Yeddi gözəl [Семь красавиц]

BƏHRAMIN ZALIM VƏZİRİ ÖLDÜRTMƏSİ

Tozlu kilimini yer qalxıb aldı,
Palçıq kölgəsini günəşə saldı.
Bu torpaq kürədə qəm yedi, Bəhram
Döndü yaş kərpicə; pozuldu tamam.
Tədbirlər aradı o canü dildən
Ki, seçib tikanı ayıra güldən.
Dünyanın zülmündən olunca agah
Ədalət yoluna qədəm qoydu şah.
Vəzirin felini edərkən xəyal,
Atdı kicgahına əlini dərhal.
Bürüdü sübhədək xəcalət onu,
Yatmağa qoymadı bu halət onu.
Gunəşin çeşməsi saxsı güldanda
Reyhanlar yetirib açan zamanda,[304]
Bəhram yağış görmüş təzə reyhana
Dönərək, dürr səpdi qəlbi yanana.
Fərman verdi: – Taxtım qurulsun gərək,
Yerə dar ağacı vurulsun gərək.
İzn alıb, axdı el barigah sarı,
Durdu əldə qılınc xas adamları.
Oturdu ölkənin məşhur ərləri,
Sürüldü yoxuşa ədalət nəri.
Camaat yığıldı, coşdu yığıncaq,
Gələnlər yaratdı əzəmətli dağ.
Vəzir ki, zülmündə ölkədə təkdi,
Gör onu şah necə zəncirə çəkdi.
Diriykən asıldı dardan o alçaq,
Öldü xəcalətdən oğrular sayaq.
Şah dedi: – Kim qalxsa bu cür göylərə,
Ruzgar yıxar onu bu minval yerə.
Xəyanətkar olar ellər bədnamı,
Pislərin pislikdir hər sərəncamı.
Zülm eyləyib əgər şur qaldırsa, bil,
Göndərər məzara onu hər adil.
Sanma ki, dayağı yox ədalətin,
Yer, göy qulluğunda durmuşdur mətin.
Kim salsa dünyada zülüm bağını
Deməli bağlar öz əl-ayağını.
Bəhram ədalətdə aldı yaxşı ad,
Etdi qurdla iti, çobanı tez yad.
Dəvətlə taxtü-tac verdi çobana,
Səadət, asayiş bəxş etdi ona.
Götürdü ölkədən bütün əngəli,
Kökündən qopardı zoru öz əli.
İşlətdi bu sayaq tədbirlər, demək,
Dəmiri zər oldu, palazı ipək.
Dənizləri keçən, dağları aşan
Qoşun, xəznə yığdı adil hökmüran.

ÇİN XAQANININ BƏHRAMDAN ÜZR İSTƏMƏSİ

Xaqan eşidincə belə xəbəri,
Çəkib ordusunu qayıtdı geri.
Bəhramdan iznsiz nəfəs almadı,
Üzr diləməkdən geri qalmadı:
"Vəzirin ulduzu yerində axdı,
Çünki o, fitnəyə möhkəm dayaqdı.
Məktublar göndərib çağırdı bizi,
Tutdu yağlı sözə ürəyimizi.
O, hiylə işlətdi, anlamadım mən,
Səbrü qərarımı aldı əlimdən.
– Yol xalidir – dedi, – qızıl isə bol,
Zər istəyirsənsə, dayanma, tez ol.
Keyflidir şahımız, yoxdur onda hal,
Üzünə səpməyə su, tapmaz macal.
Hazıram, durma, gəl, tərəddüdü at,
Mən başlar kəsərəm, sən qılınc uzat.
Şahın işlərindən tutdum xəbər mən,
Gördüm doğru deyil vəzir söyləyən.
Asayiş zamanı, vuruş vaxtı şah
Çatır muradına istəsə hərgah.
Halqa gəzdirənəm, – dedim mən yenə,
Özümə çinliyəm, həbəşəm sənə.[305]
Qızım kənizindir, nə qədər sağdır,
Tacım kandarında quru torpaqdır".
Nə qədər işlədib vəzir xəyanət,
Bəhramdan yazmışdı gizli şikayət.
Yığıb hamısını verdi elçiyə,
Apar Bəhram şaha tez yetir deyə.
Gələn məktublardan olunca agah,
Katib qələmitək itiləşdi şah.
Dedi: – Öldurüldü, olsun şükürlər!
Sonra işlərini tutdu mötəbər.
Ədlin heykəlini Bəhram ki gördü,
Ağdan və qaradan ibrət götürdü.
Padşah ədaləti süzəndən bəri
Qurban verdi ona yeddi peykəri.[306]
Başqa xəyalları qazdı kökündən,
Verdi ədalətə könül, oldu şən.

BƏHRAMIN SON GÜNLƏRİ VƏ MAĞARADA YOX OLMASI

Dürlər peyvənd edən ləlin bağına,[307]
Gövhərlər düzəndə yer qulağına,
Yeddi tağ içində səsləndi mey, cam,
Əksi-səda duydu aqibət Bəhram.
Dimaq günbədində onu, kamalı
Fələyin dövründən eylədi halı:
Bu torpaq günbədin sənəmlərindən
Uzaq gəz, olarsan, yoxsa, həlak sən.
Beyninin günbədi alışdı yenə,
Göz yumdu əfsanə, nağıl sehrinə.
Gördü ki, işrətə yol verməyən tağ,
Hamı günbədlərdən toz qaldıracaq.[308]
Yeddi günbədini atıb, unutdu,
Başqa bir günbədin yolunu tutdu.[309]
Bir tağ ki, fənadan heç tapmaz xələl,
Ona həşrə kimi yetişməz bir əl.
Yeddi möbid oğlu eylədi dəvət,
Verdi hər birinə bir uca günbəd.
Tağlara od vurdu, alışdırdı şah,
Yəni hər birini etdi atəşgah.
Olardı bu zaman altmış yaşı,
Yasəmən bitirdi bənövşə başı.[310]
Ürəkdən sığındı uca Allaha,
Etmədi özünə pərəstiş daha.
Tərk etdi sarayı bir axşamçağı,
Bürüdü dəstəsi bütün ovlağı.
Ov qovlayan zaman şah aydın-aşkar
Özünü eylədi necə gör şikar.
Ordusu bürüyüb aldı hər yeri,
Gur, ceyran yığırdı gəzib çölləri.
Qoşun ovlaq boyu gur axtarırdı,
Şah isə özünə gor axtarırdı.
Qoşun arayırdı çölün gurunu,
Bəhram arayırdı təklik gorunu.
Ətrafı gəzdikcə, o çəmən-çəmən,
Ovladı ahunu öz bədənindən.[311]
Gur gəzmə orda ki, torpağı şordur,
Ceyranı bəladır, guruysa kordur.
Bəhram Gur çöllərdə ov gəzən zaman
Gəldi bir gur keçdi onun yanından.
Şah bildi çağırır onu cənnətə,
Dərhal könül verdi belə dəvətə.
İzləyərək guru, qovdu, çapdı at,
İldırım sürətlə saldı çathaçat.
Sürdü çöllər boyu, cumdu, tələsdi,
Xərabə yerlərdə yel kimi əsdi.