‘Vader,’ zei Arkin op gedempte toon, ‘wilt u uw God van me danken?’
De priester sloot zijn ogen en glimlachte terwijl hij tegen zijn Heer sprak. Een van de spoorwegarbeiders, een grote, forse kerel met een bijpassende stem, klom op een roestige dieplader en hield een opzwepende toespraak die de leerjongens in een staat van grote opwinding bracht. Zelfs het ijzige gordijn van sneeuw kon de hitte die door hun aderen stroomde niet bekoelen, evenmin als de woede die zich opbouwde tot iets wat even hard en scherp was als de torenspits van de Admiraliteit. Arkin was tevreden over zijn werk van die morgen.
‘Er komen paarden aan,’ riep een leerjongen achterin.
Ze hadden het leger gestuurd. De leerjongens en de spoorwegarbeiders reageerden langzaam, maar Arkin sprong op de treeplank van een vervallen rijtuig. ‘Zet je schrap. De soldaten komen eraan.’
Van onder jasjes en jassen kwamen opeens ijzeren staven tevoorschijn. Het geluid van paardenhoeven werd luider, klepperend over de straatkeien tot de sluier van sneeuw uiteenweek als de Rode Zee en het peloton rode uniformen onthulde met wapperende capes achter zich aan. Ze hielden halt en verspreidden zich in een lange rij, zodat ze de toegang blokkeerden en geen kans tot ontsnappen overlieten.
Er ontstond paniek. Die sloeg over van de ene jongen op de andere, met snel gehijg en nerveuze kreten, maar ze wachtten op aanwijzingen van de spoorwegarbeiders. Met bleke gezichten en grote ogen keken ze naar de sabels toen iedere soldaat zijn zwaard voor zich uitstak, met de kling horizontaal in de lucht. De sneeuw daalde op hen neer, als om de dreiging te verzachten.
‘Onmiddellijk verspreiden!’
Het bevel kwam van de kapitein aan het hoofd van de rij. Hij zat op een schitterende hengst die popelde om in de aanval te gaan, met een voorvoet die over de grond schraapte, door de aangestampte sneeuw harkte. De ruiter richtte zijn blik op de arbeider op de dieplader.
‘Onmiddellijk verspreiden!’ beval hij nogmaals.
Arkin kwam in beweging. Hij baande zich een weg door de leerjongens en kwam naar voren, tot vlak bij de soldaten.
‘De jongens doen geen kwaad.’ Hij sprak kalm.
De kapitein keek even naar hem, en iets in wat hij zag maakte dat hij bleef staan om nog eens te kijken.
‘Wie ben je?’ wilde hij weten.
‘Een kameraad van de leerjongens. Kapitein,’ zei hij scherp, ‘lokt u hier vandaag geen problemen uit. We willen geen bloedbad.’
De mond van de kapitein krulde aan één kant omhoog in een voldane glimlach. ‘O nee?’
‘Nee. Deze jongens zijn…’
‘Gevaarlijk.’
‘Nee. Ze uiten slechts hun ontevredenheid en vragen te worden gehoord.’
‘We willen gerechtigheid,’ verklaarde Karl naast hem. Hij klemde een ijzeren staaf in beide vuisten.
‘Dan, jonge herrieschopper, zul je gerechtigheid krijgen.’
Zonder enige waarschuwing boog de kapitein zich naar voren en zwiepte met zijn sabel door de lucht. Een licht fluiten, dat was alles. Arkin was snel, maar niet helemaal snel genoeg. Hij rukte zijn jonge vriend naar achteren, zodat de sabelslag die was bedoeld om de blanke hals van de jongen open te rijten, nog net zijn neus raakte en de ene kant van zijn neusvleugel openspleet. Er spoot een rode straal over zijn kin.
De spoorwegarbeiders drongen nu voorwaarts. Er werden woedende kreten tegen de ruiters geschreeuwd. De gemoederen waren verhit. Er werd met ijzeren staven en gereedschap gezwaaid tot de demonstratie op de rand van geweld verkeerde. Het was om juist zulk geweld te vermijden dat Arkin de leerjongens er in eerste instantie bij had gehaald, maar nu sleurde hij Karl terug uit de frontlinie. Hij bekeek het gezicht van de jongen. Hij hield een hand tegen zijn neus gedrukt en het bloed stroomde tussen zijn vingers door. Zijn ogen schoten vuur. Woede, niet angst, maakte dat zijn arm beefde in Arkins greep.
‘Zorg dat je achter de spoorwegarbeiders komt,’ beval Arkin. ‘Bereid de leerlingen erop voor steun te geven.’
De jongen verdween. De sneeuw viel zwaar in een dichte witte muur en de stemmen werden luider. Toen de aanval van de huzaren kwam, was deze bliksemsnel. De paarden snelden naar voren; links en rechts maaiden sabels in het rond, stil en gewelddadig. Er klonken kreten van hoge stemmen en de sneeuw op de grond bloedde toen voeten uitgleden onder paardenhoeven. De metalen staven kwamen met verpletterend geweld op de soldaten neer en verbrijzelden botten en sloegen hakken uit stijgbeugels tot er uniformen onder een massa arbeiderslaarzen verdwenen. Toch bleven de sabels met grote behendigheid in het rond slaan, steeds weer, ze legden een rug bloot en haalden een wang open, sneden kelen door. Charge, hergroeperen, charge. Zelfs de sneeuw in de lucht werd rood toen de paarden in formatie over het rangeerterrein heen en weer galoppeerden.
Arkin trok Sergejevs pistool onder zijn jas vandaan. Tot zes keer toe richtte hij nauwkeurig en tot zes keer toe sloeg er een kogel in een scharlakenrode borst. De stakers vochten vol woede terug. Er stortten paarden op hun knieën. Er vielen helmen op de grond. Arkin stortte zich in de strijd, ontweek sabelklingen, weerde klappen af, terwijl hij zich een weg baande naar de lange, blonde kapitein op de duivelszwarte hengst.
Arkin vond Karls lichaam met bloed op zijn borst. Zijn jonge ogen waren wijdopen en staarden omhoog naar de vallende sneeuw, maar ze waren dof en levenloos. Er vielen vlokken op zijn wimpers, die als tranen op de nog warme oogbollen smolten. Arkin brak de nek van de soldaat die over hem heen gebogen stond, met een sabel die nog in de sneeuw drupte, en hij liet zich naast de jongen op zijn knieën vallen. Hij sloot de ogen. Niets was er heilig in deze wereld. Zelfs de onschuldigen niet. Hij greep de sabel en stortte zich met een brul van woede op de rode uniformen.
De vrouwen werkten het hardst. Valentina werd zich snel van dat feit bewust. In het Sint-Isabellaziekenhuis werkten de vrouwen het hardst en kregen het slechtst betaald, maar ze klaagden niet. Ze behandelden de mannelijke verpleegkundigen met een eerbied waarvan Valentina vond dat ze die niet verdienden en de dokters alsof ze mens geworden goden waren.
Ze concentreerde zich op haar taken en zei weinig. Het kon haar niets schelen dat ze het grootste deel van haar tijd in de spoelruimte doorbracht met het schoonmaken en steriliseren van instrumenten. Dat was een mooi onderdeel, die instrumenten. Ze behandelde ze met ontzag, beleefde een onverwacht genoegen aan hun dunne stalen randen en verbijsterende vormen. Ze vond het mooi zoals elk instrument voor een bepaald doel was bestemd: een klem, een sonde, een spuit, en veel exemplaren waarvan ze slechts naar het doel kon raden. Elke dag kregen haar medeleerlingverpleegsters en zij een uur onderricht, waarin ze haar aandacht even intensief concentreerde als wanneer ze een nieuw werk op de piano instudeerde. Wanneer ze in een ziekenzaal was, stelde ze duidelijke vragen en luisterde goed naar de antwoorden.
‘U kunt goed luisteren,’ vertelde een van de patiënten haar.
Sint-Isabella was een ziekenhuis voor de armen. Het was meer dan honderd jaar geleden opgezet op aandringen van Catharina de Grote, maar er waren nooit genoeg bedden en nooit genoeg zalen. Er wankelde een nimmer eindigende stroom zieken en stervenden de deuren binnen, maar velen werden weggestuurd zonder enige hoop elders behandeld te zullen worden. Maar Valentina leerde dingen buiten te sluiten. Zoals de man die deze morgen op de stoep had gelegen, zo dood als een kat. Mensen met geld gebruikten geen ziekenhuis. Daar ging je naartoe om te sterven. De artsen kwamen naar het huis van welgestelde mensen, desnoods diverse keren op een dag, om de patiënten in hun eigen bed te behandelen. Om daar zelfs kleine operaties uit te voeren. Slechts voor een grote operatie ging een welgestelde patiënt naar het ziekenhuis.
Valentina stak haar handen diep in het sop en begon een speculum schoon te boenen, maar na een minuut haalde ze haar handen eruit om ze te inspecteren. Rood en ruw, met dunne barstjes rond de knokkels. Ze voelde even een golf van schaamte door zich heen gaan. De handen van een verpleegster, niet van een pianiste, en ze schaamde zich opnieuw omdat ze zich dat aantrok.