— Бо вы варон лавілі.
— А вы нам далі дастаткова транспарту, Аляксей Раманавіч? Думалі: пад дахам грэчка будзе цалейшая.
Уладзімір Паўлавіч бачыў, як Дунец шаптаў начал ьніку паста, здагадаўся — щто, i ажно кракнуў: «Я ж табе дам, чортаў мільтон!»
— Паехалі! — вырашыў Лявонцій Мікалаевіч i палез у машыну. Ды начальнік паста спыніў яго.
— Дазвольце сказаць? Папярэдзіць…
— Аб чым?
— Шкада мне вашай машыны.
— Чаму машыны? — не толькі здзівіўся — бадай, спалохаўся адважны кіраўнік.
— Набярэ яна рэнтгены і… будзе «свяціць». Метал не адмываецца. Калі не спісаць, забрудзіць гараж…
Плаксівым голасам заенчыў шафёр:
— Дык што ж гэта мы думаем сабе, Лявонцій Мікалаевіч! Такую машыну гробім. 3-за чаго? Каб глянуць на пустое сяло?
Дырэктар успомніў расказ генерала паветранай арміі, які вадзіў на АЭС эскадрыллю верталётаў: некаторыя машыны, з якіх кідалі пясок, набралі столькі, што ix прыйшлося спісаць i закапаць глыбока ў зямлю.
Лявонція перасмыкнула. Мокрая ад поту сарочка зрабілася халоднай. «Метал можна закапаць. А людзей?»
I ён рашуча загадаў ахове:
— У зону нікога не пускаць!
Узлаваны на свайго начальніка міліцыі, Пыльчанка ў сваю чаргу загадаў таму — няхай пакруціцца:
— Дунец! Чуў? У зону нікога не пускаць! Сваіх! A ўсе гідраметы — чорт з імі!
— А як жа з бычкамі?
— З якімі бычкамі? — у сакратара абкома вочы палезлі на лоб.
— У нас там засталася ферма бычкоў.
— Чаму не эвакуіравалі?
Урэшце i Сінякоў развязаў рот — пайшоў на выручку свайму старшыні:
— Па плану ферма не трапляла ў зону. Ваенныя выпрамілі — не маглі пракладваць агароджу па балоце. Ды i ўказанне: мінімальна…
— Якое ўказанне? Чыё ўказанне? — ажно пасінеў Аляксей Раманавіч. — Ніякіх указанняў на гэты конт не было. Быў план, зацверджаны.
Сінякоў схаваўся за спіны абласных калег — далей ад начальніцкага гневу. Вылез, называецца, сабе на бяду!
А Пыльчанка раптам сцяміў, што выпала магчымасць выказаць сваё крэда з той завостранасцю думкі, на якую наўрад ці адважышся на афіцыйнай нарадзе.
— Што з бычкамі? Папросім ваенных. Няхай дадуць аўтаматчыкаў. Пастраляем i… закапаем.
Бачыў, што ўсіх здзівіў: шафёраў, міліцыянераў — такой прапановай. Аляксей ажно крутнуўся на адной назе.
— Ды вы што? Дурныя жарты!
— Ніякія не жарты.
А Дырэктар не здзівіўся, адзін з усіх. Слухаў моўчкі. Даваў ім права вырашыць самім унутраныя справы, каб ніхто з ix пасля не спасылаўся на яго. Не, не даў ён мусоліць гэтую тэму.
— Паехалі! — нырнуў у машыну. Шафёр з радасцю i надзвычайнай лёгкасцю развярнуў доўгі лімузін ад «варот у пекла».
Сакратар абкома ніяк не мог супакоіцца.
— Ну, жартачкі ў вас, Пыльчанка. Колькі там бычкоў?
— Шэсцьсот трыццаць галоў.
— Ко-о-ль-кі? Вы што, у сваім розуме? Ну, мяснік! Ну, багач!
— А вы будзеце есці гэтае мяса? — злосна агрызнуўся Уладзімір Паўлавіч, прымусіўшы сакратаpa пракаўтнуць язык. — Яны тры тыдні вольна гуляюць на ячмянях. Набралі вагу — блішчаць. Але набралі i нукліды ёду, цэзію… Учора я вазіў да ix радыёбіёлагаў… Памералі — пабялелі. Ад бычкоў «свецяць» не мікра i не мілі, a поўныя кругленькія бэры. А вы ix хочаце на біфштэксы…
— Я нічога не хачу. Але я разважаю, як гаспадар.
— А я — як хто?
Лявонцій Мікалаевіч зноў прамаўчаў, але падумаў мякка, ca шкадаваннем. «Работнік з галавой. Але прыйдзецца перамяшчаць — будзе ствараць праблемы».
— Трэба рэкамендацыя вучоных, Лявонцій Мікалаевіч, — «выкруціўся» сакратар абкома.
— Але, усё будзем рабіць паводле рэкамендацыі вучоных, — глыбакадумна згадзіўся Вярхоўны.
А Пыльчанка паводзіў сябе што разгарачаны стаеннік — не мог спыніцца:
— Прапаную іншы варыянт. Пакінуць ix там да зімы… бычкоў. Для эксперименту. Няхай вучоныя даследуюць, калі i ад якіх доз яны пачнуць дохнуць.
Лявонцій Мікалаевіч раптам як ператварыўся ў таго Дырэктара, які лічыў, што толькі яго думкi, вывады, рашэнні — адзіна правільныя. Сказаў жорстка, неаспрэчна:
— Яны пражывуць да сваёй бычынай старасці, калі ix карміць. Здохнуць з голаду. Зімой.
Так сказаў, што ў Пыльчанкі скавала язык: знікла жаданне развіваць свае «фантазіі», ды i канкрэтныя просьбы зменшыліся неяк самі сабою. I пачцівасці да начальства стала больш. У далейшай інспекцыйнай паездцы па раёне ён падабаўся Лявопцію, абласны лідэр хіба касавурыўся — не мог дараваць яму выдачы мясцовых пралікаў. A ў каго ix не бывае ў звычайных умовах? А тут экстрэмальныя.