– Відаць, у яго атрымалася, – Бася здрыганулася, вяртаючыся ў рэальнасць, калі Вікторыя змоўкла.
– Мяркую, так.
– Але што адбываецца зараз? З усімі намі? Я нічога не ведаю.
– Табе пашчасціла – твая названая маці, відаць, любіць цябе. З моманту, калі рука пісьменніка вывела гэтыя словы, мала што змянілася. Хіба што новых людзей стала нашмат больш, а мы – яшчэ большая рэдкасць і загана. Хтосьці трымае нас за слуг, хтосьці – за нелюбімых сваякоў. А хтосьці выгнаў з хаты.
Бася зачапілася за слова «названая» і павісла на ім, як каркам на цвіку, не могучы вызваліцца. Быццам відавочна, што яны з мамай – розныя, не могуць быць сям’ёй па крыві. Але як гэта: Бася нічыя, сама па сабе? Вікторыя не давала апамятацца:
– Мы забыліся на права выбіраць майстэрства падушы, але спраўна карысталіся правам паміраць па ўласнай волі – дажыўшы да стану, калі страх знікнення саступае перад бессэнсоўнасцю далейшага існавання. Тым больш нікому ў галаву не прыходзіла стаць Воямі і змагацца. Апошнім часам князь (дарэчы, нашчадак таго самага Чорнага) ладзіць аблавы на адметных, спрабуе забіваць іх рознымі спосабамі. Я не ведаю, што гэта за чараўніцтва, але працуе яно спраўна: самыя дасведчаныя ка́ты прамахваюцца, загартаваныя мячы ламаюцца, тоўстыя вяроўкі абрываюцца ці развязваюцца. Пратрымаўшы крыху, вязняў адпускалі, калі супакойвалася князёва лютасць – нас заўсёды заставалася 120. Знайшоўшы Летапіс, я вырашыла пабудаваць паселішча, дзе людзі – мы сталі б людзьмі – змогуць жыць у бяспецы, займацца сваімі майстэрствамі, прайсці ўсе прыступкі і аднавіць свой Свет. Я сабрала знаёмых адметных, і мы пабудавалі тут першыя хаты. Дабрацца да цябе было не так проста – маці сапраўды апекавалася табой, хоць іншыя сем’і звычайна не супраць, каб іх «сваякоў» патрымалі ў вязніцы ці выпрабавалі на іх новы спосаб забойства.
Усё было цудоўна, мы перавезлі амаль усіх. Але нас пачалі расшукваць. Як учора, не саромеючыся. З першых знікненняў мінула паўгода. Ніколі і нікога нетрымалі так доўга.
Вікторыя падціснула вусны і апусціла вочы:
– За гады нашчадкі шэрых, хоць мазгі ў іх земляныя і падпарадкоўваюцца князю, у якога яны не менш земляныя, шмат што перанялі ў людзей. А некаторыя навукі нават развілі. Я баюся, што яны прыдумалі, як забіць нас.
Яны ўсе мёртвыя. Змесціва вялікай ружова-фіялетавай бліскучай скрыні нагадвала масавае пахаванне казачных прынцэс і прынцаў. Кожная лялька – у празрыстай труне, праўда, не крышталёвай, а пластыкавай. І цалаваць іх, каб ажывіць, не было каму. Меркавалася, што цацкі ажывуць воляй фантазіі дзіцяці. Леся глядзела на іх – яны працягвалі быць мёртвымі.
– А дзе хаты? Дзе палац? Дзе цэлы свет?
– Хаты і палац асобна прадаваліся. Па такіх коштах, што ў мяне вочы ў кучку збегліся, дагэтуль адысці не магу. Я на гэты кляты набор цэлы заробак аддала, а табе яшчэ і хаты падавай.
Сёлетні падарунак быў горшы за школьную кашулю і чаравікі, купленыя на дзень народзінаў тры гады таму. Тыя рэчы былі завялікія, «навыраст», як любіла казаць мама, – нязручныя, шырокія. Рукавы аж закрывалі пальцы, падэшвы шлэпалі па пятках. А гэтыя лялькі – запознія. Адно што расставіць іх на палічкі, каб балюча нагадвалі пра страчаны на пустыя мары час.
Зрэшты, іншага падарунка чакаць яшчэ цэлы год. Безвыходнасць саступіла месца дзейнасці. Скрыня, закінутая ў дальні кут пакоя, прыцягвала погляд, клікала кожнай бліскучкай, кожным пералівам фарбы. Калі ёсць жыхары, будуць і хаты. Лёс гэтых пластыкавых істот цяпер залежыць ад Лесі. Дзяўчына сцягнула ў пакой будаўнічы матэрыял – кардонныя лісты, скрыні з-пад абутку, кавалкі шпалераў, абрэзкі тканіны, нажніцы, скотч, клей, паперы… Якая яна малайчынка, што ніколі нічога не выкідвае, нягледзячы на пратэсты маці і сястры. Няўжо досвед не падказвае ім, што самая бязглуздая рэч можа спатрэбіцца ў самы нечаканы момант і без яе жыццё ніяк не складзецца?
З гэтым быў згодны папугайчык Бяляшык, выпушчаны пагуляць з клеткі: яго жыццё таксама не хацела складвацца без раскіданых па падлозе панадных дробязей. Прагная птушыная дзюба ўвесь час торкалася ў паперу, тканіну, нажніцы і іншыя важныя ў будаўніцтве рэчы. Заўважыўшы, што нешта важнае дзеецца без яго, далучыўся кот Персік, вечны папугаеў сябар, саўдзельнік і супернік. Яму найбольш каштоўнай падалася шпуля скотча. Колькі дзяўчынка ні спрабавала забраць яе з кіпцястых лап, нічога не атрымлівалася. Праца кіпела ў дзве рукі і шэсць лап. Паверх за паверхам паўставаў кардонна-папяровы свет на палічках стэлажа. Скрыні з-пад абутку рабіліся пакоямі, з-пад запалак – склейваліся ў разнастайную мэблю. Вакол хат вырастаў лес з зялёных, у лісце, шпалераў, пракладаліся сцяжынкі з дробнага камення, між якімі каляровымі плямамі квітнелі тканінныя краскі. З верхняй палічкі ззяла над Светам папяровае сонца, здалёк яму пагражалі папяровыя хмары. На іх, змагаючыся са спакусай, паглядаў Бяляшык, хаваючыся ад прагных позіркаў Персіка.