Ён нічога не ўбачыў, бо ў складзе панаваў змрок. Адзіную лямпачку, што нібы прыклеілася да столі, ахуталі сінія струменьчыкі мучнога пылу. Гэта напомніла Забалотнаму вясковую хату, у якой сабраліся старыя і пыхкаюць цыгаркамі самасаду. Ён падумаў, што больш ніколі не ўбачыць сваёй вёскі — ціхай, як летняя раніца; вузкай рачулкі, што мудрагеліста і няспешна вілася непадалёк ад хаты. Паміж дзяцінствам і гэтым, у незнаёмым рыбацкім пасёлку, днём нібы пралегла глыбокая бездань.
«Чаму чалавек не ведае цану сваёй маладосці? — тужліва падумаў Ахрэм.— Мне ж здавалася, што ніколі не надыдуць старасць, трывога, запозненыя клопаты. Ды і ці толькі аднаму мне?»
Ён балюча шукаў адказу на гэтае пытанне і не знаходзіў яго. Усё, што цяпер акружала яго, здавалася дужа нязначным і маленькім, як дарэмна пражыты дзень. I караван, які чакае ледаколаў, і склад, дзе трэба здаць муку, і трохі дурнаваты Хвалей — усё чужое і непатрэбнае. Адзінае, што яшчэ цікавіла,— Васіліна.
Прыгледзеўшыся, ён убачыў, што Васіліна сядзіць на нешырокай, пэўна, збітай жаночымі рукамі, касабокай лаўцы. У шэрай хустачцы, ватоўцы і паношаных гумавых ботах, Васіліна нагадвала вясковую жанчыну, якая сабралася ў поле.
Мабыць, яна адчула на сабе Ахрэмаў позірк, бо паправіла хустку, устала з лаўкі. Нейкай стомленай хадой падалася да гурту, адкуль ужо даляталі гарэзлівы смех і задзірыстыя воклічы. 3-пад густых броваў яна, быццам асуджаючы, зірнула на матросаў, якія, пакідаўшы мяшкі, заляцаліся да жанчын.
— Боцман,— тулячы да сябе маленькую паўнаватую жанчыну ў чорным вязаным світэры, які быў добра пасыпаны мукой, крыкнуў Хвалей.— Дазволь прыгалубіць лепшую палову чалавецтва. Як адмірала просім. Ды ты не сумнявайся,— ён па-змоўніцку падміргнуў,— закон мора. Знойдзем і табе якую-небудзь перастарачку…
Максім красамоўна кіўнуў галавой у бок Васіліны. Тая, як бы зноў неахвотна, паглядзела на Хвалея, падышла бліжэй, моцна ўхапіла за робу. Той напалохана падаўся назад.
— Ты чаго прычапілася?
Васіліна трохі памаўчала, нібы прыцэньвалася да Хвалея, потым нечакана спытала:
— У цябе хустачка ёсць?
— Якая хустачка? — не зразумеў Максім.
— Трэба ж будзе табе выціраць пад носам, кавалер…
Жанчыны ледзь не паваліліся ад смеху. Відаць, яны добра вывучылі характар Васіліны, трохі пабойваліся яе языка і былі задаволены, што яна хуценька пагаліла чужога ўчэпістага чалавека.
«Не, гэта табе не Алена,— падумаў Ахрэм.— Такая сябе заўсёды абароніць…»
Ён з хваравітай цікавасцю чакаў, як выйдзе з няёмкага становішча Максім, які не прывык, каб над ім пасміхаліся. А той і праўда не збянтэжыўся. Зноў прыгарнуў да сябе паўнаватую жанчыну, нешта горача зашаптаў ёй на вуха, і тая, смеючыся, заківала галавой.
«Во прайдзісвет,— нават з адабрэннем падумаў Ахрэм.— Такі і родных дзяцей не будзе ведаць…»
Ён, як бы выпадкова, паглядзеў на Васіліну і ўбачыў, што і яна глядзіць на яго. У душы адразу стала горача, нібы хто туды лінуў варам.
— Хопіць мілавацца,— грубавата загадаў Ахрэм.— На судне чакаюць.
Хлопцы незадаволена загулі, а жанчыны абступілі Ахрэма, быццам хацелі ўзяць у палон. Боцману і самому хацелася яшчэ трохі пабыць у цяпле, пакупацца ў амаль хатняй утульнасці, пазнаёміцца з Васілінай, аднак гонар прымушаў ісці насуперак. Ахрэм і сам не любіў гэтую рысу свайго характару і не падманваў сябе, што яна падабаецца іншым.
Ён ведаў, што першы абурыцца Максім, і не памыліўся.
— Мы ж не адэскія грузчыкі,— узвіўся ён.— Маглі і памаленьку цягаць гэтую покладзь. Нас не шкадуеш, дык хоць жанчын пашкадуй. Змарнелі тут, красуні, без пацалункаў. Хоць на беразе, Піліпыч, не будзь эгаістам…
Можа, калі б Хвалей загаварыў неяк інакш, Ахрэм і дагадзіў бы хлопцам, якія і сапраўды засумавалі ў дарозе, але тое, што Максім крыўляўся, нібы малпа, прымусіла яго перапыніць Хвалея.
— Калі не хочаш жыць эгаістам, дык сёння пойдзеш перабіраць бульбу на камбуз…— і Ахрэм падаўся са склада.
Унізе, заціснутая каменнямі, ляжала бухта. 3 вяршыні сопкі яна нечым дужа нагадвала пабітую напалам талерку. 3 бакоў — шэрая акантоўка, а ўсярэдзіне — белае. Туман ужо не стаяў шчыльнай сцяной, а поўз да таросаў бялесымі пасмамі. 3 мацерыка дзьмуў слабы ветрык. Гэта Забалотнага ўзрадавала, бо вецер з сушы азначаў канец лядовай блакады.
— Дадому ідзеш? — пачуў ён напеўны голас Васіліны.
— Няма ў мяне дому…
Ён не азірнуўся, бо падумаў, што па вачах Васіліна выкрые яго ў хлусні. I разам з тым Ахрэм адчуў, як з душы ападае цяжар: захацелася простай чалавечай шчырасці, каб не думаючы ні пра што, узяць ды і падзяліцца з гэтай памяркоўнай, мабыць, трохі агрубелай жанчынай сваёй вялікай крыўдай, якая многа гадоў сядзіць у душы пякучай стрэмкай.