– Δεν είναι αυτό, κύριε Φρόντο, είπε ο Σαμ και κοκκίνισε σαν παντζάρι.
– Λοιπόν, τι είναι;
– Είναι η Ρόζι, η Ρόζι Καλύβα, είπε ο Σαμ. Φαίνεται δεν της άρεσε καθόλου που έφυγα, της καημένης· αλλά αφού δεν είχα πει τίποτα ούτε κι εκείνη μπορούσε να πει. Κι εγώ δε μίλησα γιατί είχα δουλειά να τελειώσω πρώτα. Τώρα όμως έχω μιλήσει κι αυτή λέει: «Λοιπόν, χαράμισες ένα χρόνο, γιατί, λοιπόν, να περιμένουμε κι άλλο;» «Χαράμισα;» λέω εγώ. «Δεν είναι έτσι τα πράγματα.» Πάντως καταλαβαίνω τι θέλει να πει. Νιώθω να με τραβούν από δυο μεριές, όπως θα ’λεγες.
– Κατάλαβα, είπε ο Φρόντο, θέλεις να παντρευτείς και θέλεις και να μένεις μαζί μου στο Μπαγκ Εντ; Μα, καλέ μου Σαμ, τι πιο εύκολο; Παντρέψου όσο πιο γρήγορα μπορείς κι ύστερα ελάτε μαζί με τη Ρόζι. Έχει χώρο το Μπαγκ Εντ, για όσο μεγάλη οικογένεια κι αν θέλετε.
Κι έτσι κανονίστηκε. Ο Σαμ Γκάμγκη παντρεύτηκε τη Ρόζι Καλύβα την Άνοιξη του 1420 (που ήταν κιόλας φημισμένη για τους γάμους της), και πήγαν κι εγκαταστάθηκαν στο Μπαγκ Εντ. Και αν ο Σαμ θεωρούσε τον εαυτό του τυχερό, ο Φρόντο ήξερε πως ο ίδιος ήταν πιο τυχερός ακόμα· γιατί δεν υπήρχε άλλος χόμπιτ στο Σάιρ που να τον περιποιόντουσαν με τόση φροντίδα. Κι όταν οι εργασίες για τις επισκευές είχαν προγραμματιστεί και τεθεί σε κίνηση, αποσύρθηκε και ασχολήθηκε πολύ με το γράψιμο και με τη μελέτη των σημειώσεών του. Παραιτήθηκε από τη θέση του Αναπληρωτή Δημάρχου στο Ελεύθερο Πανηγύρι το μεσοκαλόκαιρο κι ο καλός γερο-Γουίλ ο Ασπροπόδης εξακολούθησε για επτά χρόνια ακόμη να προεδρεύει στα Επίσημα Γεύματα.
Ο Μέρι και ο Πίπιν έζησαν μαζί αρκετό καιρό στο Κρικχόλοου και συχνά πηγαινοέρχονταν από το Μπάκλαντ στο Μπαγκ Εντ. Οι δυο νεαροί Ταξιδιώτες ήταν πολύ δημοφιλείς στο Σάιρ με τα τραγούδια τους, τις ιστορίες τους και τις στολές τους, καθώς και για τα υπέροχα πάρτι τους. «Άρχοντες» τους έλεγε ο κόσμος, με την καλύτερη σημασία της λέξης· γιατί οι καρδιές όλων άνοιγαν να τους βλέπουν να ιππεύουν με τους γυαλιστερούς, τους αλυσιδωτούς θώρακες και τις υπέροχες ασπίδες τους, να γελούν και να τραγουδούν τραγούδια από τόπους μακρινούς· και αν ήταν τώρα μεγαλόσωμοι και μεγαλόπρεποι. δεν ήταν αλλού αλλαγμένοι, εκτός κι αν ήταν στ’ αλήθεια πιο γλυκομίλητοι, χαρούμενοι και γεμάτοι κέφια απ’ ό,τι ήταν παλιότερα.
Ο Φρόντο όμως και ο Σαμ ξαναγύρισαν στα συνηθισμένα τους ρούχα και μόνο όταν υπήρχε ανάγκη φορούσαν και οι δύο μακριούς γκρίζους μανδύες, λεπτοϋφασμένους που έκλειναν στο λαιμό με όμορφες καρφίτσες· και ο κύριος Φρόντο φορούσε πάντα ένα άσπρο πετράδι περασμένο σε μια αλυσίδα, που συχνά ψηλαφούσε με το χέρι του.
Όλα τώρα πήγαιναν καλά, με τις ελπίδες να καλυτερεύουν συνέχεια· και ο Σαμ τώρα ήταν τόσο απασχολημένος και χαρούμενος όσο κάθε χόμπιτ επιθυμεί. Γι’ αυτόν τίποτα δε χάλασε εκείνο το χρόνο ολόκληρο, εκτός από κάποια απροσδιόριστη ανησυχία για τον κύριό του. Ο Φρόντο γρήγορα αποτραβήχτηκε από όλα όσα γίνονταν στο Σάιρ και ο Σαμ με πόνο διαπίστωσε πόσο λίγη τιμή του απέδιδαν στην ίδια του την πατρίδα. Ελάχιστοι ήξεραν ή ήθελαν να ξέρουν για τα έργα και τις περιπέτειές του· το θαυμασμό και το σεβασμό τους τον φύλαγαν κυρίως για τον κύριο Μέριαντοκ και τον κύριο Πέρεγκριν και (αν το ήξερε ο Σαμ) γι’ αυτόν τον ίδιο. Εκείνο το φθινόπωρο επίσης εμφανίστηκε μια σκιά απ’ τα παλιά προβλήματα.
Ένα βραδάκι μπήκε ο Σαμ στο γραφείο και βρήκε τον κύριό του να έχει παράξενη όψη. Ήταν πολύ χλωμός και τα μάτια του έμοιαζαν να βλέπουν πράγματα μακρινά.
– Τι συμβαίνει, κύριε Φρόντο; είπε ο Σαμ.
– Είμαι πληγωμένος, απάντησε, πληγωμένος· ποτέ δε θα επουλωθεί αληθινά.
Αλλά τότε σηκώθηκε και η κακοδιαθεσία φάνηκε να περνά και ήταν εντελώς καλά την επόμενη μέρα. Πολύ αργότερα ο Σαμ θυμήθηκε πως ήταν έξι Οκτωβρίου. Πριν δύο χρόνια εκείνη τη μέρα βρίσκονταν στη σκοτεινή κοιλάδα κάτω από την Κορυφή των Καιρών.
Ο καιρός περνούσε και έφτασε το 1421. Ο Φρόντο αρρώστησε πάλι το Μάρτιο, αλλά με μεγάλη προσπάθεια το κράτησε κρυφό, γιατί ο Σαμ είχε άλλα πράγματα που τον απασχολούσαν. Το πρώτο παιδί του Χαμ και της Ρόζι γεννήθηκε στις 25 Μαρτίου, μια ημερομηνία που ο Σαμ σημείωσε.
– Λοιπόν, κύριε Φρόντο, είπε. Έχω ένα πρόβλημα. Η Ρόζι κι εγώ είχαμε κανονίσει να τον πούμε Φρόντο, με την άδειά σου· αλλά δεν είναι αυτός είναι αυτή. Ένα πολύ όμορφο κοριτσάκι, όπως θα το ’θελε ο καθένας, που μοιάζει περισσότερο της Ρόζι παρά σ’ εμένα, ευτυχώς. Δεν ξέρουμε όμως τι να κάνουμε.
– Ε, Σαμ, είπε ο Φρόντο, τι κακό έχουν οι παλιές συνήθειες. Διάλε-0; ένα λουλουδένιο όνομα όπως της Ρόουζ[14]. Τα μισά κοριτσάκια στο Σάιρ έχουν τέτοια ονόματα, τι πιο ωραίο!