Выбрать главу

45 Synodicon orientale ou oirecueil de synodes nestoriens, ed. par J. B. Chabot. Paris, 1902; I. Ortiz de Urbina. Patrologia..., pp. 112-113.

46 A. P. Caussin de Perceval. Essai sur lhistoire des arabes avant lislamisme. Paris, 1 - 1847; II - 1847; III - 1848.

47 Th. Noldeke. Die Ghassanischen Fursten aus dem Hause Gafnas. Abhandlungen der Akademie der Wissenschaften zu Berlin, Berlin, 1887.

48 G. Rothstein. Die Dynastie der Lahmiden in al-Hira. Berlini 1899.

49 H. Lammens. l) LArabie occidentale avant lhegire. Beyrouth, 1928; 2) Le berceau de lIslam. LArabie occidentale a la veille de lhegire. Roma, 1914.

50 De Slane. Le diwan dAmro?lkais. Paris, 1837.

51 G. Olinder. The Kings of Kinda. Lund, 1927.

52 W. Саskel. l) Die einheimischen Quellen zur Geschichte Nord-Arabiens vor dem Islam. Islamica, 1927, t. III, pp. 331-34 ; 2) Aijam al?Arab. Studien zur altarabischen Epik. Islamica, 1930, t. III, f. 5, pp. 38-61.

53 G. Ryckmans. Inscriptions sud-arabes. Le Museon, 1950-1962. tt. 62-74.

54 J. Pirenne. Paleographie des inscriptions sud-arabes. Contribution a la chronologie et a lhistoire de lArabie du sud antique. Bruxelles, 1956.

55 M. Hofner. Altsudarabische Grammatik (Porta linguarum orientalium, t. XXIV). Leipzig, 1943; H. Wissmann und M. Hofner. Beitrage zur historischen Geographie des vorislamischen Sudarabien. Wiesbaden, 1952.

56 A. F. Beeston. Epigraphic South Arabian Calendars and Dating. London, 1956.

57 H. Пигулевская. Византия на путях в Индию. M.-Л., 1951, стр. 215-384.

58 А. Г. Лундин. Южная Аравия в VI в. Л., 1961.

59 I. Кawar. l) Procopius und Arethas. Byzantinische Zeitschrift, 1957, Bd. 50, H. l, 2; 2) Procopius on the Ghassanids. Journal of the American Oriental Society, 1957, v. 77, No 2; 3) The Last Days of Salih. Arabica, 1958, t. 5, f. 2; 4) Ghassan and Byzantium, a new terminus a quo. Der Islam, 1958, Bd. 33, H. 3; 5) The Patriciate of Arethas. Byzantinische Zeitschrift, 1959, Bd. 52, H. 2.

60 Р. Gоubert. Byzance avant lIslam, I. Paris, 1951, pp. 252-253, 259-263.

61 F. Altheim, R. Stiehl. Finanzgeschichte der Spatantike. Frankfurt am Main, 1957; F. Altheim. Geschichte der Hunnen, Bd. I. Berlin, 1959.

62 B. Rubin. Das Zeitalter Justinians, Bd. I. Berlin, 1960.

63 F. Gabrieli, l) La letteratura beduina preislamica. Lantica societa beduina. Roma, 1959, pp. 95-114; 2) 'Adi ihn Zaid. Rendiconti d. Acad. d. Lincei, 1948, ser. 8, III; 3) Ta'abbata Sarran. Rendiconti d. Acad. d. Lincei, 1946, ser. 8, I; 4) La poesie arabe ancienne. Diogene, 1962, v. 40, 4.

64 Lantica societa beduina raccolta da F. Gabrieli. Universita di Roma, Studi semitici, 2, Roma, 1959.

АРАБСКИЕ ПЛЕМЕНА У ГРАНИЦ ВИЗАНТИИ В IV-V в.в.

1 R. Dussaud. Les arabes en Syrie avant lIslam. Paris, 1907, fig. 10, p. 39.

2 Repertoire chronologique depigraphie arabe, t. I. Publ. par Et. Combe, J. Sauvaget et C. Wiet, Le Caire, 1931, pp. 1-2.

3 Th. Noldeke. Der Araberkonig von Nemara. Florilegium... De Vogue. Paris, 1909, p. 464.

4 R. Dussaud. La penetration des arabes en Syrie avant lIslam. Paris, 1955, p. 64; F. E. Peiser. Die arabische Inschrift von Nemara. Ori-entalische Literaturzeitung, 1903, No 7, col. 280.

5 J. Ryckmans. Linstitution monarchique. Louvain, 1951, p. 311.

6 Ch. Clermont-Ganneau. Recueil darcheologie orientale, VI. Paris, 1905, p. 308; R. Dussaud. La penetration des arabes..., p. 64.

7 F. E. Peiser. Die arabische Inschrift von en-Nemra. Orientalische Literaturzeitung, 1903, No 7, col. 280.

8 Th. Noldeke. Der Araberkonig von Nemara, p. 463.

9 R. Dussaud. La penetration des arabes..., fig. 17, p. 79.

10 F. E. Peiser. Die arabische Inschrift von Nemara, col. 281; Ch. Clermont-Ganneau. Recueil..., p. 307.

11 R. Dussaud. La penetration des arabes..., p. 65.

12 Приводим не подтвержденную филологическим анализом попытку дать новый английский перевод надгробия Амрулькайса. Приводим его в русском переводе: "Это гробница Имрулькайса сына Амра, царя всех арабов, который был увенчан и был царем племен Асад и Низар и их шейхов. И он понудил бежать Масхидж победоносно к границам Неджрана, городу Шамира; царь Маад и его сыновья правили над народами. Персы и византийцы признали его, ни один царь не достиг его в славе и силе. Он умер в 223 г., 7 касула (328 г. н. э.); сыновья наследовали ему". (См.: J. Germanus. Legacy of ancient Arabia. Islamic Culture, 1963, 37, f. 4, p. 263).

13 Th. Noldeke. Geschichte der Perser und Araber zur Zeit der Sas-saniden, aus der arabischen Chronik des Tabari. Leyden, 1879, p. 25, nota 3 (дальше цитируем: Noldeke-Tabari).

14 Tabari. Annales, quod scripsit Abu Djafar Mohammed ibn Djarir at Tabari, ed. M. J. De Goeje, prima series, t. II, rec. J. Barth et Th. Noldeke. Lugduni Batavorum, 1881-1882, p. 770.

15 G. Rothstein. Die Dynastie der Lahiniden..., p. 54.

16 Там же, стр. 57.

17 Тabari. Annales..., р. 834.

18 Hamzae Ispahanensis Annalium, libri X, ed. J. M. E. Gottwaldt. Lipsiae, t. I - 1844, pp. 99-100; t. II - 1848, p. 78.

19 Tаbагi. Annales..., t. II, p. 834; G. Rothstein. Die Dynastie der Lahmiden..., p. 54.

20 Th. Noldeke. Geschichte der Perser und Araber..., p. 435.

21 Tаbari. Annales..., t. II, p. 834.

22 Там же.

23 Noldeke- Tabari, p. 47, nota 3.

24 Macoudi. Les prairies dor, t. II. Texte et traduction par C. Barbier de Meynard et Pavet de Courteille. Paris, 1863, pp. 175-177.

25 Там же, стр. 178-181.

26 Ammianus Marcellinus. Rerum gestarum libri qui supersunt, 24, 2, 4. Rec. Fr. Eyssenhardt. Berolini, 1871, p. 297.

27 Е. A. Thompson. The Historical Work of Ammianus Marcellius Cambridge, 1947, pp. 20-42.

28 Ammianus Marcellinus. Rerum gestarum Ubri..., 23, 2, 1, р. 266.

29 R. Dussaud. Topographie historique de la Syrie antique et medieval. Paris, 1927, carte XIV.

30 Ammianus Marcellinus. Rerum gestarum libri..., 23, 3, 8, p. 269.

31 Ю. А. Кулаковский несколько сужает смысл выражения ut ad furta bellorum adpostiti как "их пригодность для партизанской войны" (Аммиан Марцеллин. История, вып. II. Киев, 1907, стр. 162), тогда как "тайная", "скрытая" война включает и понятие разведки.

32 Ammianus Marcellinus. Rerum gestarum libri..., 23, 5, 1, p. 272.

33 Там же, 23, 5, 2, стр. 272.

34 Там же, 24, 1, 10, стр. 295.

35 Там же, 24, 2, 4, стр. 297.

36 Там же, 22, 15, 2, стр. 255.

37 Там же, 23, 6, 13, стр. 279.

38 Там же, 24, 4, 1-3, стр. 8.

39 Там же, 14. 4, 3-4, стр. 8.

40 Там же, 14, 4, 6-7, стр. 8.

41 Там же, 25, 6, 10-11, стр. 332.

42 Eusebius Werke. Die Kirchengeschichte, herausgegeben von Ed. Schwartz, Bd. II, 2. Teil. Leipzig, 1908, р. 1010.

43 Там же, стр. 1012.

44 Там же, стр. 1110-1013.

45 В. В. Болотов. Лекции по истории древней церкви, т. I. СПб., 4907, стр. 165-166; С. Sсhоо. Die Quellen des Kirchenhistorikers Sozomenos. Neue Studien zur Geschichte der Theologie und der Kirche, herausgegeben von N. Bonwetsch und R. Seeberg. Berlin, 1911, Bd. 32, pp. 90, 92, 94.

46 Sozomenos. Historia ecclesiastica, 1, VI, 38, ed. R. Hussey, t. II. Oxontii, 1860, р. 667.

47 Там же, VI, 38, т. II, стр. 671.

48 A. Vasiliev. Notes on some Episodes concerning the Relations between the Arabs and the Byzantine Empire from the Fourth to the Sixth Century. Dumbarton Oakx Papers, NoNo 9 and 10, Cambridge, Massachusetts, 1956, p. 307.

49 Socrates. Historia ecclesiastica, IV, 36, ed. R. Hussey, t. II. Oxonii, 1853, p. 564.

50 Theophanes. Chronographia, ed. C. De Boor. Lipsiae, 1888, p. 64.

51 Michel le Syrien. Chronique, texte syriac, t. 4. Paris, 1910, pp. 151-152.

52 Socrates. Historia ecclesiastica, IV, 36, t. II, p. 564.

53 Rufinus. Historia ecclesiastica, XI, 7, p. 1012.

54 Sozomenos. Historia ecclesiastica, VI, 38, pp. 672-673.

55 Там же, 40, стр. 676-677.

56 Thеоphanеs. Chronographia, ed. De Boor, v. I. Lipsiae, 1883, p. 65.

57 Sozomenos. Historia ecclesiastica, pp. 678-679.

58 Sосrates. Historia ecclesiastica, I, t. II, p. 574.

59 Там же.

60 Ammianus Marcellinus, Rerum gestarum libri..., 31, 13, 12-17, р. 520.

61 Там же, 31, 16, 3-7, стр. 527.

62 Hamza Ispohanensia. Annales, t. I, p. 100; t. II, ?. 78.

63 Там же, т. I, стр. 105; т. II, стр. 82: ?oldеke-Tabari, р. 169.

64 Sozomenos. Historia ecclesiastica, VI, 38, р. 671.

65 Там же, стр. 672.

66 Там же, стр. 673.

67 Thephylactus Simocatta. Historia, II, 2, ed. C. De Boor. Lipsiae, 1887, p. 72 (в тексте в винительном падеже).

68 Hamza Ispahanensis. Annales, ed. I. M. E. Gottwaldt. Petropoli, t. I, 1844, p. 115; Lipsiae, 1848, t. 90.

69 Th. Noldeke. Die Ghassanischen Fursten..., p. 8.

70 Там же, стр. 9.

71 Procopius Caesarensis. De aedificiis, II, 24, t. p.; Куrillos von Skythopolis, ed. Ed. Schwartz. Leipzig, 1959; Vita. Sabae, 70, p. 172.

72 Vita Sabae, 61, p. 163; 70, p. 172.

73 Kyrillos von Skythopolis, p. 409.

74 Там же, стр. 413; R. Genier. Vie de St. Euthyme le Grand (377- 473). Paris, 1909, pp. XIV-XV.

75 Kyrillos von Skythopolis. Vita Euthymii, p. 18.

76 A. Christensen. LIran sous les Sassanides. Copenhague, 1944, p. 103.

77 Там же, стр. 108.

78 Там же, стр. 269.

79 Vita Euthymii, pp. 18-19.

80 Там же, стр. 19.

81 R. Devreesse. Le patriarcat dAntioche. Paris, 1945, p. 247.

82 Vita Euthymii, p. 25.

83 Там же, стр. 21.

84 Там же, стр. 20-21.

85 Там же, стр. 21.

86 Там же, стр. 24.

87 Там же.

88 Там же.

89 Церковь была освящена Ювеналием в 428 г.

90 Vita Euthymii, p. 25.

91 Там же, стр. 36.

92 Там же, стр. 52.

93 Vita Kyriaki, ed. Schwartz, р. 226.

94 Vita Euthymii, p. 26.

95 Там же, стр. 33; R. Devreesse. Le patriarcat dAntioche, p. 247; R. Genier. Vie de St. Euthyme, p. 151.

96 Vita Euthymii, p. 412; R. Genier. Vie de St. Euthyme, p. 180.

97 Vita Euthymii, p. 75.

98 ???????, Suidas, ed. Aemilius. Partus, Coloniae Allobrogum, 1619, t. II, p. 87.

99 Excerpta de legationibus gentium Constantini Porphyrogeneti, ed. C. do Boor, v. I, pars 2. Berolini, 1903, p. 568. Ю. Кулаковский. История Византии. Киев, 1913, стр. 380.

100 Malchus, Excerpta..., p. 568.

101 Malchus, Excerpta..., p. 568; Nonnosius. Fragmenta historicorum graecorum, t. IV. Parisiis, 1853, p. 179; Theophanes. Chronographia, ed. De Boor. Lipsiae, 1883, p. 141; A. Musil. Kusejr Anira I. 1907, pp. 130-132, 174; E. Stein. Histoire du Bas-Empire, t. II. Paris, 1949, p. 90.

102 Malchus, Excerpta..., p. 569.

103 F. M. Abel. Lile de Iotabe. Revue biblique, 1938, 47, pp. 510-538; Рец.: P. P(ееters). Analecta bollandiana, 1939, 57, pp. 415-416.

104 Procopius Caesariensis. De bello persico, I, 19, ed. Haury. Lipsiae, 1905, v. ?, p. 101.

105 Там же, I, 19, стр. 101.

106 Malchus, Excerpta..., p. 569; R. Paret. Note sur un passage de Malalas concernant les phylarques arabes. Arabica, 1958, t. V, f. 3, p. 254.

107 R. Paret. Note sur un passage de Malalas..., p. 253.

108 Malchus, Excerpta..., p. 569.

109 Malchus, Excerpta..., p. 569; Ю. Кулаковский. История Византии, т. I, стр. 380; Е. Stein. Histoire du Bas-Empire, t. I. 1959, p. 357.

110 Тhеорhanes. Chronographia. А. М. 5990 (497/8), р. 141. - Подробнее анализ этих событий дан в последующих главах.

111 Ф. И. Успенский. История Византийской империи, т. I, 1913, стр. 328-330.

112 Там же, стр. 290-291, 331.

ЦАРСТВО "ПЕРСИДСКИХ" АРАБОВ

1 Th. Noldeke. Geschichte der Perser und Araber zur Zeit der Sassaniden aus der arabischen Chronik des Tabari. Leiden, 1879, p. 83. (В дальнейшем: Noldeke-Tabari).

2 Noldeke-Tabari, pp. 85-89.

3 Hamza Ispahanensis. Annales Lipsiae, t. I - 1844, p. 105; t. II - 1848, p. 82; Noldeke-Tabari, p. 80; G. Rohtstein. Die Dynastie der Lahmiden in al-Hira. Berlin, 1899, pp. 66-67. - Если Синнимар построил замок Синнин, то его имя этимологизируется как "Синнина господин", "Синнин-мар".

4 L. Massignоn. Note sur le chateau dal Okhaider. Comptes-rendus de lAcademie des Inscriptions et de belles-lettres, 1909, pp. 202-212; R. Devreesse. Le patriarcat dAntioche. Paris, 1945, pp. 250-252.