Fine la du olduloj foriris: unu hontoplena, kaj la alia kun sia mono. Kaj la ĉeestantoj plu miris, dum la persono ŝarĝita noti la vortojn, farojn kaj gestojn de Sancho tute perpleksis, ĉar li ne sciis, kiel juĝi kaj priskribi lin: ĉu saĝa, ĉu stulta.
Apenaŭ finiĝis ĉi proceso, kiam eniris en la tribunalo virino forte alkroĉita al viro en kostumo de riĉa posedanto de gregoj. Ŝi kriadis, dirante:
—Justecon al mi, sinjoro gubernatoro, justecon! Kaj se mi ne trovos ĝin sur la tero, mi ĝin serĉos en la ĉielo. Sinjoro gubernatoro mia, ĉi mava viro prenis min meze de la kamparo, misuzis mian korpon kaj lasis min kiel ŝiritan ĉifonon. Ve al mi! Li rabis de mi kion mi gardis kaj defendis dum pli ol dudek tri jaroj, dura kiel kork-arbo, kontraŭ maŭroj kaj kristanoj, konservante min tiel kompleta kiel salamandro en fajro[359] kaj tiel pura kiel lano en rubuso. Kaj nun ĉi ulo venis taŭzi min per siaj lindaj manoj!
—Restas por vidi, ĉu la manoj de ĉi bravulo lindas aŭ ne —diris Sancho.
Kaj turnante sin al la viro, li demandis, kion li obĵetas al la plendo de la virino. Plena de embaraso, la akuzito respondis:
—Sinjoro, mi estas povra posedanto de porkoj (oni pardonu al mi la esprimon) kaj en la mateno, post ol mi vendis kvar por apenaŭ iom pli da mono ol ili valoris, kaŭze de akcizoj kaj aliaj aĉaj diskontoj, mi eliris el ĉi vilaĝo ale al mia hejmo. Tiam mi renkontis sur la vojo ĉi bonan virinon, kaj la diablo, kulpanto de ĉiaj implikoj kaj komplikoj de la mondo, dekretis, ke ni pariĝu; mi pagis al ŝi sufiĉe, sed ŝi, ne kontenta ankoraŭ, kroĉiĝis al mi kaj trenis min ĉi tien. Dirante ke mi perfortis ŝin, ŝi mensogas, kaj tion mi ĵuras, aŭ ĵuros siamomente. Kaj jen la tuta vero, kompleta ĝis la lasta joto.
Tiam la gubernatoro demandis lin, ĉu li havas kun si iom da mono arĝenta. Li respondis, ke li gardas sub la ĉemizo proksimume dudek dukatojn en leda burso. Sancho ordonis lin elpreni la burson kaj enmanigi ĝin al la plendantino, kion li faris tremante. La virino kaptis la saketon, riverencis milfoje, petis Dion konservi la vivon kaj sanon de la sinjoro gubernatoro pro ties favoroj al forlasitaj orfinoj kaj puceloj, kaj eliris el la tribunalo kun la burso forte tenata per la du manoj, kvankam unue ŝi enrigardis en ĝin por vidi, ĉu efektive, estas arĝentaj la dukatoj.
Apenaŭ ŝi eliris, Sancho turnis sin al la gregoposedanto, kies koro kaj larmoplenaj okuloj sopiris la burson, kaj diris:
—Persekutu la virinon, amiko, prenu de ŝi la burson, perforte se necese, kaj revenu ĉi tien kun ŝi.
Sancho alparolis nek al stulta nek al surda, ĉar la viro, rapide kiel fulmo, pafis sin for por plenumi la ordonon. La ĉeestantoj streĉe atendis la finon de la sceno, kaj iom poste, revenis la viro kaj la virino pli forte kunkroĉitaj ol en la unua fojo. Ŝi tenis la jupon levita, kun la burso en la faldo, kaj la viro penadis ĝin forpreni, sed li absolute fiaskis en siaj klopodoj: tiel energie defendis ĝin la virino, kiu kriis dirante:
—Justecon al mi! Justecon de Dio kaj de la homoj! Vidu via moŝto, sinjoro gubernatoro, la senhonton kaj aŭdacon de ĉi kanajlo! Meze de la vilaĝo, meze de la strato, li ĵetis sin sur min por rabi la burson, kiun vi donis al mi.
—Ĉu li ĝin prenis? —demandis la gubernatoro.
—Kion? Preni? —respondis la virino—. Oni forprenus eĉ mian vivon, sed ne la burson! Ne igu min ridi: por ungi min, necesus aliaj katoj, ne ĉi kraĉinda kaj naŭza ulo! Tenajloj kaj marteloj, maleoj kaj ĉiziloj ne sufiĉus por elŝiri la burson el miaj manoj. Eĉ ne la ungegoj de leono! Prefere fordoni la animon el inter la ŝiroj de la karno!
—Ŝi pravas —diris la viro—. Mi deklaras min elĉerpita kaj venkita kaj konfesas, ke mi ne havas sufiĉan forton por forpreni de ŝi la burson.
Kaj li lasis ŝin libera.
Tiam Sancho diris al la virino:
—Virta kaj brava sinjorino, bonvolu cedi al mi la burson.
Ŝi senhezite enmanigis ĝin al la gubernatoro, li ĝin redonis al la viro kaj diris al la forta, sed ne perfortita virino:
—Fratino, se por defendi vian personon vi montrintus la saman kuraĝan spiriton, aŭ eĉ nur la duonon de la energio, kiun vi montris por defendi la burson, la forto mem de Herkulo ne povus vin submeti. Foriru, la diablo vin prenu, kaj ne restu en ĉi insulo, nek en la distanco de dudek mejloj ĉirkaŭe, se vi ne volas ricevi la punon de ducent vergoj. Foriru tuj, mi diras, vi senhonta, trompa-langa, ĉarlatana!
La virino teruriĝis kaj, ĉagrenita kaj kap-klina, foriris, dum la gubernatoro diris al viro:
—Amiko, iru pace al via vilaĝo kun via mono, kaj de nun, se vi ne volas ĝin perdi, zorgu ne havi la kapricon pariĝi kun la unua virino videbla sur la vojo.
La viro dankis lin embarasite kaj honteme kaj foriris. Kaj la ĉeestantoj miris denove pro la saĝaj decidoj de la nova gubernatoro, kies kronikisto ĉion notis kaj poste skribis al la duko, kiu tre senpacience atendis lian informon.
Kaj restu ĉi tie la bona Sancho, ĉar lia mastro, agitata de la muziko de Altisidora, meritas nian tujan atenton.
Ĉapitro 46
Pri la terura ŝoko ricevita de don Quijote en pandemonio kata kaj tintilega, dum sekvis sia kurso la ama sopirado de la pasia Altisidora
Ni lasis la grandan don Quijote en la momento kiam la muziko de la amfrapita Altisidora vekis en li mil pensojn. Li enlitiĝis kun ili kaj, kvazaŭ puloj, ili tute ne lasis lin dormi aŭ trankvili: kaj al tio miksiĝis lia zorgo pri la ŝirita ŝtrumpo. Sed tial, ke la tempo rapidas kaj ne ekzistas foso kapabla ĝin deteni, la horoj flugis kiel kavalira ĉevalo, kaj tre baldaŭ alvenis la mateno. Tion vidinte, don Quijote saltis de la mola plumo-lito, vigle surmetis sian ĉaman veston; poste, por kaŝi la ruinon de la ŝtrumpo, la paron da longaj botoj, kaj, fine, la mantelon skarlatan kaj ĉapon el verda veluro garnita per arĝenta pasamento; pendigis de la ŝultro sian balteon kun la bona kaj akra glavo, prenis grandan rozarion, kiun li ĉiam portis kun si, kaj, kun afekte majesta irmaniero, direktis sin al la antaŭĉambro, kie la gedukoj, jam en formala vesto, ŝajne atendis lin. Sed. kiam li iris laŭlonge de galerio, tie atendis lian pason Altisidora kaj ŝia amikino, kaj tuj kiam la pucelo vidis la hidalgon, si simulis sveni kaj lasis sin fali sur la alian junulinon, kiu subtenis ŝin kaj faris movon delaĉi ŝian korsaĵon.
Tion vidinte, don Quijote proksimiĝis al la knabinoj kaj diris:
—Mi konas la kaŭzon de ĉi speco de akcidentoj.
—Mi ne —respondis la amikino—. Altisidora estas la pucelo pli sana de ĉi domo, kaj, de kiam mi ŝin konas, eĉ ne unu fojon mi aŭdis ŝin plendeti. La misfortuno akompanu la vagantajn kavalirojn de la mondo, se ili estas tiel sendankaj kiel vi. Bonvolu foriri, sinjoro don Quijote. Ĉi kompatinda knabino ne retrovos la konscion, tiel longe kiel vi restos ĉi tie.
—Bonvolu aranĝi, ke ĉi-nokte oni enportu liuton en mian ĉambron, kaj mi laŭpove konsolos ĉi afliktitan pucelon: ĉar, en la komenco de la amo, prompta disrevigo estas efika medicino —diris la hidalgo.
Kaj tuj poste, don Quijote foriris, por ne esti rimarkata de eventualaj spektantoj. Sed, apenaŭ li malaperis, la sveninta Altisidora rekonsciiĝis kaj diris al sia kunulino:
—Konvenos provizi lin per liuto. Don Quijote sendube volas ludi al ni, kaj lia muziko, ĉar lia, sonos ne mave.
Tuj poste ili iris informi al la dukino pri la okazaĵo kaj pri la peto de don Quijote. Oni atendis la nokton kun senpacienco kaj anticipa plezuro, kaj ĝi fine alvenis tiel rapide kiel antaŭe la tago, kiun la gedukoj pasigis en plezurigaj konversacioj kun don Quijote; kaj en ĉi sama tago la dukino efektive sendis unu el siaj paĝioj —la ludinton, en la arbaro, de la rolo de la ensorĉita Dulcinea— al Teresa Panza, kun la letero de Sancho kaj kun sako da vestaĵoj, kiun la ŝildisto liveris, por ke oni ĝin portu al ŝia edzino. Cetere, la dukino rekomendis al la paĝio, ke li bone observu ĉion por fari ĉe la reveno longan raporton pri sia vizito al Teresa Panza.