— I тое праўда — чорт ix утрымае! Ды i ў школу яны не пайшлі б — свята. Дэмакратыю гэтая публіка засвоіла, як ніхто. Аднак што рабіць з імі? З дзецьмі? — Уладзімір Паўлавіч пільна заглянуў у вочы Сінякову. Той адвярнуўся, выгукнуў лозунг:
— Працоўныя раёна! Скіруем усе сілы на перабудову!
«Няўжо нраўда?» — думаў Пыльчанка з раздвоеным начуццём, не вырашыўшы яшчэ, чаму даць перавагу — абурэнню ці разумению i ўхваленню, калі далёкая, ажно мінская, чутка пацвердзіцца.
Перад дэманстрацыяй яго адвёў у бок Дунец.
— Слухай, што я раскажу, Уладзімір Паўлавіч. Начаваў я сёння ў аддзяленні. На ўсялякі выпадак — бліжэй да пульта. Такая сітуацыя. Свята… I ў тры гадзіны… У тры ночы! Уяўляеш? Званок з Мінска. Намеснік міністра: якая абстаноўка? Далажыў. А ён: «А ці праўда, што ваш першы дзве гадзіны назад пасадзіў у машыну жонку, дзяцей i выехаў… не на поўдзень, канешне, дзе маеты спаленыя?» — «Не знаю, таварыш генерал». — «А што вы знаеце?» Генеральская пстрычка ў нос начальніку аддзела. Думает, прыемна? Во што! Пасля такога хоць самому — на ўсе чатыры стараны. А як праверыць? Званіць на кватэру? Але што прыдумаць, каб падняць чалавека ў тры гадзіны? Нічога не мог прыдумаць. Паexаў у райком. Вартаўнік спіць. Спалохаў дзеда. «Машыны ўсе ў гаражы?» Не знае. Ніхто нічога не знае. Ды i я падумаў: дурнем трэба быць, каб для такой аперацыі браць службовую машыну. У яго брат у Мазыры. Словам, была ў мяне рабінавая ночка. Адлягло ад сэрца, калі у сем гадзін убачыў Пятра на вуліцы, аглядаў гаспадар горад. Во народ! Хто мог пазваніць? Хто мог пазваніць ажно ў Мінск? Пасярод ночы!
Дзеля чаго? Узняць паніку? Ну, скажы, не гады хіба? Даў задание следчаму праверыць на тэлефоннай станцыі: хто званіў? Сігнал ён даваў не міліцыі — у ЦК. Дзіўна, чаму адтуль не пазванілі на кватэру? Ці, думает, званілі? Спытай у Пятра.
— Сам далажы.
— Ды не… знаеш, няёмка неяк. Сапсуеш чалавеку святочны настрой.
— Ты сапсуеш. А я не сапсую?
— Пятро Міхайлавіч! А што Паліны Антонаўны не відаць?
— Маўчыце. Ледзьве ўгаварыў пасядзець дома, патрымаць хлопцаў. Каб не палезлі на дрэвы, як гэтыя.
Адказаў проста, не адводзячы вачэй. Праўду сказаў.
Пасля дэманстрацыі Уладзімір Паўлавіч расказаў Сінякову пра начную прыгоду. Пятро Міхайлавіч не засмяяўся, змяніўся з твару. Толькі стары дапытлівы i навучаны жыццём Пыльчанка мог здагадацца, чаму спалохаўся малады, адукаваны, самаўпэўнены сакратар: што там, наверсе, пра яго маглі вось так падумаць.
Запрасіў яго на абед.
— Ты ж не быў на вяселлі. Між іншым, мае хвалююцца, што Глеб не прыехаў на свята.
Сінякоў адмовіўся. Няўжо баіцца? Што ж гэта робіцца? Як мы жывем? Адзін аднаго баімося. У гады праклятага застою пасля такой дэманстрацыі «парэзвы вадзілі» — з кватэры ў кватэру, ад стала да стала. А сёння ніхто нікога не запрасіў. Можа, i збяруцца, але тайна, як падпольшчыкі.
Ад гэтага Уладзіміру Паўлавічу захацелася добра выпіць. A калі вярнуўся дадому, зазваніў тэлефон, «падліў масла» той жа начальнік міліцыі:
— Дык слухай, хто ўцёк. Твой баявы начальнік штаба — Пятрушкін. Рвануў з унукамі пасярод ночы.
Уладзімір Паўлавіч моцна вылаяўся, так, што пачулі на кухні жанчыны. Вольга Андрэеўна жахнулася, ёй стала сорамна перад нявесткай, ускочыла ў пакой, зачьшіла дзверы, дакорліва i грэбліва — якая брыдота! — скрывілася:
— Валодзя!
Мацней захацелася напіцца. Але ж не аднаму.
З кім? Безумоўна, ca сватам. На яго пасецы, дзе пяцьсот мілірэнтген. Чорт з імі, з рэнтгенамі, з бэрамі! Жыць дык жыць! Паміраць дык паміраць!
— Мама! Я паеду туды…
Вольга Андрэеўна замерла. Так, магчыма, замірае чалавек пад раптоўным ліўнем, калі адразу на яго абрушваюцца i радасць i навала, небяспека — ад удару бліскавіцы, ад вадаспаду. Радасць ад таго, што побач чалавек, жанчына, якая з такой жа любоўю, страхам, болем думае пра яе сына. Хіба не думала яна сама ўсю бяссонную ноч, што трэба паехаць туды, знайсці Глеба i пераканацца, што яму нічога не пагражае. Ірына думае пра гэта ж. Але ад таго, што i маладая жонка трывожыцца гэтак жа, надвоілася адчуванне небяспекі.
Падышла, абняла Ірыну, дагэтуль толькі ў загсе вось так абняла. Там пацалавала. Тут не пацалавала — не з тае нагоды.
— Не, дачка, паеду я.
— Вас не пусціць Уладзімір Паўлавіч.
— А цябе адну я не путчу! ірыначка, дзіцятка мае… Ніхто цябе адну не пусціць…
— Мама, я не магу чакаць. Не за гарамі ж гэта, не за морамі. За дзень дайсці можна… А мы нічога не знаем: што там? што з ім?