maxim severa, trista e penoza. Tamen ica montani esas ne-negeble felica
vivar, ridema e bonhumoroz, lia desfacila vivo-kondicioni ofras a li la
posibleso juar 120 yari de feliceso e saneso. Forsan lo esas tote simple
vera civilizuro, kad ne vere ?
(Tradukita de artiklo da Jean-Baptiste Loin en revuo “La vie naturelle”)
°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°
°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°
°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°
°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°
MEMORAJI PRI VOYAJO AD INDIA
Me volas nur kelkete redaktar pri voyajo ad India quan me entraprezis
multa yari ante nun. Esis en la yaro 1982 e komprenende mea memoro
4
ne esas sendefekta, do me skribas nur pri to quon me ankore memoras
segun l’ordino di mea memoraji e ne di la fakti ipsa.
Me voyajis kun organizita grupo e ni departis avione ye ula vintrala
vespero, dum la monato februaro, de Paris ed arivis en New Delhi
cirkume 15 hori plu tarde. Ultre to esis tempo-difero ye 4 ½ hori relate
Francia. Esis aproxime 12 kloki lor nia arivo e nulu vartis ni che
l’aerportuo. Viro de nia grupo telefonis a nia hotelo e kelka tempo pose
venis nia guidisto Indiana, qua dicis a ni ke il nomesas Adi ed akompanis
ni a la hotelo. La Francan il parolis ecelante.
En la hotelo, ni dejunis, ma depos la komenco me havis desagreablaji
kun l’Indiana manjaji, nam oli esis min saporoza kam la Indiana dishi quin
ni manjas en Europa e, precipue, lia neteso esis tre dubitinda. De ta
instanto ni havos sencese problemi pro la sordideso en ca lando. India
esas splendida mondo-parto kun marveloza peizaji, monumenti, artaji e
kulturi e vivanta, altanivela e profunda spiritaleso, ma regretinde, ica
omno akompanesas da kraso, e pri ita sordideso ni ne havas ideo en
Europa. Tamen, l’Indiani esas korpale tre neta, li lavas su ofte e bone
pro la klimato e la religiala ritualo. Anke lia vestaji esas tre neta, ma
esas tote altra afero pri la stradi, la chosei, la domi, la restorerii, la
drinkerii edc. En nia hoteli, la chambri e la repasteyi esis neta, ma esis
la nutrivi min multe tala, e to esas kelke danjeroza por la saneso dil
Europani.
Quankam ni esis tre fatigita, dum la posdimezo ni vizitis l’urbo New Delhi
qua esas la chefurbo di India. Me memoras pri Indiana observatorio ube
l’astrologi dil Mezepoko povis kalkular la irado dil steli. Ed anke pri la
mendikeri qui esas vera plago di la landi dil Triesma Mondo. Precipue, li
kredas ke l’Ocidentani esas omni richa e li preske asaltas li. Tamen, me
devas adjuntar ke l’Indiani ne esas tre atakema, diferante de altra populi
qui opinionas ke li havas la yuro obtenar absolute ulo de la blanki. Mem
che l’Indiana pueri mendikar esas quaza ludo e li tre afable ridetas
mendikante.
Ye la sequinta dio, ni vizitis splendida templo, ma ante enirar olu nia
shuin ni mustis deprenar nam tale esas la lokala religial kustumo. Avan
la pordo dil templo me havis surprizo ; esis sat olda mendikero qua
demandis pekunio a la preteriranti ed il paroleskis a me : - « Are you
from this country ? (Ka vu esas di ca lando?) “ en la Angla. Nulatempe
antee, me pensabus ke me povas aspektar quaze Indiano, ma talmaniere
me kompreneskis e saveskis ke esas regioni en India ube homi povas
5
aspektar quale nord-Europani. Me tre prizis en la templi la bel imaji di
la dei, tre riche ornamentizita. L’impreson me havis rihavar kontakto
kun nia pagana pasinta epoko Antiqua e politeista.
Ye la morga matino ni vehis per aviono ad altra regiono di nord-India.
Onu vizitigis da ni splendida palaco dil epoko islamal, cirkondita da
belega gardeni exotika. E mem ni havis la yuro (e preske la devo)
kavalkar elefanto. Me esis nur mi-quieta, nam l’elefanto ye ul instanto
semblis iraceskar. Fortunoze, la kornako sucesis kalmigar lu. Me esis tre
impresita per ta loko e la bela monti cirkume, ma to esis kelkete fushita
per la viziono di mendikero qua esis kripla e ne povis marchar, konseque
il reptis sur la sulo. Pro la splendideso di certena monumenti e palaci
kun la richaji di la mil nokti e un nokto unlatere, e pro la granda povreso
di pasable multa homi altralatere, ni havis la koncio esar en altra mondo.
Anke ni ja vidis, en urbi, qui pensigis pri nia Mezepoko, ke la plumulta
homi, sen esar absolute mizeroza, vivis same kam nia ancestri vivis plura
yarcenti ante nun. Me koncieskis ke nia developita landi esas nur insuleti
di moderneso inter oceani di povreso e desmoderneso. Pro to nia
civilizuro esas frajila ed artificala, e kataklismo, perfekte posibla, povus
retroirigar ni a la stando di mezepokal mizero e desprogreso.
E yen stranjajo : omnaloke, onu povis vidar « swastika »-i, t.e. la
hokokruco simbolo dil Hitler-rejimo, sur monumenti, publika edifici,
kamioni e.t.p. Komprenende to nule relatas kun la nazismo nam l’Indiani
konsideras, depos tre fora tempi, la « swastika » kom fortunigilo (en la
Sanskrita « swastika » signifikas : bona simbolo) ma un de nia kompani
esis komunisto di qua la patro mortabis en koncentreyo dum la milito e
ta simbolo esis abominajo por ilu. Il esis furioza singlafoye kande il
videskis olu.
Me rimemoras ke plu tarde ni vizitis la urbo Accra konstruktita dum
l’islamala periodo ma vakua nun. Dum ke ni trairis la ruri, ni povis ofte
vidar infanti e pueri ne tre richa ma qui esis sempre joyoza e ridetanta,
tre diferanta de nia pueri en la developita landi qui ridetas nur tre rare
e ne aspektas tre felica. En la urbi la sordideso esis aparte videbla ;
carelate me memoras nia sejorno en Benares (Varanasi por l’Indiani) qua
esas la sant urbo di India ube fluas la sakra fluvio Ganga. Ni povis spektar
la turbo de la pilgrimanti, la yogisti, la « ghat »-i (1) e nia guidisto
exhortis ni sequar lu en stretega strado. La choseo esis tre desneta,
forsan kun strato de polvo e kraso ye plura centimetri, la laterala
kanaleti kontenis tre malodoranta rivereti de urino e feko, me esis tre
6
deskontenta pri la fakto ke ni mustis trairar tala loko e por fine vidar
quo ? Mikra templon sen merkinda beleso ma kovrita per orea tekto !
Ultre to pro la despureso e nesalubreso di la nutrivi, me povis nur manjar
rizo e banani. Tamen, me ne havas nur mala memoraji. En butiko me
sucesis marchandar e komprar po sat chipa preco belega mikra pikturo
graburita sur ivoro qua reprezentas la deo Vishnu e lua deal spozino
Laksmi.
Proxim la fino di nia sejorno ni exkursis exter India a Nepal. Esas granda
difero inter amba landi. Nepal esas montala lando Himalayana. La
temperaturo esas plu koldeta, la montala peizaji admirinde bela e la
sordideso tre limitizita kompare ad India. La lando esas tre povra, ma la
povreso ne havas nur mala lateri, nome la chefurbo di Nepal, Katmandu,
esas splendid urbo kun marveloza tradicionala arkitekturo netushita e
nefushita dal « progreso » (adminime esis tale en 1982). En la stradi onu
povas vidar statui di la lokala deaji qui aspektas quaze surrealista