Чалавек нiколi не выходзiў глядзець тэлевiзар. Аднойчы ён пастаяў пяць хвiлiн i пайшоў. Яму прывярэзiлася, што экран — не вакно ў шырокi чалавечы сьвет, а адно вузенькi пераход у другi корпус шпiталю, дзе ўсё такое ж, як i тут. Але сядзець у палаце не дасi рады — тая была побач з холам i гукi тэлевiзара чуваць, нават калi пакласьцi ваты ў вушы. Тады ён падымаўся i iшоў у канец калiдора, да піяніна.
Нiхто ня ведаў, як i калi зьявiлася піяніна, з выгляду можна было палiчыць, што яно стаiць тут зь мiнулага стагодзьдзя. Звычайна ў гэтым канцы зьбiралася братва, i прыгожы хлапец з асiплым голасам найграваў свой няхітры блатны рэпэртуар. Але разпораз сюды падыходзiў i музыка. Ён падыходзiў i ўважлiва слухаў. Калi сканчалiся блатныя песьнi i ўсе iшлi ў прыбiральню палiць, ён сядаў, кранаў клавiшы тонкiмi пальцамi.
Гэта амаль што заўсёды было cool jazz, дзiця эўрапейскiх кавярань, далёкi ад чорнай алiўкавай неўтаймаванасьцi мурынскіх сьвiнгаў. Бралiся нейкiя ноты — асобныя, разрозьненыя гукi, — i далей гэтыя ноты цягнулiся, існавалi паасобку, спрачалiся, але ў вонкавае суладзьдзе не сыходзiлiся. Музыка нiбыта казаў: вонкавага суладзьдзя можа i ня быць, звонку ўсё можа выглядаць абсурдам, хаосам, але ж ня трэба губляцца, мусiш заўсёды глядзець у твар таго, хто грае.
Чалавек стаяў побач i слухаў. У яго было адчуваньне, што музыка грае яму, але ён ня мог зварухнуцца, сказаць слова цi фразу. Калi гэта так, тады музыка быў вышэйшы за яго: ён яшчэ ня здольны зрабiць гэтую мудрасьць сваёй уласнай. Ён мог толькi слухаць яго як настаўнiка. А калi гэта адно ўяўлень не i нiякай мудрасьцi няма? Усё вельмi проста — трэба паглядзець яму ў вочы, спытаць. Але ж нечага не хапала, штосьцi замiнала яму гэта зрабiць.
Адчуваньне, што ўсё ёсьць, але нечага няўлоўнага не стае, даводзiла яго да шаленства. Не было нейкага подыху, крохкай i няўцемнай вольнасьцi, нематываванага кроку. Трэба было пачаць...
Зноў i зноў падчас калiдорнага шпацыру ён прадумваў, раскладваў на элемэнты сваё жыцьцё, знаходзiў паралелi. I чым болей ён гэтым займаўся, тым болей адчуваў, што адыходзiць ад сутнасьцi. Нешта падсьвядомае казала аб несапраўднасьцi ўсяго. Сканцэнтраваўшыся, ён уцямiў: падчас роздуму ён чамусьцi ўяўляў сябе ў вялiкай пустой прасторы, дзе ўсе толькi i робяць, як мэдытуюць, практыкуюць прасьвятленьне цi пiшуць вершы.
На самой жа справе: невялiчкi калiдор, санiтар, палата. Замкнутыя дзьверы.
Стоячы перад iмi, ён пачаў згадваць сваё жыцьцё — дзяцiнства, вучоба ў сярэдняй школе, юнацкiя адчуваньнi пустаты i хаосу. Потым фiлязофiя, паэтычныя спробы, задума рамана. Самота. Божухна, гэта яму толькi мроiлася, што ён кудысьцi iшоў, — усё жыцьцё ён прастаяў перад гэтымi дзьвярыма i толькi цяпер iх заўважыў. Чалавек здрыгануўся — на сэкунду ён зазiрнуў у вочы свайму лёсу. Так, можна было сьпяваць тужлiвыя песьнi, грукаць, скардзiцца багам, гэта была таксама сапраўднасьць. Але было i iншае выйсьце — пайсьці ўверх. Калi наземны шлях перакрыты, можна iсьцi ў iншым вымярэньнi, хадой мiстаў i паэтаў, сьцежкаю, якую ня здольныя перакрыць нават багi!
Стары санiтар насьцярожана сачыў за iм. Апошнiя тры хвiлiны чалавек нерухома стаяў перад дзьвярыма, углядаючыся ў нешта. «Звар’яцеў», — падумаў санiтар. Такiя выпадкi часьцяком здаралiся. Тры днi таму звар’яцеў хлопчык, якога прывезьлi зь вёскi, — там яму чулiся галасы. Прайшоўшы курс iнсулiну, запалоханы, ён чамусьцi вырашыў, што мацi прыехала яго забiраць, але яе тут забiлi, — i шукаў яе па ўсiх палатах, гледзячы на ўсіх пакутнымi вачыма. А колькi яшчэ было! Ды стары санiтар даўно засвоiў прафэсiйную мудрасьць, безь якой тут немагчыма: не лiчыць гэтых за людзей. Бо калi на хвiлiну ўявiць сабе, што яны людзi, дык узьнiкала шмат розных «чаму?» i станавiлася неяк трывожна. А санiтар любiў прастату i яснасьць.
Новы хворы турбаваў i непакоiў яго. Ён паводзiў сябе неяк падкрэсьлена чуйна і ўважліва, як быццам бы хворым быў ён, санітар. Усё назiраў, нешта думаў, часам занатоўваў у сшытак. Анегды спрабаваў перадаць праз студэнта-практыканта цыдулку сябру, у горад. Той, вядома, перадаў яе доктару. Але што там было!
Замалёўкi шпiтальных звычаяў i тыпаў, бальнiчныя сьняданкi i вячэры, тэлевiзар. Было там i пра яго, санiтара. Пры ўсiм iншым чалавек пiсаў, быццам меў уладу, хаця насамрэч хадзiў па кароткiм калiдоры i заварочваў перад дзвярыма. А ключы толькi ў яго, санітара. Вось табе i звар’яцеў. Санiтар адчуў палёгку.
Тут чалавек азiрнуўся. Вочы глядзелi з халоднай пагардай, але i з жалем, быццам мелі ўладу.
Чалавек прайшоў у палату, сеў на ложак. Разгарнуўшы сшытак, ён перачытаў запiс, што аднойчы зрабiў яшчэ на волi. Запiс быў ад трэцяй асобы: