Выбрать главу

da « konsuli ». Pro ke ita urbo jacis inter Atlantiko e Mediteraneo, ol esis

tre valoroza loko por komerco e mem plura familii komercista veninte

de Italia instalis su en Figeac. La lojanti e la urbo pluricheskis dum la

13ma e 14ma yarcenti. Lore konstruktesis bela kirki e bela patricala domi

ek qui multa konservesas ed esas ankore videbla en la urbo-centro.

Regretinde, la cent-yara milito (1337-1453) qua eventis inter Francia ed

Anglia finis ita ora epoko. Komence la Figeac-ani ne volis partoprenar la

milito pro ke lia rejo esis la rejo di Francia, ma lia suzereno kom duko di

16

Aquitania esis la rejo di Anglia. Pluse li havis ecelanta relati komercal

kun la Angli ed esis desfacila pensar ke li divenabis enemiki. Tamen dum

1370, Angla trupi atakis e kaptis la urbo. Parto de olu destruktesis per

fairo e la habitanti mustis pagar alta pekunio-quanto kom ransono. De ta

tempo til la milito-fino (1453) la urbo vejetis nam la provinco Quercy

(Kersi) en qua inkluzesas Figeac esis terorigive devastita per la kombati,

per la mizero e dal raptisti. En 1450, Quercy esis preske vakua de

habitanti, multi mortis pro milit-agadi, famini e dessekureso, ma anke

multi fugis la regiono tante sufranta til tre fora loki, mem til nuna

Chekiana republiko. Pos la milito, onu venigis lojanti de vicina provinci,

Rouergue (Ruerg) ed Arvernia por ripopulizar Quercy e Figeac. La urbo

rikonstruktesis ed itere prosperis. Dum la 16ma yarcento bela domi segun

Renesanco-stilo edifikesis. Ma ica feliceso ne duris eterne : dum la

duesma duimo dil 16ma yarcento, religiala militi eruptis inter katoliki e

protestanti e duris de 1562 til 1598. En 1576, la urbo kaptesis da

protestanta milicani qui ocidis parto del habitantaro ed incendiis multa

domi e konstrukturi, precipue kirki. Merkinde, ke la intercivitana militi

destruktis multe plu multa konstrukturi kam la stranjera militi. La ruinaji

qui facesis en la Germana urbo dum la triadek-yara milito (1618-1648)

ne facesis en la Franca urbo dum la centyara milito pro ke multo posrestis

malgre la dramatatra situeso dil provinco, ma dum la religiala militi dil

16ma yarcento, granda parto de la Mezepokala heredajo desaparis.

En 1622, kande rejo Ludovikus XIII-a vinkis revolto di protestanti, l’urbo

Figeac liberigesis del protestanta tante odiata dominaco. La protestanti

su refujis en la urbo Montauban, qua delore juis tre mala reputeso en la

regiono. Pos la liberigo, onu rikonstruktis parto del urbo en baroka stilo

e la kirki esis bone restaurata. La 18ma yarcento esis tranquila e sat

prosperoza. Desfortunoze, revoluciono preparita de longa tempo

eventeskis dum 1789 e ruinis ica modesta bona stando. Dum la 19ma

yarcento, ica urbo restis kelke povra, notinda tamen ke Jean-François

Champollion (1790-1832) ilqua esis la unesma homo, apta dechifrar la

Egiptiana hieroglifi, pos multa yarcenti de nesavo itateme, naskis e vivis

granda parto di sua vivo en Figeac.

La prospero erste retrovenis cirkum 1930 per la kreado di avionala

fabrikerio en Saint Dau (suburbo di Figeac). Regretinde, kurte pose,

eventis la duesma mondo-milito e ye la 12ma di junio 1944, la nazisti

deportis parto de la lojantaro aden koncentreyi, nur pro ke existis kelka

aktiva kontre-nazista partisani en la regiono. En urbo lore lojata da 7.000

habitanti aproxime 150 personi mortis en koncentreyi.

17

Nunatempe, la urbo lojesas da 9.000 habitanti, onu bone restauris

Mezepokala domi, la avionala fabrikerio aquirigas relativa prospero

plufortigita per turismo.

Figeac esas urbo di Ocitania (un triimo de Francia). Dum la Mezepoko,

onu parolis ibe la Ocitana qua esis la linguo dil trubaduri e di altanivela

kulturo. En 1539 per edito di Villers-Cotteret, rejo Franciskus (François)

I-a rezolvis ke la nura oficala linguo dil administrerio esos denun la

Franca. Lore, pokope, la Franca mixesis a la Ocitana qua divenis

« patois » (dialektacho). Kande me esis puero, dum la yari 1950, la olda

e la mezevoza rurani esis kapabla parolar olu fluante. Olua soni multe

plu similesis olti dil Italiana, Hispana e Portugalana lingui kam olti di la

nord-Franca idiomo. 25 yari ante nun, la rurani uzis olu lor la merkati e

ferii qui eventis en Figeac. Nunatempe kande me vizitas mea matro en

Figeac ed iras a la merkato, onu ne plus parolas ibe la linguo ma nur la

Ocitana dialekto (t.e. la Franca parolata kun Ocitana achento). Ica

dialekto esas multe plu muzikatra ed eufonioza kam la nordala dialekto

ed esas vivanta eko di la linguo dil trubaduri konocata dum la Mezepoko

en preske tota Europa. Ka signo dil tempi ? Onu komencas kelkete audar

la soni dil Angla linguo ; to ne esas la ago da snoba lokani volante uzar

la prestijoza Anglosaxona idiomo, ma la parolmaniero di Britaniana

pensioniti qui aquiris domi e tereni hike pro ke oli esas multe plu chipa

kam en Britania. Anke subkoncie la fakto, ke Aquitania (sudwest-Francia)

esis dum plura yarcenti (1154 til 1453) min o plu Angla provinco, pleas

importanta rolo, e do historiala tradicioni ne mortas e transiras la

yarcenti.

( Artiklo da Jean Martignon publikigita en Letro Internaciona en 1999)

5555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555

5555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555

5555555555555555555555555555555555555555555

KOMTINO DE SEGUR

En Francia, komtino de Ségur (pronuncez : Segyur) (1799-1874) esas

ankore konocata, nam elu esas famozino dil Franca literaturo. Tamen,

elu ne naskis kom Francino, ma kom Rusino di granda familio

aristokratal, nome le Rostopshin. En 1811, elua patro, lore generalo

18

defensero di Moskva kontre la invadanta trupi Franca, incendiigis ica

urbo. Por protektar ol. Tamen, e fortunoze, malgre la lora eventi, odio

ne naskis inter amba populi. Kelka yari pose, akompanata da sua patro e

sua fratino, Sofia Rostopshin vizitis Francia ed esis bone aceptata

omnube en la altaranga societo royalista, olqua esis tre gratitudoza ad

elua patro kombatir sucesoze l’enemiko komuna, t.e. l’uzurpanto

Napoléon Bonaparte. El esis tante bone aceptata ke el amoreskis kun

komto de Ségur e mariajesis kun ilu. Samatempe el amoreskis pri

Francia, e preske nekredeblajo ! Elu, qua esis la filiino dil famoza

patrioto defensera di Moskva kontre la Franca trupi, divenis fervoroza

Franca patriotino e tre pia Romana katolikino. Kande elu divenis avino,

el redakteskis puerala romani por sua genepoti. Pro ke el remarkis, ke

oli tre plezis a la pueri, elu editigis oli, e, rapide, havis granda suceso en

la literaturo por-puera. Hodie, elua verki esas parto de la Franca

literaturo generala, ed ankore prizata da omni ; precipue da historiisti,

nam elua libri esas nekareebla e neremplasebla atesti pri la vivomaniero

di elua tempo, t.e. la Duesma Imperio en Francia. El redaktis rakonti pri

feini (Nouveaux contes de fées), ma ne nur, el redaktis anke inter altri :

« Les petites filles modèles » (La modelatra puerini) dedikita ad elua

nepotini e qua idealigas eli ; « Les malheurs de Sophie » (La desfelicaji

di Sofia). En ica libro, komtino de Ségur naracas grandaparte pri sua

propra tre severa edukado di yuna aristokratino Rusa. En « La fortune de

Gaspard » (La fortuno di Gaspard), el redaktas pri la vivo di yuna tre