skulturi. Nepal esas mi-buddhista e mi-hinduista lando, ma, segun
semblo, la du religii kunexistas pace. Ulafoye me promenadis enstrade
kun ne plus tre yuna kompanulo kande du yunuli evanta cirkume dek-e-
du yari pregis insiste almono da ni. Ni ne savis quale desinkombreskar
kande me haveskis ideo : pro ke la homi en ica mondo-regiono esas tre
religiema e mem supersticoza, me dicis Angle : - « I am the friend of the
devil, I will cast a spell on you » (Me esas amiko dil diablo e vin me
sorcos) e me adjuntis kelka stranja silabi sen signifiko. Quik l’adolecanti
departis kurante e to tre astonis mea akompananto qua delore kredis ke
me bone konocas la hikea kustumi e la mentaleso di la lokani.
Nia turistala grupo vizitis pose kun nediskreta kuriozeso mikra Buddhista
monakerio e ni vidis kelka refujinti di Tibet qui esas bona mestieristi
precipue pri tapisi. La maxim importanta memorajo di mea sejorno en
Nepal esis la « vivanta deino » nomizita anke « Kumari ». Kumari esas la
deino protektanta Nepal quan puerino supozesas reprezentar. El esas
selektita por ta rolo kande el evas tri o quar yari da astrologi, qui tamen
demandas la permiso dil genitori. La mikra yunino denun lojas en bela
palaco ube el darfas agar segun plezuro, ma el ne havas la yuro ekirar la
palaco. Konseque, generale, la Kumari manjegas bonboni e kuki, e
divenas tre grosa. Kande el havas l’unesma menstruado el cesas esar
« vivanta deino » e remplasesas da nove selektita infantino.
Pos sat longa vartado avan la palaco, la fortunon ni havis spektar la lora
Kumari. El esis puerino evanta ok yari e fakte grosega.
7
La peizaji montala di Nepal esas impresive bela ed Ocidentani prizas
vehar adibe por longa marchadi (« trekking ») qui posibligas explorar la
lando e lua belaji. Me intencis rivenor uladie ad ita lando ma til nun ne
agis lo.
Retroveninte ad India ni havis tre agreabla exkurso, nome ni vizitis la
“Taj Mahal” qua esas juste konsiderata kom un de la marveli dil mondo.
La Taj Mahal esas sepulteyo di Indiana princino tre amorata da lua
sultano-spozo. Ol erektesis cirkum 1650 ed esas splendidajo dil islamala
Indiana arto ye olua kolmo. Kun lua admirinda kupoli ol aspektas quaze
Persiana miniaturo sur fundo di bela cielo blua. Interne di la sepulteyo
nia guidisto lumizis parto dil muri e ni vidis cintilifanta desegnuri de flori
e geometriala motivi, ek materii qui pensigis pri lapidi inkrustita en la
muro. Me facinesis e dazlesis.
Me havas ankore merkinda memorajo qua flotacas surface : la fortunon
ni havis en hotelo spektar mariajo Indiana. Kurte ante la ceremonio, la
yuna spozino aspektis tre afliktita e ploranta e me shokesis dal kruela
kustumo qua koaktas yunini spozeskar kontrevole kun viri quin li tote ne
amas, e me konsidereskis India malgre la remarkinda kulturaji ja vidita
kom « barbara » lando. Tamen me astonesis kande me videskis la spozulo
pro ke il aspektis kom sat bela yuno. Me ankore ne esis multe voyajinta
e kelkete plu tarde, me saveskos, ke to esas Indiana mori kande futura
spozino livas sua genitori, el ploras por montrar sua gratitudo a sua patro
e matro ed elua tristeso abandonar la familial hemo. Nul altra signifikon
havas ico, ma to indikas ke l’Indiani vivas en tote altra universo mentala
kam nia.
Yen koncize la naraco di mea voyajo en nord-India e Nepal. Skribante e
redaktante pri ta temo, me ritrovas multa memoraji quin me kredis
depos longa tempo obliviata ; ma suficante spacon me ne havas en ica
mikra buletino por omno deskriptar. Me devas adjuntar, ke, kande me
reflektas pri ca voyajo nunepoke, me devas konfesar ke me esis durive
impresata da India e lua kulturo, monumenti, peizaji, mori, religiozeso
e me intelektis ke existis ed existas tre altanivela civilizuri en la mondo
qui ne esas ocidentala e de qui multon ni povas anke lernar.
« ghat » (1) : loko por purigado
(Artiklo da Jean Martigon publikigita en Letro Internaciona)
8
SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS
SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS
LA MISTERIO DI TIAHUANAKO
[ Ye 4.000 metri super la marnivelo dil Pacifika Oceano stacas ruina urbo
qua esas vera splendidajo e di qua nulu konocas la historio. Onu povas
nur konjektar. Ephraim George Squier extazesas avan : « astoneganta e
marveloza restaji tam perfektigita ed admirinda kam olti di Asiria,
Egiptia, Grekia e Roma ». L’aspekto tre arkaika di ca Amerik-Indiana
Mekka astonegis H.D. Disselhof qua supozas ke ol esas : « la rImemorigo
de fabloza tempo dil giganti ».
Multa homi eminenta havis tale tre diferant opinioni pri ta ruini. Onu
supozis tre diversa kozi ; inter li ke Tiahuanako esis kolonio di
Exterterani veninta de la planeto Venero (« Venus ») ! Tamen la nura
certeso quan ni havas esas produktita dal exploradi arkeologial. ]
Advere esas tre stranja, ke la giganta megaliti di Tiahuanako stacas ye
4.000 metri super la marnivelo en lunatra, glaciala regiono qua indijas
preske komplete vejetantaro. Esas extreme astoniva trovar en tante
nehumana loko la traci di potenta ed altanivela civilizuro. La strukturi di
Tiahuanako, qui nombresas ye quar, havas, singla, dimensiono ye
quaracent e kinadek metri sur mil metri. Onu trovas en oli piramidi,
pilastri e la famoza « pordo dil suno » qua havas tri metri ye alteso, tri
metri e sepadek e kin ye larjeso e qua esis taliita en un sola bloko ek
lokala erco pezanta deko de tuni. La pordo dil suno havas epigrafi ube
onu kredas dechifrar Venerana kalendario, astronavi ed Exterterani.
Sendubite ita interpretado tre kontroversesas.
Anke trovesis en Tiahuanako statuo qua reprezentas homo kun aspekto
desquietiganta. Ica statuo esas ek reda petro, ol altesas ye sep metri e
tri e dikesas ye un metro e kin til un metro e duadek-e-sep. Existas
personi qui asertas ke la longeso di ca statuo imitas perfekte originala
modelo ed ica modelo esis giganto. Qua povas savar lo kun certeso ?
Forsan to esas la vereso, forsan ne.
La serioza arkeologii situas la konstruktado di Tiahuanako inter 1.000 e
1.300 pos Kristo.
9
Yes, ma quale explikar ke, segun semblo, multo pensigas pri marala
portuo e ke existas lago proxime kun saloza aquo !!! Posible ni darfas
revar e supozar. La Germana ciencisto Hörbiger di qua la libro « La
glaciala kosmogonio » tradukesis ad Ido ed esis komprebla che Hermann
Jacob en Berlin, havis kom doktrino ke la granda geologiala epoki
korespondis ad aparta sateliti di nia planeto. Kande la satelito
proximeskas a nia globo, omno kreskas : la altesi dil planti, dil animali,
di la homi e di la marnivelo. Kande la satelito falas sur nia globo, lore,
pos la kataklismo, omno divenas subite tre mikra e la manivelo
plubaseskas konsiderinde. Pose, la tero atraktas nova satelito qua
pokope proximeskas ed omno rikomencas, nome la altesi di omna vivanta
enti e dil marnivelo itere kreskas. Til la nexta kataklismo. Segun Hörbiger
maxim bona pruvo por ito esas la sencesa augmento dil homala staturo
quan ni povas konstatar lastatempe. Certe nunepoke Hörbiger esas