— Siadaj — zaprosił gestem pułkownik, zgarnąwszy mapy z narożnika stołu. — Napijesz się?
— Po wódce sen morzy.
— Kto ci wódkę proponuje, smarkaczu — mruknął gospodarz nalewając dwie filiżanki z kamionkowego czajnika, który grzał się na parze nad spirytusową kuchenką. — Kawa. Syp więcej cukru, bo worki wyciągnięte z pożaru i przypaliło zbyt mocno.
Chwilę siedzieli w milczeniu, pociągali małymi łykami orzeźwiającą czerń.
— Wnioski odznaczeniowe zaczniemy pisać za parę dni, jak sztab się wyśpi — powiedział dowódca pułku. — A teraz mam dla was jeszcze jedną robotę. Wylazł „Rudy” z nory?
— Lada chwila.
— Na radzieckich czołgach posyłam batalion przez cały park Tiergarten pod Bramę Brandenburską i Reichstag. Nie powinni natrafić na opór. Choć jeszcze nie wszyscy przestali strzelać, to co minuta ciszej.
Na przekór słowom pułkownika za oknami gruchnął silny wybuch, a potem jedna po drugiej przetoczyło się parę słabych detonacji.
— Na lewym skrzydle silny ogień... — mamrotał rozbudzony szef sztabu.
— Spij — uspokoił go dowódca podchodząc do okna.
— Kapitan Pawłow rozwalił trotylem peron i schody, żeby było można...
„Rudy” właśnie wyłaził spod ziemi na nawierzchnię, więc Kos przerwał wyjaśnianie. Po rozkruszonych stopniach, porykując silnikiem, czołg wypełznął na plac i skręciwszy w lewo zajął stanowisko za rozbitym tygrysem.
Pułkownik wrócił do stołu i tłumaczył dalej:
— Chcę, żeby na czele tej kolumny szedł czołg z orłem na wieży.
— Rozkaz.
— Umyjcie się, ogólcie raz dwa. Ruszycie za kwadrans. Na pancerz weźcie grupę szturmową Szawełły.
Wracając do czołgu Janek skakał po trzy schody i gwizdał z radości.
Spełniło się marzenie — pójdą na czele kolumny, w samym sercu Berlina. A więc prawie jakby defilada, i miał trochę racji Wichura, jak im ją jeszcze w Kreuzburgu obiecywał. Przy czołgu Kos jednak spoważniał i nie wyjaśniając zadania nakazał pełną gotowość bojową. Lepiej na zimne dmuchać niż się sparzyć.
Niewielka była radziecka kolumna ciężkich czołgów i niewielki nasz batalion w maju 1945 roku. Zebrali się szybko i nawet kwadrans nie minął, jak ruszyli. Zaraz za placem „Rudy” wjechał pomiędzy drzewa parku Tiergarten. Szedł z zamkniętymi włazami. Za wieżą czaił się sześcioosobowy desant, przepatrujący teren do przodu i na boki. Z tyłu, w odległości kilkudziesięciu metrów, jechała kolumna ciężkich jotesów z desantem polskich piechurów.
Cisza tu była i bezruch połamanych drzew, pierwszymi jasnymi liśćmi zazielenionych na poczerniałych od ognia kikutach. Tylko z daleka sypała się jakaś zabłąkana, uparta seria i niczym puszczyk pohukiwał samotny moździerz. Wypełnili park rześkim, dźwięcznym gangiem czołgowego silnika, falującym przy forsowaniu przeszkód.
Sporo było tych przeszkód na drodze Grzegorza: okopy, rowy, zasieki z kolczastego drutu, przeciwpancerne jeże z szyn pospawanych spiesznie, które musiał pancerzem rozsuwać na boki albo omijać. Czołg lawirował, wspinał się i opadał. Czasem z gniewnym porykiwaniem odpychał wrak działa lub samochodu, tarasujący przejazd.
— Kilometrami tak mogę jechać — zwierzył się Zubryk sierżantowi Szawelle. — Byle nie strzelali...
Rzuciło wozem na kolejnej przeszkodzie, felczer o mało się nie zesunął na ziemię.
— Otóż ja na furmance wolę — odrzekł Konstanty.
— Nudno — stwierdził Łażewski i zastukał w pancerz. — Nudno! — krzyknął do załogi.
Kos otworzył właz, wysunął się do ramion.
— Chyba to już tę bramę widać?
— Niechybnie — skinął głową Konstanty. — Wrota duże bardzo.
— Miejsce kapitanowi ustąpiłem — przypomniał Czereśniak siedzący na pancerzu.
— Czego chcesz za to?
— Instrument został. Zagrałbym. Pan podchorąży właśnie mówi, że nudno.
— Fason rzecz ważna — wsparł go Łażewski. — Niech słyszą, że Polacy jadą.
— A jakby nie usłyszeli, to mogliby pomyśleć, że Niemcy? — nieśmiało spytał Zubryk i staranniej się schował za wieżę.
— Dobra — przyzwolił Kos widząc, że niedaleko do celu, a wokół nikogo nie widać.
— Masz — wynurzył się z drugiego włazu Gustlik z harmonią w ręku.
— Stosowne byłoby coś wesołego — doradził sierżant.
— Do samej bramy graj — rozkazał Janek. — I głośno.
Czereśniak siadł na wieży, rozciągnął miechy. Nie próbując akordów, nie namyślając się, gwizdnął przeraźliwie i z miejsca zagrał oberka na pełne obroty.
Po lewej miedzy drzewami widzieli już wyraźnie bryłę Reichstagu, nakrytą pogiętym durszlakiem kopuły. Nadchodziła od tamtej strony czwórkowa kolumna, około pięciuset ludzi.
— Niemcy — rzekł felczer.
— Jeńce — dopowiedział Józek.
— Na wesele jadąc — śmiał się Szawełło — radośniej ńa sercu nie było.
Jedno mroczy, że ja miłą niewiastę żem oszukał szpital opuszczając...
Kolumna Niemców szła nierównym krokiem, ale w zwartych szeregach.
Oficerowie w pierwszej czwórce. Mijali bokiem czołg na równoległym, spotkaniowym kursie, gdy nagle parę głosów coś zaczęło krzyczeć. Prysnęły szeregi. Żołnierze znikli za pniami i w wykrotach, odezwało się kilka pistoletów maszynowych, poleciały granaty.
Piechurów desantu jakby wiatr zdmuchnął. Trzasnęły zamki włazów, obróciła się wieża i działo plunęło pociskiem. Zagdakały oba kaemy czołgowe, zagrały automaty Szawełłów i Łażewskiego, Marusi i Zubryka.
Tomasz grał na harmonii. Tyle że zeskoczył na ziemię i szedł obok jadącego wolno czołgu, osłonięty pancerzem od kul.
Od strony batalionowej kolumny warknęło naraz kilkadziesiąt luf, pierwsze czołgi dały ognia i cztery armatnie granaty kalibru 122 milimetry wybuchły ciężko wśród drzew łamiąc pnie niczym ołówki.
Znowu rozległy się krzyki. Od strony Niemców ucichły strzały i nad tyralierą podniosły się białe szmaty.
— Przerwać ogień! — krzyknął Kos uchylając włazu.
— Dostatecznie — zawołał Konstanty Szawełło.
— Będziemy ich brać? — spytał Józek.
— Nie nasza rzecz — sierżant wskazał na piechurów, którzy nadbiegli z pomocą od strony jadącej w tyle kolumny. — Nasza sprawa drogę rozpoznać.
Siadamy na wóz! — powiedział takim tonem, jakby chodziło o drabiniasty.
Obaj pomogli wejść na pancerz Czereśniakowi, który nawet na sekundę nie przerwał oberka.
— Czego się wygłupiasz zamiast strzelać? — spytał go surowo Kos.
— Gram. Rozkaz był do samej bramy.
— Rozwinąć? — spytała Ogoniok. — Uszyłam, jak kazałeś.
— Rozwijaj — zdecydował Janek.
W chwili gdy „Rudy” wjeżdżał na podziobaną minami, lecz przecież asfaltowaną Charlottenburgerstrasse, podnieśli biało-czerwoną flagę nad wieżą. Grigorij dodał gazu i na zwiększonej szybkości pognał ku Bramie Brandenburskiej — podłużnej ciężkiej skrzyni, wspartej na dwunastu stojących parami kolumnach, ozdobionej u szczytu kwadrygą, nad którą czerwieniła się chorągiew.
Bramę Brandenburską wspierają po obu bokach pseudoklasyczne, ozdobione kolumnami budynki o trójkątnych frontonach, mające przypominać świątynie greckie. Domy te, zagięte jak krótkie skrzydła, tworzą od strony wschodniej plac, na którym późnym rankiem 2 maja 1945 roku zebrało się paruset radzieckich żołnierzy.
Koło przelotów między kolumnami Brandenburger Tor, zabarykadowanych do wysokości czterech czy pięciu metrów, stały ciężarówki i parę czołgów. Przed nimi dwie przyczepy do przewozu mebli, bezsensownie przekrzywione na bok. Bliżej, wokół ciężkiego jotesa i transportera opancerzonego, wokół wysokiej witki masztu radiostacji, sterczącej ku górze, stała grupa rozbawionych, pokrzykujących żołnierzy, do których z pancerza przemawiał tęgi oficer.