Dum ke omna homo kun forta volo e perseverado povas atingar la skopo, la kalma pacema stando Nirvana, tamen esas tre desfacila por omni en mondala vivo pro sociala, familiala ed ekonomial devi parfacar la voyo. Por faciligar lo, Buddho institucis frataro, nomizita Sangho. Esis lore kustumala en India, ke filozofiala e religioza docisti fondis plu streta komunaji de homi, qui sequis lia maestro e propagis lua doktrino, quale anke Kristo facis kun sua dicipuli. La frataro Sangho esas simila a ordeno di monaki, ma kun granda diferi del Kristana monak-ordeni. La Buddhismo ne havas sacerdoti; la membri dil ordeno havas do nula autoritato sur la laiki, li nur explikas la doktrino ad ici, kande ici pregas li por lo. E mem en la ordeno ipsa ne existas superiori ed inferiori; nulu esas obligata obediar ad altru, nam la Buddhismo ne vizas la mortifiko dil mento, ma kontree lua fortigo e nedependeso. Ni ja vidis, ke Buddho jus ante lua morto refuzis institucar chefo dil frataro, ma referis la questionanti a la doktrino kom chefo. Nur la novici devas obediar a lia docanti, tam longe kam li esas novici. La membri dil frataro anke ne mustas submisar su a penitenci e mortifiki, nek a superflua privaci e tormenti; li devas observar nur tala precepti, qui helpas li atingar la skopo, la repozo dil anmo.
La membri dil frataro nomesas Bhikkhu en Pali, Bhikshu en Sanskrita, literale mendikisti, pro ke li vivas nur del donaji quin li recevas de la laiki. Ne esas permisita a li aceptar pekunio, nur manjaji e vestizi, ed on inkulkas a la laiki donar nur a ta membri dil frataro qui meritas donaci pro lia pura vivo. On dicas mem en la santa libri, ke tale dicita Bhikkhu povas ankore esar mondumano, dum ke homo qua vivas en la mondo povas esar sur la nobla okopla voyo. On vidas do, ke la vesto ne facas vera Bhikkhu. En la santa libri on lektas: «Nek abstenado de fisho e karno, nek nudeso, nek tonsuro, nek mortifiko dil korpo, nek hara vesto, nek adoro a deo povas purigar homo, qua ankore esas dominacata da iluzioni.» (Aludo a Brahmanala uzadi). - «Ne to quo eniras la boko esas nepura, ma ofte to quo ekiras ol.» (Aludo a fastado, interdikto di certa manjaji, e. c.). - «Mondumano ed ermito ne esas diferanta, se la du vinkis l'egoismo; ma se la kordio esas katenizita da mala deziri, lore la extera signi di boneso nule utilesas.» - «Mem kande juveli ornas la korpo, la kordio povas dominacar mondala spirito, e la vesto di ermito ne protektas kontre karnala pensi.» - Hike sequas la generala devi di la laiki e membri dil frataro l'uni ad altri del ja mencionita Sigalovada-Suttam: «La laika adheranto devas respektar la membri dil frataro ed anke sacerdoti di altra religii, e helpar li per pensi, vorti ed agi. - La membro dil frataro devas retenar la laiki de malaji, exhortar li a lo bona, aceptar li afable, instruktar li pri la doktrino, explikar lia dubiti, e montrar a li la voyo al paco.»
Duktus ni tro fore citar la precepti por la membri dil frataro; li esas reguli quin la praktikado demonstris esar utila e helpiva por atingar la skopo. E mem ta precepti ne obligas la membri dum la tota vivo; se irgu trovas ke lu ne povas obediar li, o ke lu repentas adherir al frataro, lu esas tote libera livar ol e rikomencar lua antea vivo e profesiono; nulu desprizas pro to, nek la monaki, nek la laiki. En kelka landi, exemple Burma e Siam, esas mem kustumo, ke omnu, mem la princi, adheras al frataro dum kelka tempo por kustumeskar su vivar tamaniere e konocar bone la vivo di Bhikkhu, e per to lernar estimar li. La frataro existas ankore nun e konseque esas la maxim anciena ordeno dil mondo.
Kelka remarki generala.
Hike me volas mencionar kelki del ofte audita objecioni kontre la Buddhismo e refutar kelka prejudiki.
Ib audas ofte ke la esenco dil Buddhismo esas pesimista, ma to ne esas justa. La Buddhismo esas nek optimista nek pesimista, ma evitas ta du extremi e docas la verajo qua esas inter la du. Ni ja vidis, ke la sereneso esas stando, quan on devas anke flegar por avancar vers la skopo. Inter la moyeni por arivar al skopo esas la tale dicita sep Membri di la Lumizado, ed un de ta membri esas joyo. (La altri esas: spirit-akuteso, energio, deskovro dil verajo, meditado, koncentrado, ataraxio). Ed inter la Quar Sublima Meditadi uno de li devas facesar kun joyoza kordio, quale me balde montros. To ne semblas tre pesimista. Fakte on bezonas nur observar Buddhista populo, quale la Burmani, por konvinkesar ke li esas nule pesimista, ma kontree felica, joyoza e kontenta. Anke dum religioza festi, exemple la ja mencionita plen-luna nokti, la homi ne prenas mieno di «povra pekeri», ma li esas serena e gaya.
Altra reprocho, quan on facas al Buddhismo esas, ke ol paralizas l'energio, ke on divas indolenta, ke on devas nur meditar quiete e ne bezonas laborar. Nulo esas plu nejusta; abstraktite la fakto, ke intensa meditado esas tre penoza laboro, la Buddhismo iterante insistas ye diligenteso, e blamas l'ociemeso. Maxim bone on povas pruvar to per kelka textal citaji: «Me konocas nulo qua duktas tante a lo mala e diminutas tante lo bona kam frivoleso, ociemeso, nemoderateso, nekontenteso; me konocas nulo qua duktas tante a lo bona e diminutas lo mala kam l'energio.» - «Plu bona esus vivar nur un dio ed agar energioze, kam vivar cent yari en indolenteso ed ociemeso.» - «Indolenteso esas sordigo.» - «Ke vere muskuli, pelo e tendini kun osti, karno e sango kontraktesez e sikesez, ante ke me abandonez mea energio, ante ke me atingez omno quo povas atingesar per homal perseverado, energio ed esforco.» - Fakte justa esforco esas un del ok parti dil nobla voyo, e la maniero quale ol esas explikita montras, ke on bezonas konstanta serioza energio. E ni jus vidis, ke l'energio esas un del sep membri di la Lumizado. Ulfoye ulu questionis Buddho, pro quo on nomizas lua dicipuli kombatanti, e Buddho respondis: «Pro ke ni kombatas por alta vertuo, por alta aspiri, por alta sajeso.» Certe la kombato esas direktita a su ipsa, ma to esas la maxim desfacila kombato e bezonas la maxim granda esforco e persistado. E mem ti, qui ja atingis la skopo e ne plus bezonas kombatar kontre sua propra pasioni, duras laborar, docante la doktrino e montrante la beleso di ta stando. Li duras agar, ma ne plus pro egoismo, ma pro amo ad omna enti, quale Buddho facis til la lasta dio di sua vivo.
Me ja mencionis quante la Buddhismo prizas l'amo ad omna enti; ma ol inkulkas specale anke ke on ne odiez sua adversi. Yen kelka citaji: «Se ulu batas vi per manuo, bastono od espado, vi devas abstenar de venjema pensi e sentimenti. Kontree vi devas exercar tale: Ke nia kordio ne perturbesez, ke nul mala sono ekirez nia boko; ni volas restar omoza e kompatema, sen sekreta odio. E se mem raptisti separus via membri ed artiki per akuta segilo, ta qua iraceskus ne sequus mea doktrino.» - «Same quale la tota stelo-lumo ne valoras la dekesisesma parto dil luno-lumo, tale omna meritoza agi dil homo ne valoras la dekesisesma parto dil amo, la redemto dil kordio. Same quale la suno levas su en la klara, sen-nuba cielo, e lumas e brilas e radias e penetras omno, tale l'amo, la redemto dil kordio, surpasas omna meritoza agi dil homo, e lumas e brilas e radias.» - «L'amo esas la redemto dil kordio.» - Me povas anke mencionar meditanta exerco, quan la texti laudas multege e sencese rekomendas por la purigo dil kordio. On nomizas ol la Quar Nemezurebla Sublima Meditadi: «Ulu radias kun amoza kordio vers un direciono, pose vers la duesma, pose vers la triesma, pose vers la quaresma, adsupre ed adsube, cirkume vers omna latero, e rikonocante su en omno ed identigante su kun omno, lu omisas nulo qua vivas, e radiizas la tota mondo kun amoza kordio, kun ampla, profunda, senlimita kordio, purigita de iraco ed odio.» Lo sama repetesas pose kun la nura difero, ke vice amoza kordio on pozas kompatoza kordio, joyoza kordio (por difuzar joyo omnube), e kalma kordio.
On anke reprochas al Buddhismo, ke ol kultivas la egoismo, pro ke omnu probas esar vertuoza por ganar bona rinasko, ma mem se tala motivo existas, ol ne esas kondamninda, tam longe on facas bonaji al altri pro tale dicita egoismo; e ni vidis en la chapitro pri la etiko, quanta valoron la Buddhismo atribuas a bona agi. Cetere tal egoismo esas min granda kam ta di homi, qui kredas ke lia propra anmo recevos eterna rekompenso por lua bona agi, dum ke la Buddhisti pensas ke ne li ipsa rekoltos, ma ke li nur preparas bona rinasko por la ento qua esas l'efekto de li, ed anke ne por sempre, ma nur tempale. Ultre on docas specale, ke se on facas lo bona kun l'intenco atingar Nirvana, quo esus egoismo, on ne atingas ol, nam Nirvana esante stando di totala ne-egoismo, ne povas atingesar per egoismo.