— Добра табе,— сказала Юля,— а я бегаю пяшком у Міланькі.
— Міша папаўнеў, салідны такі. Быў нядаўна ў Ленінградзе, паліто мне купіў, не дае вады піць, яблычнымі сокамі поіць.
— Глядзіць цябе.
— Ды не скарджуся, як другія. Што хачу, тое i маю. Можа табе што трэба дастаць?
— Дзякуй,— сказала Юля,— усё ў мяне таксама ёсць.
— Сумна табе, мусіць, тут жывецца? — спытала госця.
— Жыву, Анька,— Юлька ўстала, прынесла кавалак мёрзлага з зімы сала, каўбасы, нарэзала невялікімі скрылікамі, ускінула на скавараду i паставіла ў грубку.
— Святла няма...— цмокнула Аня.
— Гэта сёння нешта няма, так яно заўсёды гарыць,— як апраўдвалася Юля.— Цяпер добра жыць сталі. У каго сям'я рабочая ды на харошай рабоце стаяць, стараюцца, то па-гарадскому жывуць: тэлевізары, матацыклы, халадзільнікі маюць, каторыя настаўнікі ды экскаватаршчыкі «Жыгулі» ды «Запарожцы» пакуплялі. У хату зойдзеш — чысценька, чаго там толькі няма.
— Усё роўна ў вёсцы я ўжо не жыла б,— перабіла яе Аня.
— Цяпер нічога страшнага i тут няма,— не згадзілася з ёю Юля,— Ты адна прыехала дадому?
— Адна. Мішава работа не дазваляе абы-калі раскатвацца, ён такі заняты, так прылягае да сваіх спраў, што i на сям'ю мала глядзіць. Калі возьме водпуск, мы ўжо ў Крым паедзем. Ведаеш, я пятае лета запар туды паеду.
— Мне хоць бы раз за сваё жыццё паглядзець тыя курорты,— сказала Юля.
— Чаго ты ca сваім разышлася? — спытала Анька.
— Ды я не разышлася...
— Піў ці біў цябе? Нечага ж вы з ім не паладзілі?
— Многа, Анька, расказваць,— сказала Юлька, апусціла вочы,— ды i наша ўсё гэта, усё роўна ты не зразумееш.
— Ты не перажывай,— прамовіла Анька,— калі кінуў цябе — ну i чорт з ім. Выйдзеш i за другога, яшчэ вартнейшага. Толькі трэба ў горад выязджаць i не сядзець тут, бо ў вёсцы з дзіцём нялёгка замуж выйсці, a ў горадзе добрыя людзі возьмуць.
— Ды не спяшаюся я другі раз замуж,— сказала Юля.— Мужа я знайду сабе, але ці знайду бацьку сыну?
— Гэтыя дзеці i трымаюць нас,— згадзілася Анька.— Мы i жывём цяпер дзеля ix, пра сябе не думаем.
Нечакана загарэлася святло. Юлька i Анька на хвіліну ад яркасці заплюшчылі вочы, асвоіліся, пасля разгледзелі адна адну.
— Ты пастарэла, Юлька.
— Хутка трыццаць год, дакуль жа тая маладосць ды краса будуць.
Грукнуўшы ў сенцах дзвярыма, у хату ўбег Пецька; убачыўшы незнаемую, утаропіўся i засаромлена стаў у парозе.
— Ой, які ж Ты мурзаценькі! — здзівілася Аня, дастала з кішэні плітку шакаладу i працягнула Пецю. Той апусціў вочы долу, саромеўся падысці i ўзяць гасцінец.
— Вазьмі, Пецька,— сказала Юля.
— Ой, які стыдун. Прападзеш такі! — паківала галавою Анька,— Бяры, малец, i падыдзі сюды, гляну, у каго ты ўдаўся: у маці ці ў бацечку свайго.
Аня не дачакалася, сама падышла i дала ў руку малому шакаладку.
— Скажы дзякуй,— вучыла сына Юля.
Пецька маўчаў, не ўзнімаў ад падлогі вачэй, пасля прайшоў за грубку i схаваўся на печы.
— А мае хлопцы смелыя...— сказала Анька.
— Хадзі, сынок, памыемся нанач, а то чуў, як гарадская цётка пасміхалася з нас,— сказала Юля сыну, зняла яго амаль соннага з печы, калі Анька пахвалілася пра сябе, свайго мужа, лёгкае сваё жыццё, панавучаўшы, як Юлі лепей, крыху хітрэй жыць, i пайшла дахаты.
Юля наліла ў ночвы цёплай вады, раздзела i пасадзіла ў ix Пецьку, намыліла яму галаву, вушы, пацерла мачалкаю спіну.
— Каб ты, сынок, не капаўся ў пяску, заўсёды чысценькі быў, дык i маме менш работы было б,— гаварыла Юля,— а то ты ж зусім не слухаешся ні мяне, ні бабы, усё па-свойму робіш. Нялюдскі ты.
— А гэта цёця прыйдзе яшчэ? — спытаў сын.
— Прыйдзе, i калі ты будзеш чысценькі, харошы, то i зноў шакаладку прынясе.
— Я буду чысты, мама.
— Ну i добра,— сказала Юля, зняла з грубкі нагрэтую прасціну, загарнула, як маленькага, у яе Пецьку i панесла на ложак, выцерла, адзела новую майку, трусікі. Укрыла коўдрай, пацалавала сына ў лобік, хвіліну пастаяла, радуючыся, што такі вялікі, прыгожанькі яе сын, яе радасць, уцеха; як ёй бывае часам цяжка, нядобра, i сын яе суцешыць, супакоіць; ужо тое, што ён толькі жыве, як штодня гаворыць Юлі: не гаруй па сваім жыцці, каго ты страціла ці цябе страцілі— табе трэба жыць. Дзеля сына, дзеля яго жыцця. Юля цяпер разумела, што значыць маці жыць не для сябе, а для сваіх дзяцей.
Яна адышла ад сына, разгарнула ў стаяку жар, пабіла галавешкі, зліла ў вядро ваду з ночваў i вынесла яе на двор; хвіліну пачакала, пакуль прападзе ў грубцы сіні агонь, тады зачыніла юшку. Маці, відаць, засталася начаваць у сваякоў, паленавалася ноччу ісці дадому; Юля пачакала яе i зашчапіла дзверы.