Я кіўнуў, паказваючы, што сачу за ягонымі развагамі.
– Прымаючы гадзіннік, ангельскія ліхвяры звычайна надрапваюць іголкай нумар квітанцыі на яго адваротным баку. Такая пазнака зручнейшая за цэтлік, бо яе нельга згубіць ці пераблытаць. З адваротнага боку вашага гадзінніка я з дапамогай лупы налічыў як найменш чатыры такія нумары. Першая выснова: ваш брат нярэдка перажываў кепскія часы. Другая выснова: часам справы яго папраўляліся, іначай ён не мог бы выкупіць заклад. І ўрэшце, прашу вас зірнуць на адтуліну для ключа. Бачыце, колькі вакол яе драпінак? Яны сведчаць, што ключ слізгаў па корпусе. Хіба можа цвярозы чалавек, заводзячы гадзіннік, мець з ім столькі цяжкасцяў? Але для п’яніцы гэта звычайная справа. Ён заводзіць гадзіннік ноччу, і ключ у няцвёрдай руцэ пакідае такія вось сляды. Ну і дзе тут таямніца?
– Усё ясна як божы дзень, – пагадзіўся я. – Прызнаюся, што быў да вас несправядлівы. Я мусіў больш давяраць вашым дзівосным здольнасцям. Магу я пацікавіцца, ці займаецеся вы цяпер якім расследаваннем?
– Не! Адсюль і какаін. Без разумовай працы я не магу. Дзеля чаго тады жыць? Зірніце ў акно! Што за тужлівы, панылы і безнадзейны свет! Паглядзіце, як жоўты туман паглынае вуліцу і ахутвае блякла-карычневыя дамы. Усё такое безнадзейна празаічнае і прыземленае… Якая карысць з маіх здольнасцяў, доктар, калі я не магу выкарыстаць іх на практыцы? Злачынствы нудныя, існаванне нуднае – на зямлі не засталося нічога, што не было б нудным.
Толькі я адкрыў рот, каб адказаць на гэтую тыраду, як хтосьці рашуча пагрукаў у дзверы, і ўвайшла нашая гаспадыня, трымаючы на масянжовым падносе візітоўку.
– Да вас маладая лэдзі, сэр, – сказала яна, звяртаючыся да майго сябра.
– Міс Мэры Морстэн, – прачытаў Холмс. – Хм. Ніколі не чуў гэтага імені. Місіс Хадсан, запрасіце, калі ласка, маладую лэдзі сюды. Доктар, не сыходзьце. Мне хацелася б, каб вы засталіся.
Раздзел 2. Сутнасць справы
Захоўваючы вонкавую абыякавасць, міс Морстэн цвёрдым крокам зайшла ў пакой. Гэта была маладая светлавалосая жанчына, кожная дэталь убрання якой сведчыла пра выключны густ. Аднак ва ўсім яе абліччы адчувалася нейкая прастата і нават сціпласць, што намякала на абмежаваныя сродкі. На лэдзі была цёмная сукенка шаравата-бэжавага колеру без абшыўкі і аздобаў, а таксама капялюшык такога ж панылага адцення, які ажыўляла толькі нешта накшталт белага пяра збоку. Яе твар не вылучаўся ні правільнасцю рысаў, ні прыгажосцю, але выраз яго быў мілым і прыемным, а ў вялікіх блакітных вачах чыталася незвычайная адухоўленасць і добразычлівасць. Сутыкнуўшыся на трох кантынентах з вялікай колькасцю жанчын самых розных нацыянальнасцяў, я ніколі не бачыў твару, які гэтак жа выразна сведчыў бы пра вытанчаную і чуллівую натуру. Калі яна сядала на прапанаванае ёй Холмсам крэсла, я не мог не звярнуць увагі на тое, што вусны госці трымцяць, рука ледзь бачна дрыжыць, а ўсё аблічча выдае моцную душэўную трывогу.
– Я прыйшла да вас, містэр Холмс, – сказала яна, – бо калісьці вы дапамаглі маёй гаспадыні, місіс Сэсіл Форэстэр, разблытаць адну сямейную праблему. Вашая дабрыня і майстэрства вельмі яе ўразілі.
– Місіс Сэсіл Форэстэр… – задуменна паўтарыў Холмс. – Так, аднойчы я змог быць ёй карысным, але калі правільна помню, справа была зусім нескладанай.
– Яна б з вамі не пагадзілася. Але наўрад ці вы скажаце тое самае пра мой выпадак. Нельга ўявіць нічога больш неверагоднага і невытлумачальнага, чым сітуацыя, у якой я аказалася.
Холмс пацёр рукі, і яго вочы заблішчэлі. З выразам найглыбейшай засяроджанасці на вытачаным ястрабіным твары ён адкінуўся на спінку фатэля.
– Раскажыце сваю гісторыю, – сказаў ён рашучым дзелавым тонам.
Я адчуў сябе няёмка і падняўся з крэсла:
– Спадзяюся, вы мне прабачыце…
На маё здзіўленне, маладая лэдзі выцягнула да мяне руку ў пальчатцы і паспрабавала спыніць: