Γκαστον Λερου
Τo φαντασμα της Οπερας
Στο μεγαλο αδελφο μου Τζο Που, χωρίς να 'χει τίποτα το κοινό μ' ένα φάντασμα, είναι κι αυτός, όπως κι ο Ερίκ, ένας Άγγελος της μουσικής.
Με όλη μου τη στοργή
ΓΚΑΣΤΟΝ ΛΕΡΟΥ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΤΟ φάντασμα της Όπερας υπήρξε. Δεν επρόκειτο, όπως πίστευαν πολύν καιρό τώρα, ούτε για καλλιτεχνική έμπνευση, ούτε για διευθυντική πρόληψη ούτε, πολύ περισσότερο, για κάποιο γελοίο αποκύημα της ερεθισμένη φαντασίας των δεσποινίδων του μπαλέτου, των μητέρων τους, των ταξιθετριών και των υπαλλήλων του βεστιαρίου και του θυρωρείου.
Ναι, υπήρξε με σάρκα και οστά, παρόλο που παρουσιαζόταν ως ένα αληθινό φάντασμα, δηλαδή σαν μια σκιά.
Από την αρχή της έρευνάς μου στα αρχεία της εθνικής Ακαδημίας μουσικής, με εντυπωσίασε η πραγματικά εκπληκτική σύμπτωση φαινομένων που αποδίδονταν στο φάντασμα και του πιο μυστηριώδους κι αλλόκοτου δράματος εκείνης της εποχής. Δεν άργησα να καταλήξω στην άποψη πως ο μοναδικός τρόπος για να δοθεί μια λογική εξήγηση και στα δύο ήταν η ερμηνεία των μεν από το δε. Δεν έχουν περάσει πάνω από τριάντα χρόνια από τότε και δεν είναι διόλου απίθανο να βρει κανείς, ακόμη και σήμερα, στο φουαγιέ του χορού, κάποιους σεβάσμιους γέροντες, που τα λόγια τους κανείς δε θα μπορούσε να αμφισβητήσει, και που θυμούνται, σαν νάταν χτες, τις μυστηριώδεις και τραγικές συνθήκες της απαγωγής της Κριστίν Ντααέ, την εξαφάνιση του υποκόμη ντε Σανιύ και το θάνατο του μεγάλου του αδελφού, κόμη Φιλίπ, που το πτώμα του βρέθηκε στις όχθες της λίμνης κοντά στην Όπερα, από τη μεριά της οδού Σκριμπ. Όμως, κανείς μέχρι σήμερα δεν είχε σκεφτεί να συνδέσει αυτή τη φριχτή περιπέτεια με το μάλλον θρυλικό πρόσωπο του φαντάσματος της Όπερας.
Η αλήθεια άργησε να φανερωθεί στο ταραγμένο και κουρασμένο από την έρευνα πνεύμα μου. Ήταν μια έρευνα εξοντωτική κάθε τόσο σκόνταφτε σε γεγονότα που, από μια πρώτη ματιά, έμοιαζαν υπερφυσικά. Δεν ήταν λίγες οι φορές που ήμουν έτοιμος να εγκαταλείψω αυτή την έρευνα, όπου απεγνωσμένα προσπαθούσα — χωρίς ποτέ να το κατορθώνω — να συλλάβω μιαν απατηλή εικόνα. Στο τέλος όμως κατείχα την απόδειξη πως τα προαισθήματά μου δε με είχαν ξεγελάσει και πως ανταμείφθηκα για όλους μου τους κόπους. Ήρθε η μέρα που απόχτησα τη βεβαιότητα ότι το φάντασμα της Όπερας ήταν κάτι πάρα πάνω από μια σκιά.
Εκείνη τη μέρα, είχα περάσει πολλές ώρες με τη συντροφιά των Αναμνήσεων ενός διευθυντή, ελαφρύ έργο, αυτού του υπερβολικά σκεπτικιστή Μονσαρμέν, που όσο ήταν στην Όπερα, όχι μόνο δεν κατάλαβε τίποτα από την καταχθόνια συμπεριφορά του φαντάσματος, αλλά αντίθετα κορόιδευε το κάθε τι που είχε σχέση μ' αυτό, ενώ, από την άλλη, ήταν το πρώτο θύμα της περίεργης οικονομικής επιχείρησης που εκτυλισσόταν στο εσωτερικό του «μαγικού φακέλου».
Απογοητευμένος, ήμουν έτοιμος να φύγω απ' τη βιβλιοθήκη, όταν συνάντησα το χαριτωμένο διαχειριστή της εθνικής μας Ακαδημίας, να κουβεντιάζει στο κεφαλόσκαλο μ' ένα μικρόσωμο, ζωηρό και κοκέτη γέροντα στον οποίο και με σύστησε. Ο κύριος διαχειριστής γνώριζε τις έρευνες μου και ήξερε πόσο είχα προσπαθήσει, χωρίς να τα καταφέρω, ν' ανακαλύψω το κρησφύγετο του ανακριτή της περίφημης υπόθεσης Σανιύ, του κυρίου Φορ. Κανείς δεν ήξερε τι είχε απογίνει αν ζούσε ή αν πέθανε και να που τώρα, αφού πέρασε δεκαπέντε χρόνια στον Καναδά, το πρώτο πράγμα που έκανε όταν επέστρεψε στο Παρίσι ήταν να 'ρθει να ζητήσει μια θέση στη γραμματεία της Όπερας. Αυτός ο μικρόσωμος γεροντάκος που έβλεπα μπροστά μου, δεν ήταν άλλος από τον κύριο Φορ.
Περάσαμε τη βραδιά μαζί και μου διηγήθηκε όλη την υπόθεση Σανιύ, έτσι όπως την είχε καταλάβει τότε. Αναγκάστηκε, ελλείψει άλλων στοιχείων, να καταλήξει πως ο υποκόμης ήταν τρελός και πως ο θάνατος του μεγαλύτερου αδελφού του ήταν ατύχημα. Παρ' όλ' αυτά, παρέμενε πεπεισμένος πως ένα τρομερό δράμα είχε ξετυλιχτεί ανάμεσα στα δυο αδέλφια εξαιτίας της Κριστίν Ντααέ. Δεν ήξερε να μου πει τι απέγινε η Κριστίν Ντααέ, ούτε ο υποκόμης. Όπως ήταν επόμενο, όταν του μίλησα για το φάντασμα, έβαλε τα γέλια. Γνώριζε όλα τα συμβάντα που έμοιαζαν να επιβεβαιώνουν την ύπαρξη ενός εξαιρετικού όντος, που θα πρέπει να κατοικούσε σε κάποια μυστηριώδη γωνιά της Όπερας. Γνώριζε ακόμη και την ιστορία του «φακέλου». Όμως, σ' όλ' αυτά, δε διέκρινε τίποτα που θα μπορούσε να τραβήξει την προσοχή ενός ανακριτή επιφορτισμένου με τη διαλεύκανση της υπόθεσης Σαντύ. Άλλωστε, δε θα 'ξερε τίποτα για το φάντασμα αν δεν είχε ακούσει την κατάθεση ενός μάρτυρα, που είχε πάει μόνος του στην αστυνομία, ακριβώς για να επιβεβαιώσει πως είχε συναντήσει το φάντασμα. Αυτός ο μάρτυρας δεν ήταν άλλος από το γνωστό σε όλο το Παρίσι άτομο, και κυρίως σε όλα τα μέρη της Όπερας του Παρισιού, με τ' όνομα «ο Πέρσης». Ο ανακριτής όμως θεώρησε πως δεν έστεκε καλά στα λογικά του.