De Cock en een variant op moord

De Cock boog zich naar voren.

'En wie had daar belang bij?'

'Van der Grauw en Middelkoop.'

'Precies.'

De jonge rechercheur beet peinzend op zijn onderlip. 'Ik ben er nog lang niet. Hoe… eh, hoe passen die gijzelingsplannen daarin?'

Voor hij antwoordde, pakte De Cock naast zich de fles heerlijke cognac Napoléon en schonk nog eens in.

'Onze levensloop,' begon hij docerend, 'wordt vaak beïnvloed door onberedeneerde gevoelens van sympathie en antipathie. Men kan in een lang, oplettend leven, nog zoveel mensenkennis opdoen, toch blijven die gevoelens onberekenbaar. Hoe is het anders te verklaren, dat de heer Vreedenbergh gevoelens van sympathie koesterde voor Gerard van der Grauw? De heer Vreedenbergh ontmoette Van der Grauw ruim drie jaar geleden in een eersteklascoupé van de Lorelei-express, rijdende van Düsseldorf naar Amsterdam. Van der Grauw had toen al een paar veroordelingen terzake fraude en zwendel achter de rug. Waarom de heer Vreedenbergh na die korte ontmoeting besloot om Van der Grauw in zijn onderneming op te nemen, zal wel eeuwig een raadsel blijven. Misschien, dat de heer Vreedenbergh, die in Düsseldorf dagen van moeizame besprekingen achter de rug had, in de vlot babbelende Van der Grauw een ideale partner zag? We zullen het nooit weten. Van der Grauw ontdekte al gauw, dat de ruggengraat van de baggeronderneming werd gevormd door de kennis, het zakelijk inzicht en het aanzienlijke vermogen van de heer Vreedenbergh. En dat vermogen lokte. Om de heer Vreedenbergh te isoleren… de eerste actie van elke zwendelaar… bracht hij hem in contact met Xaveria van Breevoorde, een jonge vrouw, die hem bij vorige zwendelpraktijken vaak als hostess voor toekomstige slachtoffers terzijde had gestaan.

'Tijdens het ondergaan van een van zijn straffen had Van der Grauw in de Koepel in Haarlem Johan de Mindere leren kennen en waarderen. Van der Grauw zorgde ervoor, dat Vreedenbergh hem als butler aannam. Toen Vreedenbergh in Zuid-Ierland een landgoed kocht, wilde Van der Grauw ook daar een 'betrouwbaar' man. Johan de Mindere dacht aan zijn halfbroer Karel Koperman en zo werd Mooie Karel huisbewaarder op Thundering Heights.' De Cock nam een flinke slok van zijn cognac. 'Tot zover alles duidelijk?' Vledder knikte.

'Maar ik hoor nog steeds niets over plannen voor een gijzeling.' De Cock schudde zijn hoofd. 'Nee, dat komt nog. De kaarten waren wel geschud. Van der Grauw had zijn net getrokken en bezon zich op middelen om de buit binnen te halen. Er gebeurde echter iets, waarop hij in het geheel niet had gerekend… de heer Vreedenbergh, een verstokte vrijgezel, die altijd een wat teruggetrokken leven had geleid, werd verliefd. Hij vond bij Xaveria van Breevoorde iets, dat hij nog niet kende… oprechte genegenheid, geborgenheid, toewijding. Het overrompelde hem. Hij nam contact op met notaris Van Suchtelen, liet wat informaties inwinnen… een onbenullig rapport over een oppervlakkig onderzoek van een particulier detective… en maakte een testament. 'Toen Van der Grauw het hoorde, was hij woedend. Hij nam contact op met Xaveria van Breevoorde, maar die gaf hem duidelijk te verstaan, dat ze niets met hem te maken had en dat hij bij een eventueel overlijden van de heer Vreedenbergh… een mogelijkheid die Van der Grauw overwoog… niets van haar te verwachten had. Ze dreigde zelfs; als Van der Grauw haar lastig viel, zou ze Vreedenbergh over zijn verleden en zijn plannen inlichten.' Vledder grinnikte. 'Lekkere tante.'

De Cock negeerde de opmerking.

'Van der Grauw besprak de veranderde situatie met Johan de Mindere en die kwam met een genieus plan.' 'Een gijzeling.' De Cock knikte.

'Geen echte serieuze gijzeling, maar een doorgestoken kaart. Om Johan de Mindere van verdenkingen te vrijwaren, zou hij samen met de heer Vreedenbergh worden overmeesterd en gegijzeld. Er zou een kolossaal bedrag aan losgeld worden gevraagd. Over de uitbetaling zouden dan de directeuren van de onderneming, Van der Grauw en Middelkoop, moeten beslissen. Van der Grauw had Middelkoop op een paar onregelmatigheden betrapt en had hem volkomen in zijn ban. Dat betekende, dat tot uitbetaling van het losgeld zou worden besloten en op die wijze vloeide het vermogen uit de onderneming in de zakken van het edele duo Van der Grauw- Johan de Mindere.'

'En stond Xaveria van Breevoorde buitenspel.' 'Inderdaad. Voor de uitvoering liet Johan de Mindere zijn halfbroer uit Zuid-Ierland terugkomen. Zo kwamen overeen, dat de schuilplaats mobiel moest zijn en besloten tot een vertimmerde schuit. Toen een 'betrouwbare' timmerman ter sprake kwam, dacht Mooie Karel aan Zwarte Archie, de zoon van Dikke Nel.' Vledder gniffelde. 'Het sluit als een bus.' De Cock grijnsde.

'Toen kreeg Van der Grauw in deze affaire zijn tweede tegenslag te incasseren. Kort voordat de gijzeling zou worden uitgevoerd, tijdens een normale zakelijke bespreking tussen Vreedenbergh, Van der Grauw en Middelkoop… een bespreking die kort na kantoortijd werd gehouden… kreeg Vreedenbergh plotseling een hartaanval en stierf. De in de haast ontboden Dr. Haanstra kon niets anders doen, dan de dood constateren.' Vledder greep naar zijn hoofd. 'Alles voor niets… het geld ging naar Xaveria.' De Cock leunde achterover. Het verhaal had hem vermoeid. Het duurde enige tijd voor hij verderging.

'De misdadige hersenen van Van der Grauw draaiden op volle toeren en toen kwam hij tot… wat ik zou noemen… een variant op moord.'

Vledder trok denkrimpels in zijn voorhoofd. 'Een variant?'

De Cock knikte nadrukkelijk.

'Bij moord is het gebruikelijk dat men iemand doodt, iemand die men niet langer wil laten leven… Van der Grauw wilde iemand laten leven, die al dood was.'

'Een vrijwel oncontroleerbaar verblijf op de Bahama's.' De Cock zuchtte diep. 'Hij wilde zich het fortuin niet laten ontglippen en nam onmiddellijk maatregelen. Dr. Haanstra drukte hij op het hart, dat hij nooit een dode heer Vreedenbergh had gezien. Hij stuurde de heer Middelkoop naar George Town… met hem voerde jij later een gesprek… en belde Johan de Mindere, dat hij er voor moest zorgen dat het lijk van Vreedenbergh voor eeuwig van de aardbodem verdween.' De grijze speurder schudde zijn hoofd. 'Johan de Mindere voelde echter niets voor dat karweitje en schakelde zijn halfbroer in.' 'En die nam Zwarte Archie in de arm.' De Cock maakte een grimas.

'De rest weet je. Mooie Karel liquideerde Zwarte Archie als een lastige getuige… het is misschien een daad van gerechtigheid, dat hij later in de duinen hetzelfde lot onderging… Marlies van Haesbergen vond de dood omdat ze, kort voor dat het lijk werd weggehaald, een dode heer Vreedenbergh had gezien. Dr. Haanstra tekende zijn vonnis, toen hij na mijn bezoek aan hem te kennen gaf, dat zijn geweten hem niet toeliet om het overlijden van de heer Vreedenbergh langer te verzwijgen.'

Vledder keek De Cock bewonderend aan. 'De zaak is rond.' De Cock schonk hem een moede glimlach. 'Vanmorgen om negen uur stond ik met Fred Prins voor het kantoor van de baggeronderneming aan de Keizersgracht.'

'En arresteerde Van der Grauw en Middelkoop.'

De Cock knikte.

'In de Warmoesstraat confronteerde ik Van der Grauw met Johan de Mindere. Daarna bracht ik hem op de hoogte van de feiten, zover die mij bekend waren. Het duurde misschien een halfuurtje… toen legde hij een volledige bekentenis af.' Vledder wiegde met zijn hoofd. 'Al met al toch een mooie zaak.' De Cock pakte zijn glas.

'Van één ding was ik al gauw overtuigd… wilde ik hem tot klaarheid brengen, dan moest ik een dode heer Vreedenbergh vinden.' Hij lachte bevrijd. De moeheid viel van hem af. 'Ik moet je zeggen, dat ik in mijn leven nog nooit zo intens naar een lijk heb verlangd.'