболтаться...

Ляснулі дзверы, з хаты на ганак выскачыла Чачорка. У руцэ ў яе быў кіёк.

— І не падумай! А то во як ламасну па галаве цапком!..— Яна замахнулася кійком, зачапіла ім за страху.— Мне тут паміраць, а ты прыехаў і паехаў... Бадзялы чорт!

— Вот видишь, вот видишь...— Вадзімка ўстаў, выйшаў на сярэдзіну двара.— Теща изобьет меня.— Ён стаяў шыракаплечы, грудзі, зарослыя кучаравымі сіваватымі валаскамі, загарэлыя рукі з чорнымі, як у пальчатках, лапамі былі цяжка наліты сілаю. Танк, а не чалавек, скрышыць любую скалу. Няўжо ён і праўда баяўся старэнькай цешчы? Пятро з недаверам глядзеў на Вадзімку, няёмка было сябе адчуваць пад позіркам старой, якой нядаўна прывозіў дровы, дапамагаў грузіць, хоць яна нічога і не гаварыла яму.

— Ладна, што ж...— сказаў ён замест развітання.

Чэрвеньскія вечары доўгія, і цяжка было ўлавіць тую мяжу, калі вечар пераходзіў у ноч. Сонца ўжо даўно апусцілася за лес, а па вуліцы яшчэ хадзілі людзі. Нінка Касіліха вяла на повадзе цёлку. Рохкаў каля балотца кабан, які залёг удзень у канаве і толькі цяпер успароўся. Дзеці праляцелі на веласіпедах на скрут галавы, ажно забожкалі старэнькія бабулі, што зюкалі на лавачцы пад клёнам. На пагоне ў стаўку дружна, не перастаючы, вялі канцэрт жабы.

Скрозь па вёсцы ў вокнах гарэла святло.

Доўга не мог заснуць у гэтую ноч Пятро Клімаўскі. Жыў спакойна сам сабе, гора не ведаў. І раптам абваліліся на яго гэтыя дэпутацкія клопаты. Гонар вялікі, канечне. Пятро хадзіў з задзёртым носам, але бачыў ён, што павага да яго ў людзей не вырасла. У хвіліны душэўнага прасвятлення, якія находзілі на яго падчас незадаволенасці ўсімі і сабою, ён пачынаў стражэй прыцэньвацца да сябе, і тады выяўлялася, што не за нейкія там заслугі, асаблівае старанне, вылучылі яго ў дэпутаты, а толькі за тое, што ён не п’е, не трымаецца сумніцельных кампаній, а знаць — нідзе не зганьбіць сваю рэпутацыю. Але для дэпутата гэтага мала, адчуваў Пятро, што галоўнае, да чаго ён прызваны,— клапаціцца пра людзей, жыць іх турботамі, бедамі, ахвяраваць сабою. А яму балела за сваё, ён быў з самых багатых у вёсцы, але зайздрасць не пакідала яго, віла з душы вяроўкі. Ён не мог сабе ўявіць, што павінен дбаць пра некага, у каго ёсць нават машына, а не пра сябе. Можа, вось набудзе і ён машыну, тады пазбавіцца і ад зайздрасці. Пакуль жа яго не пакідала імкненне грэбці пад сябе. Зрэшты, дурная курыца толькі грабе ад сябе, а чалавек кожны хоча жыць як лепш. Што ж у гэтым дрэннага? Бацькі жылі-гаравалі, ім жа выпала іншая доля.