En tiu tempo ekstertempa, en tiu perpleksa malordo de sentoj senkoheraj kaj hororaj, ĉu Emma Zunz eĉ unu solan fojon pensis pri la mortinto kiu motivis ŝian sinoferon? Mi kredas, ke ŝi tiel pensis unu fojon, kaj ke en tiu momento ŝi endanĝerigis sian malesperan projekton. Ŝi pensis (ne povis ne pensi), ke ŝia patro iam faris al ŝia patrino la teruraĵon nun al ŝi faratan. Ŝi pensis tion kun senforta miro, kaj tuj fuĝis en vertiĝon. La viro, sveda aŭ finna, ne parolis hispane; li estis instrumento por Emma, same kiel ŝi por li, sed ŝi servis por la ĝuo kaj li por la justico.
Kiam ŝi restis sola, Emma ne tuj malfermis la okulojn. Sur la noktotablo la viro lasis monon; Emma eksidis kaj disŝiris la bileton, same kiel ŝi faris kun la letero. Disŝiri monon estas malpie, kiel panon forĵeti; apenaŭ ŝirinte, Emma jam pentis la faron. Kia orgojlaĵo, kaj ĝuste en tiu tago... La timo dissolviĝis en la tristo de ŝia korpo, en la naŭzo. La naŭzo kaj la tristo katenis Emman, sed fine ŝi leviĝis kaj komencis sin vesti. En la ĉambro ne restis viglaj koloroj; la vesperkrepusko atingadis sian finon. Emma povis eliri nerimarkite; ĉe la stratangulo ŝi entramiĝis al okcidenta direkto. Laŭ sia plano, ŝi elektis la plej antaŭan sidlokon, por ke oni ne vidu ŝian vizaĝon. Eble konsolis ŝin kontroli, tra la banala trafiko de la stratoj, ke tio, kio ĵus okazis, ne infektis la aĵojn. Ŝi veturis tra kvartaloj malkreskantaj, mornaj, vidante kaj tuj forgesante ilin, kaj eltramiĝis ĉe stratkruciĝo de la avenuo Warnes. Paradokse, ŝia laco transformiĝis en forton, ĉar ĝi devigis ŝin koncentriĝi al la detaloj de la aventuro, kaŝante al ŝi la motivon kaj la celon.
Aarón Loewenthal estis konata al ĉiuj kiel serioza homo; al siaj malmultaj intimuloj, kiel avarulo. Li vivis en supra etaĝo de la fabriko, sola. Loĝante en tiu kaduka antaŭurbo, li timis ŝtelistojn; en la korto de la fabriko li tenis grandan hundon, kaj en sia skribotabla tirkesto, kiel ĉiuj sciis, revolveron. En la antaŭa jaro li dece funebris la neatenditan morton de sia edzino == el la familio Gauss, alportinta bonan doton! == sed lia vera pasio estis mono. Animprofunde, li hontis esti malpli kapabla gajni ĝin ol konservi. Li estis tre religiema, kaj kredis havi sekretan pakton kun la Sinjoro, laŭ kiu preĝoj kaj devoteco malŝarĝas lin de la devo bone agi. Kalva, korpulenta, blond-barba, en funebra vesto kaj kun nazumo fumkolora, li atendis stare ĉe la fenestro la konfidencan komunikon de laboristino Zunz.
Li vidis ŝin enpuŝi la pordokradon (kiun li intence lasis duonferma) kaj transiri la malluman korton. Li vidis ŝin fari etan flankeniron, kiam la ĉenita hundo ekbojis. La lipoj de Emma moviĝis kvazaŭ en mallaŭta preĝo; lacaj ili ripetadis la verdikton aŭdotan de sinjoro Loewenthal antaŭ la morto.
Ne ĉio tiel okazis, kiel Emma Zunz antaŭvidis. De post hieraŭ frumatene, ŝi multajn fojojn imagis, kiel ŝi firme levos la revolveron, devigos la mizerulon konfesi sian mizeran kulpon, kaj klarigos al li la sentiman stratagemon, kiu ebligos al la justico de Dio triumfi super la justico de homoj. (Ne pro timo, sed estiel instrumento de la justico, ŝi ne volis esti punata.) Poste sola kuglotrafo en la bruston sigelos la sorton de Loewenthal. Sed ne ĉio tiel okazis.
Fronte al Aarón Loewenthal, Emma sentis malpli da urĝo venĝi sian patron ol venĝi pro la hontaĵo, kiun ŝi suferis. Ŝi ne povis ne mortigi lin, post sia funde planita senhonoriĝo. Ŝi ankaŭ ne povis perdi tempon por ceremonioj. Sidante, ŝi timeme pardonpetis al Loewenthal, invokis (estante denuncanto) la devojn de lojaleco, eldiris iujn nomojn, subkomprenigis kelkajn pliajn, kaj subite haltis, kvazaŭ tim-bremsita. Ŝi atingis, ke Loewenthal eliru por alporti glason da akvo. Kiam la viro, hezita kredi ŝian teatrumadon sed indulgema, revenis el la manĝosalono, Emma estis preninta el la tirkesto la pezan revolveron. Ŝi premis la ellasilon du fojojn.
La ampleksa korpo falis, kvazaŭ la pafbruoj kaj la fumo ĝin disrompus, frakasiĝis la akvoglaso, la vizaĝo rigardis ŝin kun surprizo kaj kolero, la buŝo en la vizaĝo insultadis ŝin hispane kaj jide. Ne ĉesis la sakrado; Emma devis pafi plian fojon. En la korto la katenita hundo komencis boji, kaj fluo da bruska sango verŝiĝis tra la obscenaj lipoj, makulante la barbon kaj la veston. Emma komencis la preparitan akuzadon ("Mi venĝis mian patron, kaj oni ne povos min puni"), sed ne finis ĝin, ĉar sinjoro Loewenthal jam mortis. Ŝi neniam eksciis, ĉu li ankoraŭ povis ŝin kompreni.
La nervoza bojado memorigis, ke ŝi ankoraŭ ne rajtas ripozi. Ŝi malordigis la divanon, disbutonis la jakon de la kadavro, forprenis la priŝprucitan nazumon kaj metis ĝin sur aktoŝranketon. Poste ŝi prenis la telefonon kaj ripetis, kion ŝi poste ripetados tiom da fojoj, per samaj aŭ aliaj vortoj: Okazis io tute nekredebla... Sinjoro Loewenthal venigis min pretekste de la striko... Li perfortis min, mi mortigis lin...
La historio estis efektive nekredebla, sed ĉiuj ĝin akceptis, ĉar esence ĝi estis reala. Vera estis la tono de Emma Zunz; vera ŝia pudoro; vera ŝia malamo. Ankaŭ la hontaĵo, kiun ŝi suferis, estis vera; falsaj estis nur la cirkonstancoj, la okaz-tempo, kaj la nomoj de unu aŭ du homoj.
Tradukis el la hispana István Ertl
Notoj
Emma Zunz [legu: Cunc] aperis en la novelaro Alef (1949), kaj de tiam ĝi estis plurfoje reeldonita kaj tradukita al multaj lingvoj. Laŭ ĝi estis faritaj filmoj de Leopoldo Torre Nilsson (1954) kaj Alain Magrou (1969). La traduko de István Ertl aperos ĉi-aŭtune en la kolekto La sekreta miraklo ĉe la eldonejo Sezonoj.
Zunz. Nomo eventuale elektita omaĝe al la german-juda klerulo Leopold Zunz (1794–1886), pioniro de la scienca esplorado pri judismo.
Bagé. Urbo en la sudo de la brazila ŝtato Riogrando, proksime al Urugvajo.
Riogrando. La plej suda brazila ŝtato, lime de Argentino kaj Urugvajo (Rio Grande).
Gualeguay. Provinca urbo kaj departemento en orienta Argentino, inter Bonaero kaj Urugvajo
Lanús. Mezklasa distrikto sudokcidente de Bonaero.
La Prensa. Unu el la ĉefaj argentinaj taggazetoj.
Malmö. Havenurbo en Svedio.
Sills, Milton (1882–1930). Usona teatra kaj filma aktoro, debutinta en 1915, populara pro romantikaj roloj en silentaj filmoj.
Stratagemo. Artifiko planita por trompi malamikon.
La Ondo de Esperanto. 2008. №7 (165).
La viro ĉe la sojlo
En nia dek-dua podkasto oni povas aŭskulti la tutan rakonton en la plenumo de Halina Gorecka. Musklakukaj aŭskultu ekde la 16a minuto.
Bioy Casares alportis el Londono kuriozan ponardon kun triangula klingo kaj H-forma tenilo; nia amiko Christopher Dewey, de la Brita Konsilio, diris, ke tiajn armojn oni uzas ĝenerale en Hindustano. La klarigo spronis lin mencii, ke li laboris tiulande, inter la du mondmilitoj (Ultra Auroram et Gangem, — mi memoras, ke li diris latine, miscitante verson de Juvenalo). El la historioj, rakontitaj de li tiunokte, mi decidiĝis rekonstrui la jenan. Mia teksto fidelos: Alaho liberigu min de la tento aldoni etajn cirkonstancajn detalojn aŭ gravigi, per interpolaĵoj de Kipling, la ekzotan aspekton de la rakonto. Cetere tiu ĉi havas simplan kaj antikvan guston, kies perdo estus domaĝo — eble tiun de La mil kaj unu noktoj.
“Malmulte gravas la ĝusta geografia scenejo de la okazintaĵo, kiun mi raportos. Cetere, kian precizon konservas en Bonaero la nomoj Amritsar aŭ Udh? Sufiĉu diri, do, ke tiutempe okazis tumultoj en islama urbo, kaj la centra registaro sendis aŭtoritatan viron por altrudi ordon. Tiu viro estis skoto, el nobela klano de militistoj, kaj li portis en la sango tradician perfortemon. Nur unufoje vidis lin miaj okuloj, tamen ne forgeseblas por mi la tre nigra hararo, la elstaraj vangostoj, la avida nazo kaj la buŝo, la larĝaj ŝultroj, la forta ostaro de vikingo. Ĉi-nokte en mia historio li nomiĝos David Alexander Glencairn; la du nomoj konvenas, ĉar ili apartenis al reĝoj regantaj per fera sceptro. David Alexander Glencairn (mi devas alkutimiĝi nomi lin tiel) estis, mi suspektas, timata viro; la nura anonco de lia alveno sufiĉis por repacigi la urbon. Tio ne malhelpis lin dekreti diversajn drastajn rimedojn. Pasis kelkaj jaroj. La urbo kaj la distrikto pacis: siĥoj kaj islamanoj forlasis la malnovajn disputojn, kaj subite Glencairn vanuis. Kompreneble, ne mankis onidiroj asertantaj, ke oni lin rabis aŭ mortigis.