Выбрать главу

— У каго свярбяць ногі, хай ідзе на танцы! — заклікае сват.

Танцуюць у нанятай хаце ў другім канцы вёскі. Клуба ў Ліпнішках няма. А хто багацей жыве, у каго мэбля паліраваная ды падлога маляваная, той не хоча пусціць. Таму музыкі перавандравалі ў самую неахайную ў вёсцы хату, дзе маладзіца толькі па суседках лётае.

— Не можа ваш старшыня раскашэліцца і збудаваць якую брыгадную хату, — гавораць, прахалоджваючыся пасля агністай полькі, вільнюскія госці.

— Да хрэсьбін, можа, і збудуе, — жартам адказваюць мясцовыя. Тут ім, відаць, крыху і сорамна за Ліпнішкі.

— А што, не агледзішся, як Бранюк дзедам стане.

— Даўно ж гэта, здаецца, сам жаніўся. З Задворнік Маню прывёз.

— Мае гонар стары Тамаш за сваіх дзяцей. Усе работы не баяцца.

— Толькі нешта паслабеў ён сам.

— Не, ішчэ нічога. Чарку перакуліў. Закусіў са смакам.

— Чым у гэтай духаце да цеснаце танцаваць, пойдзем лепей, сват, месца на сон шукаць. Бо потым усё зоймуць.

Але ў тую ноч на саломе засталося многа свабодных месц, бо найбольш вынослівыя так і не клаліся спаць, хіба што трохі прыдрамнулі за сталом. Чуць світала — яны ўжо ішлі «лячыць галовы» тым, хто адаспаўся. Усе распытвалі, дзе і як правялі ноч маладыя. Сцёпа ў адказ таямніча ўсміхаўся. Хоць гэта на ўласным вяселлі, здаецца, і няможна, узяў у рукі баян і зайграў такую празрыстую мелодыю, што ўсе канчаткова зразумелі, чаму Салюня выбрала менавіта гэтага невысокага, сціплага хлопца з роўным праборам кароткіх валасоў.

Галоўнай падзеяй другога дня вяселля былі, вядома, маршы. Кожнаму капэла іграла — па яго ж выбару — адну або дзве мелодыі. Адзін хоча «Зорку Венеру», другі «Паланез» Агінскага, трэцяму падай «девчонку», да якой вернецца салдат, чацвёртаму — літоўскую застольную «Клюку, клюку, клюку, гярсім по сцеклюку», пяты патрабуе польскую «Мазурку Дамброўскага». І музыкі былі на вышыні, толькі пры «Верасах» крыху замяліся. Затое і кідалі ім густа. Хто па дзесятцы, а сваты і па дваццацьпятцы. З дамоўленай сумы ў чатырыста рублёў маладым прыйшлося даплаціць нешта рублёў пятнаццаць. У месяц тры-чатыры вяселлі…

— І чаму гэта мы не завядзём такіх сваіх музыкаў? — дзівуецца адзін з сватоў. — Усё на Літве наймаем.

— У раённым жа клубе ёсць. Учора маладым ігралі.

— Мала што там ёсць. А хто па вёсках іграць будзе?

— І нашы так не патрафяць. Нашы болей жаласліва іграюць.

— Цяпер то не так жаласліва. Калісьці ж, здаецца, — аж за сэрца бярэ.

І да мяне, праз стол:

— Хочаш, сваток, ціхенька заспяваю старую. Такіх ужо не пяюць:

— Ой, рубаў ён дроўцы З маіх плечанькаў. — Ой, няпраўда твая, Мілая мая, Бо рубаў я дроўцы З белай бярозы.

Надрыўны, грудны голас мацнеў, перакрываў застольную гаворку. Паступова ўсё сцішалася. Заслухаліся музыкі. І ўжо не было нічога, апрача песні. А песня жалілася:

— Ой, віў ён павады З маіх валасоў. — Ой, няпраўда твая, Мілая мая, Віў я павады З чорнага шоўку. — Ой, пускаў ручайкі З маіх слёзанак. — Ой, няпраўда твая, Мілая мая, Ой, пушчаў я ручайкі З зімнай крыніцы.

К вечару ўсё часцей пачыналі песню «Бывайце здаровы». То адны госці, то другія спяшаліся на цягнік, на аўтобус, да гаспадаркі. Кожны адыходзіў з ладным кавалкам торта, з бутэлькай у сумцы. «Гэта вам на дарогу васэльнай кіслі», — гаварыла, уручаючы пачастункі, гаспадыня. Узняліся да свайго заказнога аўтобуса і вільнюскія госці.

— Куды вам, яшчэ даедзеце, сонца яшчэ высока, — супакойваў іх Козіч.

— Дарога немалая, сорак кіламетраў.

— А як мы калісьці пехатой хадзілі? — умяшаўся стары сват. — Выйдзеш на світанні, а пасля абеду ўжо ў Вільні. На кірмаш, у суд, з працэсіяй у Кальварыю, каб у бога дажджу выпрасіць.

— Ну і як, дождж быў?

— Калі быў, а калі і не.

— Ну-то няхай у вас цяпер дождж заўсёды ў пару будзе. Вісу гяро! Усяго добрага! Вшысткего найлепшэго! Саламея, не марудзь тут, хутчэй у Вільнюс прыязджай! Імя ж у цябе — як у нашай Саламеі Нерыс.

Дзядзька Тамаш па-ранейшаму сядзеў, прыкрыўшыся, на ганку, праводзіў усіх затуманенымі слязой вачыма.

— Цяпер на аўтобусе што. Калісьці мы са сваей Стасяй да шлюбу коньмі ехалі. Коні слабыя былі, дак чвяртку водкі ў вуха ўльеш, каб панеслі. Хацелася паказаць форс.

— Шчасліва заставацца! Цяпер-то, можа, праз год які на хрэсьбінах у Салюні ўвідзімся.