Tradukis el la hispana lingvo Liven Dek
Notoj
… miscitante verson de Juvenalo. La protagonisto diris “ultra Auroram et Gangen” (trans la Oriento kaj Gango) anstataŭ “usque Auroram et Gangen” (ĝis la Oriento kaj Gango) en la Satiro X de Juvenalo.
Kipling, Rudyard (1865–1936). Angla poeto kaj novelisto, literatura Nobel-premiito (1907). En siaj verkoj Kipling laŭdis la Britan Imperion. Ĉi tiu novelo de Borges parte baziĝas sur la novelo Kim (1901) de Kipling.
La multaj jaroj lin reduktis kaj poluris. Vidu la saman priskribon de la maljuna gaŭĉo en la rakonto La Sudo de Borges (paĝo 75 en La sekreta miraklo).
La Ribelo. La sipaja ribelo en Hindio (1857–1859).
Jalaluddin Muhammad Akbar (1542–1605). Akbar la Granda, la imperiestro de la Mogola Imperio (1556–1605).
Nicholson, John (1821–1857). Irlanda oficiro kaj administranto, mortinta en defendado de Delhio, sieĝita de sipajaj ribelintoj. Kipling kelkfoje menciis lin.
Monaĥoj de Mahaviro. Ĝainaj monaĥoj.
La atestanto, de Jorge Luis Borges
tradukis Jorge Camacho
En stalo situa preskaŭ ombre de la nova ŝtona kirko, griz-okula kaj grizbarba viro, kuŝanta meze de l' odoro de la brutoj, humile serĉas morton kiel oni serĉas dormon. La tago, fidele al vastaj leĝoj sekretaj, delokas kaj konfuzas la ombrojn en la malriĉa ejo; ekstere sin trovas la plugitaj grundoj kaj fosaĵo ŝtopita de mortaj folioj kaj kelka spuro de lupo sur la nigra koto kie la arbaroj ekas. La viro dormas kaj sonĝas, forgesite. Vekas lin la preĝa sonorado. En la reĝlandoj de Anglujo klingklangoj jam apartenas al la vesperaj kutimoj, tamen la viro vidis infanaĝe la vizaĝon de Votano, la dian hororon kaj la jubilon, la plumpan idolon lignan troŝarĝitan je romaj moneroj kaj pezaj vestaĵoj, la buĉ-oferon de ĉevaloj, hundoj kaj kaptitoj. Li mortos antaŭ la aŭroro kaj kun li mortos, senrevene, la lastaj senperaj bildoj de la paganaj ritoj; la mondo estos iom pli malriĉa kiam ĉi sakso mortintos.
Povas mirigi nin faktoj okupantaj la spacon kaj finiĝantaj ĉe ies morto, sed unu aĵo, aŭ senfina nombro da aĵoj, mortas en ĉiu agonio, krom se ekzistus memoro de la universo, kiel teozofoj konjektis. Iama tago estingis la okulojn kiuj laste vidis Kriston; la batalo en Junín* kaj la amo de Helena mortis ĉe la morto de unu homo. Kio mortos kun mi kiam mi mortos, kiun formon kompatvekan aŭ neglektindan la mondo perdos? Ĉu la voĉon de Macedonio Fernández**, ĉu la bildon de ruĝa ĉevalo sur novala grundo en Serrano kaj Charcas, ĉu sulfuran stangeton en la tirkesto de mahagona skribotablo?
* Loko en Peruo kie en 1824 Bolívar venke batalis kontraŭ la hispana rojalisto Canterac.
** Argentina verkisto (1875-1952).