—Tion saman mi opinias —diris la pastro—, kaj mi ĵuras, ke morgaŭ ne pasos, sen ke oni kondamnu ilin al fajro en publika aŭtodafeo. Tiel ili ne havos la ŝancon igi, ke aliaj legantoj faru kion certe faris nia bona amiko.
Ĉion ĉi subaŭskultis don Quijote kaj la kampulo; ĉi lasta fine komprenis, kia estas la malsano de lia najbaro, kaj komencis krii:
—Viaj moŝtoj apertu la pordon al sinjoro Baldueno kaj al sinjoro markizo de Mantua, grave vundita, kaj al sinjoro maŭro Abindarráez kun ties kaptito, la kuraĝa Rodrigo de Narváez, alkado de Antequera.
Aŭdinte tiajn voĉojn, ĉiuj eliris; la viroj rekonis la amikon, la virinoj la mastron kaj onklon, rajdantan ankoraŭ sur la azeno, ĉar li ne kapablis desalti, kaj ĉiuj alkuris lin brakumi. Li diris:
—Haltu la tuta mondo. Mi venas grave vundita pro la kulpo de mia ĉevalo. Portu min al la lito kaj, se eble, voku la saĝan Urganda, ke ŝi ekzamenu kaj kuracu al mi la vundojn.
—Rigardu, kiel malfeliĉe! —interrompis la mastrumantino—. Senerare diris al mi la koro, kia muŝo zumas en lia kapo! Supren iru, sinjoro, ke ni scios kuraci vin sen la interveno de via Ungata. Malbenon cent fojojn al la kavaliraj libroj, kiuj faris tian damaĝon al via moŝto!
Oni portis lin al la lito, ekzamenis lin kaj trovis nenian vundon. Li diris, ke li suferas nur ĝeneralan trabatiĝon, ĉar li falegis kun Rocinante, sia ĉevalo, batalante kontraŭ dek gigantoj, la plej monstraj kaj aŭdacaj troveblaj en granda parto de la tero.
—Ĉu vere? —diris la pastro—. Ĉu gigantoj en la danco? Per la signo de la kruco mi ĵuras, ke morgaŭ, antaŭ la noktiĝo, ĉiu el ili forbrulos.
Oni faris al don Quijote senĉesajn demandojn, sed li respondis nur, ke li volas manĝi kaj dormi, ke li plej bezonas tion. Oni kontentigis lian deziron, la pastro demandis al la kampulo detalojn, pri kiel li renkontis don Quijote, kaj Pero Alonso respondis informante pri ĉio, inkluzive pri la absurdaj monologoj de don Quijote dum li kuŝis sur la grundo kaj dum li rajdis sur la azeno hejmen. Tio firmigis la decidon de la pastro fari kion li faris la sekvantan tagon: iri voki sian amikon la barbiron, majstro Nicolás, kaj, kun li, —viziti la hidalgon en ties domo.
Ĉapitro 6
Pri la granda kaj amuza elsarko, kiun la pastro kaj la barbiro faris el inter la libroj de nia inĝenia hidalgo
Don Quijote dormis ankoraŭ. La pastro petis de lia nevino la ŝlosilon de la ĉambro, kie sidis la libroj kaŭzintaj la damaĝon, kaj ŝi tre volonte ĝin transdonis. Ĉiuj eniris, ankaŭ la mastrumantino, kaj trovis pli ol cent volumojn grandajn tre bone binditajn, kaj ankaŭ kelkajn etajn. Vidinte ilin, la mastrumantino tuj eliris kaj revenis iom poste kun bovlo da sankta akvo kaj kun aspergilo, kaj diris:
—Prenu, sinjoro licenciulo. Aspergu la ĉambron por ke, se okaze troviĝas ĉi tie kelkaj el la multaj sorĉistoj de la libroj, ili ne ensorĉu nin repune kontraŭ tio, ke ni volas ilin pune elmondigi.
La licenciulo ridis je la simpleco de la mastrumantino kaj petis la barbiron transdoni al li la librojn, unu post alia, por vidi, pri kio ili temas; ĉar povus okazi, ke kelkaj ne meritus la punon je fajro.
—Ne —diris la nevino—. Nenian pardonon; ili ĉiuj kulpas. Prefere ĵeti ilin tra la fenestroj al la korto por amasa bruligo; aŭ porti ilin al la kralo[51] kaj fari tie la fajron, kie la fumo ne ĝenus.
La mastrumantino havis la saman opinion: tiel multe deziris la du virinoj la morton de la senpekaj libroj. Tamen la pastro ne konsentis tion, sen legi almenaŭ la titolojn. La unua volumo, kiun majstro Nicolás transdonis al li estis La kvar libroj de Amadís de Gaŭlio.
—Jen io kurioza —diris la pastro—. Laŭdire ĉi libro estas la unua kavalirtema presita en Hispanujo, kaj la ceteraj havas en ĝi sian originon, do, ĉar ĝi iniciatis tiel malignan sekton, ni senindulge kondamnu ĝin al la fajro.
—Ne, sinjoro —diris la barbiro —ĉar mi aŭdis ankaŭ, ke ĝi elstaras kiel la plej bona libro kavalira iam verkita, sekve ni devus indulgi ĝin pro ties unika valoro.
—Vi pravas —diris la pastro—, tial ni respektos ĝian vivon. Almenaŭ nune. Ni vidu la alian apudan libron.
—Temas pri La faroj de Esplandián, leĝa ido de Amadís de Gaŭlio.
—Sed la boneco de la patro ne estas kaŭzo, ke ni savu la filon. Prenu, sinjorino, apertu tiun fenestron kaj ĵetu la libron al la fajro. Ĝi estu la unua ero de la brulonta amaso.
La mastrumantino obeis kun granda kontento, kaj la bona Esplandián flugis ĝis la kralo por pacience atendi tie, ke la flamoj ĝin konsumu.
—Daŭrigu —diris la pastro.
—La jena —informis la barbiro— estas Amadís de Grekujo. Mi kredas, ke ĉiuj libroj ĉi-flankaj temas pri la diversaj Amadís.
—Do, senescepte al la kralo —diris la pastro—. Por la plezuro bruligi la reĝinon Pintiquiniestra, la paŝtiston Darinel kaj ties eklogojn, kaj la diable torditajn rezonojn de la aŭtoro, mi bruligus kun ili eĉ mian propran patron, se ankaŭ li vagus kiel armita kavaliro.
—Mi opinias la samon —diris la barbiro.
—Kaj eĉ mi —aldonis la nevino.
—Se tiel, antaŭen —diris la mastrumantino—, la kralo ilin atendas.
Oni transdonis al ŝi grandan kvanton da libroj, kaj la virino, por ŝpari al si la ŝtuparon, ĵetis ilin tra la fenestro.
—Kiu estas tiu barele granda? —diris la pastro.
—Don Olivante de Laura —respondis la barbiro.
—Ties aŭtoro —diris la pastro— verkis ankaŭ Ĝardeno de floroj, kaj vere mi ne scias, kiu el la du libroj estas pli vera, aŭ, se paroli ĝuste, malpli mensoga. Mi diru nur, ke pro sia stulto kaj aroganto don Olivante pereos en la kralo.
—Prenu la sekvantan: Florismarte de Hirkanio —diris la barbiro.
—Ĉu aperas ankaŭ sinjoro Florismarte? —respondis la pastro—. Mi ĵuras, ke li tuj vizitos la kralon, malgraŭ la strangaj cirkonstancoj de sia naskiĝo kaj siaj fantastaj aventuroj; nenion pli bonan meritas la seko kaj duro de ĝia stilo. Ĝin elĵetu kaj ankaŭ ĉi alian libron, sinjorino.
—Tre volonte, mia sinjoro —respondis la mastrumantino kaj ĝoje plenumis la ordonon.
—Jen La kavaliro Platir —diris la barbiro.
—Antikva libro —komentis la pastro—. Nenion indulgeblan oni trovas en ĝi. Ĝi akompanu la aliajn.
Tio efektiviĝis, kaj oni apertis alian libron por vidi la titolon: La kavaliro de la kruco.
—Pro tiel sankta titolo oni inklinus ignori la stulton de la libro. Sed oni diras, ke post la kruco embuskas la demono. Do ĝi ricevu la fajron.
La barbiro prenis alian libron kaj diris:
—Jen Spegulo de kavaliraĵoj.
—Mi bone konas ĝin —diris la pastro—. En ĝi rolas sinjoro Reinaldos de Montalbán kun siaj amikoj kaj kompanoj, pli ŝtelemaj ol Kako, kaj la dek du paruloj de Francujo kun la verfidela historiisto Turpín; mi emas kondamni ilin nur al konstanta ekzilo, konsiderante, ke ili parte inspiris la faman Mateo Boyardo, kaj ke de ĉi lasta ŝpinis sian ŝtofon la kristana poeto Ludovico Ariosto, kiun mi ne respektos, se mi trovos lin ĉi tie parolanta en alia lingvo diferenca de la lia; sed se li esprimas sin itale, mi lin alpremos al mia koro.
—Mi havas lian libron en la itala —diris la barbiro— sed ne komprenas ĝin.
—Despli bone, ke vi ne komprenas[52] —respondis la pastro—. Kaj nenion oni perdus, se la sinjoro kapitano[53] ne estus farinta lin kastiliano, ĉar tiel li prenis de li grandan parton de ties origina valoro. Al la sama rezulto venas ĉiuj tradukantoj de versoj, ĉar, kiom ajn zorge kaj kompetente ili laboras, neniam ili sukcesas redoni plene la esencon de la originaloj. Do ĉi libron kaj la ceterajn pri aferoj de Francujo, se tiajn ni trovos ĉi tie, ni apartigu kaj metu en sekan puton, ĝis ni fine decidos ilian definitivan sorton. Oni esceptu Bernardo del Carpio, kiu, mi scias, troviĝas ie ajn ĉi tie kaj alian titolitan Roncesvalles. Kiam ilin mi trafos, ili iros rekte en la manojn de la mastrumantino, kaj de la ŝiaj senkompate en la fajron.