– Ποιος είναι αυτός ο γίγαντας με τη βροντερή φωνή; ψιθύρισε. Όχι ο μικρός ο Πίπιν! Τι νούμερο καπέλο φοράς τώρα;
Ύστερα ήταν η Λομπέλια. Η κακομοίρα, έμοιαζε πολύ γριά κι αδύνατη όταν την ελευθέρωσαν από ένα σκοτεινό και στενόχωρο κελί. Επέμενε όμως να βγει έξω κούτσα κούτσα μόνη της· και της έκαναν τέτοια υποδοχή, τόσα χειροκροτήματα και ζητωκραυγές όταν φάνηκε, στηριγμένη στο μπράτσο του Φρόντο και σφίγγοντας την ομπρέλα της, που συγκινήθηκε πάρα πολύ κι έφυγε δακρυσμένη. Ποτέ άλλοτε στη ζωή της δεν ήταν δημοφιλής. Αλλά τα νέα της δολοφονίας του Λόθο την τσάκισαν και δε θέλησε να ξαναγυρίσει στο Μπαγκ Εντ. Το έδωσε πίσω στο Φρόντο και πήγε στους δικούς της, τους Τιραντοζώνηδες του Χάρντμποτλ.
Όταν πέθανε η καημένη την επόμενη Άνοιξη – ήταν, εδώ που τα λέμε, πάνω από εκατό χρονών – ο Φρόντο έμεινε κατάπληκτος και συγκινημένος: άφησε όσα χρήματα της είχαν μείνει μαζί με του Λόθο σ’ αυτόν να τα χρησιμοποιήσει για τη βοήθεια χόμπιτ που είχαν μείνει άστεγοι από το κακό. Έτσι αυτή η βεντέτα έληξε.
Ο γερο-Γουίλ ο Ασπροπόδης είχε μείνει στις Φυλακές περισσότερο από κάθε άλλον και, μόλο που τον είχαν ίσως μεταχειριστεί πιο καλά από άλλους, χρειάστηκε να φάει πολύ για να ξαναπάρει τη Δημαρχική του όψη· κι έτσι ο Φρόντο συμφώνησε να αναλάβει ως Αντικαταστάτης, ώσπου ο κύριος Ασπροπόδης να ξαναβρεί τον εαυτό του. Το μόνο πράγμα που έκανε ως Αντικαταστάτης Δήμαρχος ήταν να ελαττώσει τους Σαϊρίφηδες στα κανονικά τους καθήκοντα και αριθμό. Ο Μέρι και ο Πίπιν ανέλαβαν το έργο να διώξουν και τα τελευταία υπολείμματα των κακοποιών, πράγμα που έγινε γρήγορα. Οι συμμορίες στα νότια, όταν άκουσαν τα νέα της μάχης του Μπαϊγουότερ, το ’βαλαν στα πόδια εγκαταλείποντας τη χώρα δίχως να προβάλλουν αντίσταση στο Θάην. Πριν το Τέλος του Χρόνου οι ελάχιστοι που γλίτωσαν κυκλώθηκαν στα δάση και όσοι παραδόθηκαν, μεταφέρθηκαν στα σύνορα.
Στο μεταξύ τα έργα για ανασυγκρότηση προχωρούσαν παράλληλα και ο Σαμ είχε πολλή δουλειά. Οι χόμπιτ μπορούν να δουλέψουν σαν τις μέλισσες, αν έχουν όρεξη, και υπάρχει ανάγκη. Τώρα υπήρχαν χιλιάδες πρόθυμα χέρια όλων των ηλικιών, από τα μικρά αλλά ευλύγιστα χέρια των νεαρών χομπιτοπαλικαριών και κοριτσιών ως τα πολυδουλεμένα και γεμάτα κάλους χέρια των παππούδων και των γιαγιάδων. Πριν την Πρωτοχρονιά δεν είχε μείνει ούτε τούβλο όρθιο απ’ τα καινούρια σπίτια των Σαϊρίφηδων ή οτιδήποτε απ’ αυτά που είχαν χτίσει οι «Άντρες του Σάρκι»· τα τούβλα όμως τα χρησιμοποίησαν για να επισκευάσουν πολλές παλιές τρύπες, για να γίνουν πιο βολικές και στεγνές. Μεγάλα αποθέματα διαφόρων πραγμάτων και τροφίμων και μπίρας βρέθηκαν, που τα είχαν κρύψει οι παλιάνθρωποι σε παραπήγματα, στάβλους και εγκαταλειμμένες τρύπες και ιδιαίτερα στις σήραγγες του Μίσελ Ντέλβινγκ και στα παλιά λατομεία στο Σκάρι· κι έτσι τα κέφια ήταν πολύ καλύτερα εκείνη την Πρωτοχρονιά απ’ ό,τι είχαν ελπίσει.
Ένα από τα πρώτα πράγματά που έγιναν στο Χόμπιτον, πριν κι απ’ την κατεδάφιση ακόμα του νέου μύλου, ήταν το καθάρισμα του Λόφου και του Μπαγκ Εντ και η αποκατάσταση του Μπάγκσοτ Ρόου. Η πρόσοψη του καινούριου λάκκου αμμοληψίας ισοπεδώθηκε και μετατράπηκε σ’ ένα μεγάλο απάγκιο κήπο και άνοιξαν καινούριες τρύπες στη νότια πλευρά του Λόφου, που τις έντυσαν με τούβλα. Ο Γέρος ξαναγύρισε στο Νούμερο Τρία· και συχνά πυκνά έλεγε δίχως να τον νοιάζει ποιος τ’ άκουγε:
– Κι ο χειρότερος άνεμος κάποιον θα ωφελήσει, εγώ πάντα μου το λέω. Κι όλα είναι καλά σαν τελειώνουν Καλύτερα!
Έγιναν αρκετές συζητήσεις για ν’ αποφασίσουν το όνομα που θα δώσουν στον καινούριο δρόμο. Σκέφτηκαν το Οι Κήποι της Μάχης ή τα Καλύτερα Σμάιαλ. Αλλά ύστερα από λίγο με το λογικό τους τρόπο σαν χόμπιτ τον ονόμασαν απλά Νέο Δρόμο. Κι ήταν καθαυτό ανέκδοτο του Μπαϊγουότερ να το λένε και το Τέλος[13] του Σάρκι.
Τα δέντρα ήταν η χειρότερη απώλεια και καταστροφή, γιατί με εντολή του Σάρκι τα είχαν κόψει αλόγιστα παντού σ’ ολόκληρο το Σάιρ· κι ο Σαμ στενοχωρήθηκε γι’ αυτό περισσότερο από κάθε άλλο. Γιατί, κατά πρώτο και κύριο λόγο, αυτή η πληγή θα χρειαζόταν πολύ για να επουλωθεί και μόνο τα δισέγγονά του, πίστευε, θα έβλεπαν το Σάιρ, όπως θα ’πρεπε.
Τότε, μια μέρα ξαφνικά, γιατί ήταν πολύ απασχολημένος για εβδομάδες για να σκεφτεί τις περιπέτειές του, θυμήθηκε το δώρο της Γκαλάντριελ. Έβγαλε έξω το κουτί και το έδειξε στους άλλους Ταξιδιώτες (γιατί έτσι τους έλεγαν τώρα όλοι), και ζήτησε τη συμβουλή τους.
– Αναρωτιόμουν πότε θα το θυμόσουν, είπε ο Φρόντο. Άνοιξε το! Μέσα ήταν γεμάτο με μια γκρίζα σκόνη, μαλακή και λεπτή και στη μέση είχε ένα σπόρο, σαν μικρό καρύδι, με ασημένιο περίβλημα.