Аднак паўтараемы за Апосталам стандартны адказ становіцца мёртвым, калі яго безупынна не аднаўляць, не перажываць і „прышчапляць” наступнаму пакаленьню і культуры. Адказ, які сам у сабе жывы, ня будзе мець для нас значэньня, калі будзем яго машынальна паўтараць бы завучаны верш, калі яго не прысвоім і ён ня станецца часткай нас саміх. Мы ня можам хавацца за сьпіной іншых, паколькі Ісус пытае кожнага з нас асобна: „А за каго ты Мяне ўважаеш?”
Тут пяройдзем да разважаньня пра сьведчаньне. Трэба сабраць нам пачуцьці ў дачыненьні да Хрыста, як зрабілі гэта вучні на другі дзень пасьля ўваскрэсеньня: „І мне таксама зьявіўся, я распазнаў Яго пры ламаньні хлеба. І ў нас сэрца пылала, калі мы размаўлялі зь Ім!” Гэтак нараджалася вера Царквы і гэтак за кожным разам адраджаецца і аднаўляецца празь веру вернікаў, на падабенства будынку, які ўвесь час новы, але абаперты на аднойчы пакладзеным фундаманце Апосталаў і Прарокаў і ўмацаваны Духам Сьвятым.
Аднак трэба яшчэ раз вярнуцца да адказаў людзей, якія, як гаварылася, былі выявай пошукаў, а ня веры, дарогі, а ня мэты. Але ці-ж разьведваньне пра Дзіцё для нас, што ўжо знайшлі Дзіцё і Маці, непатрэбнае? Безумоўна не. Яно неабходнае для веры так, як неабходны плуг, каб узварушыць зямлю, перавярнуць скібы, дастаць зь зямлі схаваныя ў ёй рэсурсы, каб магла атрымаць паветра, дождж і, дзякуючы гэтаму, прынесла плён.
Пошукі ажыўляюць веру, але перш за ўсё надаюць ёй форму. Хрыстос стаўся-б асобай, якая паступова зьблякла-б у цемры мінуўшчыны, калі-б людзі ўвесь час не задавалі сабе пытаньня хто Ён, калі-б не супастаўлялі Яго асобы з уласнымі праблемамі і ўсё новымі выклікамі, якія нясе час. Гэтую працу бязбожнікі міжвольна выконваюць для нас. Яны ўздымаюць усё новыя пытаньні, гэтым самым прымушаючы нас даваць на іх адказы. Колькі-ж праўдаў мы выявілі, дзякуючы засяроджаньню ўвагі толькі на чалавечай натуры Хрыста, або дзякуючы зьвязваньню Яго з гісторыяй праз прыхільнікаў Ісуса як „палітычнага пакутніка”. Усё гэта былі адказы толькі часткова праўдзівыя , недастатковыя, занадта залежныя ад патрабаваньняў і моды ў дадзеную эпоху і таму Царква слушна асудзіла іх як ерасі. Аднак, ці бяз гэтых галасоў, неаднойчы цынічных і правакацыйных, мы калі-небудзь прыйшлі-б да высновы, што хрысьціянін на Евангельлі павінен абапіраць сваю грамадзкую і палітычную дзейнасьць? Ці застанавіліся-б мы, у якой ступені „пасрэднік паміж Богам і людзьмі” быў сапраўды чалавекам, менавіта „чалавекам Ісусам Хрыстом?” (1 Цім. 2, 5). Яны затрымаліся на тым, як мелецца збожжа і нарыхтоўваюцца просфары, ужываныя ў час Сьвятой Літургіі. Аднак гэтак сябе паводзячы, яны дазволілі нам лепш зразумець утоеную асобу Хрыста і Яго боскасьць. Яны наблізіліся да Ісуса „ззаду”, дакранаючыся Ягонай вопраткі (Марк 5, 25), як жанчына, якая пакутавала кровацячэньнем. Мы ня можам мець упэўненасьці, ці і да іх не павернецца Хрыстос, адчуваючы, што яны спрабуюць дакрануцца да Яго празь Ягоную цялеснасьць і ці не дазволіць ім поўнасьцю зразумець Сябе?
У Евангельлі гаворыцца, што Хрыстос загадаў вучням „нікому не гаварыць, што Ён — Збавіцель”, але гэтая забарона ўжо нас ня тычыцца. Тады маўчаньне было неабходнае, каб вучні захавалі для сябе „месіянскую таямніцу”, бо людзі яшчэ былі непадрыхтаваныя да яе прыняцьця. Сёньня наадварот. Нам, сваім вучням, Хрыстос загадвае гаварыць усім, што Ён — Месія, асабліва тым, якія надалей пытаюць: кім зьяўляецца Ісус з Назарэту?
Бог кліча і заклікае
(Марк. 1, 14-20)
Большасьць людзей хацела-б пражыць жыцьцё як мага лягчэй і прыемней, без балясту непрыемных абмежаваньняў: гэтага нельга, гэта не выпадае... Аднак, нават прыналежнасьць да нейкай арганізацыі ўскладае на чалавека абавязкі і тое самае тычыцца веры.
Пра веру сказана, што яна без учынкаў — мёртвая. Напэўна таксама зь ёю неад’емна зьвязана і малітва. Наша штодзённая малітва зьяўляецца гутаркай з Богам, але трэба адзначыць, што і Бог прамаўляе да чалавека: перш за ўсё праз створаны сьвет. Аўтар Кнігі Прамудрасьцяў зьдзіўляецца, чаму знайшліся людзі, якія бачучы навакольны сьвет, не адгадалі ў ім знакаў Вялікага Стваральніка. Вось там Бог вырашыў даць чалавеку іншы знак — Сваё Аб’яўленьне. Апостал Павал у Лісьце да яўрэяў гаворыць, што ўжо шмат разоў і ўсялякімі спосабамі Бог прамаўляў да бацькоў нашых праз прарокаў, аж нарэшце прамовіў праз Свайго Сына. Прароку Іону было даручана пайсьці у Ніневію, сталіцу магутнай Асырыі, каб заклікаць людзей да раскаяньня. Ён стаўся апосталам божай міласэрнасьці, хаця ня можа зразумець, чаму Бог гэтак лёгка дараваў Ніневіі.