Tiversin ne savis, ke dum la kunveno en la tero-kabano, quan il ed Antipov departabis antetempa, on decidabis anuncar la striko ankore dum la sama vespero.
33
La komitato disdonis quik la taski e determinis, ilqua iros a quala loko. Kande ek la reparo-laboreyo resonis la sireno, kam ek profunda anmo, klara e uniforma, turbo ek la depozajo e la varo-staciono marchis al urbo e renkontris altra turbo, qua ja strikis. Tiversin kredis ankore dum plura yari, ke il esabis la persono, qua finis la laboro e la trafiko. Kande lore la procesi venis, il agnoskis sua eroro. La akuzo ne konsistis ek revoltigo a striko.
Homi venis e questionis: „Adube iras la laboristi?" Ek la tenebro resonis voco: „Ka tu esas surda? La sireno! Alarmo! Brulas!" - „Ma ube?" - „Nu, devas brular irgube"
Pordi klakis. Sennombra homi aparis. Altra voci resonis: „Quala brulo? Stulta rurano! Fino kun la laboro, komprenite! Me ne laboros plu longe! Kamaradi, irez heme!"
Plusa homi kunvenis. La fervoyo strikis. 7
Pos tri dii Tiversin venis trafrostinta, mortfatigita e nerazita heme. En la lasta nokto venis la frosto, tro frue por ica sezono, e Tiversin portis autunala vesti. Che la dompordo il renkontris la dom-mastro Himasetdin. „Me volas dankar, siorulo Tiversin", fushis Himasetdin. „Vu protekis Iusup. Me sempre pregos por vu." „Ka tu esas fola, Himasetdin? De kande me esas siorulo? Ne tala vorto. Rapide, tu ya vidas e sentas la koldeso."
„Ne kolda, tu varma, Kiprian. Hiere ni transportis a tua matro ligno, birko, bona ligno, sika ligno."
34 „Me dankas, Himasetdin. Ma tu volas dicar ankore irgo. Rapide! La koldeso mortigas me." „Me volas dicar, tu ne dormar adheme, Kiprian. Serchez celeyo. Gardisto venas e questionas, polico venas e questionas pro vizito. Me dicar, nulu vizitas. Nula stranjero venas por vizitar, no, no, no!" La domo, en qua la celibo Tiversin vivis kun sua matro e la fratulo esis proprietajo dil la proxime situita Tri- Uneso-kirko. Ecepte li lojis ibe anke kleriki, sakristi e kelka frukto- e karno-vendisti, qui vendis lia vari kun ventro-kofro, ultre to ankore poka employati dil lineo Moskva-Brest.
Esis stono-domo kun ligna foyero, qua duktis al sordida, giboza korto. Sordida, glitigiva ligno-eskaleri duktis adsupre. Hike odoris a kati e surkruto. Extere trovesis latrini e poka hangari.
La fratulo di Tiversin vivis ibe, il recevabis vundeso en Vafangkou. Il esabis en lazareto en Krasnoyarsk, e lua spozino vehabis kun la amba filiini adibe por vizitar lu. La Tiversin-familio esis ligita depos longa tempo kun la fervoyaro, e li voyajis volunte tra la tota Rusia kun gratuita bilieti. Prezente omni esis for. Nur filiulo e matro esis ibe.
La lojeyo esis en unesma etajo. Koram la pordo stacis aquo-barelo, quan aquo-portanto plenigis. Kande Kiprian atingis la etajo, il vidis, ke la kovrilo dil barelo glutinis latere sur la glaciajo dil lada vazaro. To esabis certe Popov, pensis Kiprian e ridis. Il nultempe esas kontenta, ica nul-tempe-saturita, ica fairo-glutero.
Prov Sokolov, sakristo, reputata viro en meza yari, esis distanta parento dil matro di Kiprian.
35
Kiprian pozis la kovrilo super la barelo e sonigis an la pordo. Afabla odoro ed aromoza vaporo venis a lu. „Tu varmigas bona, matro. To esas bela." La matro falis cirkum ilua kolo ed embracis lu plorante. Il karezis elua kapo, vartis kurte e forshovis el tenere. „La urbo pruvis kurajo, matro", il dicis nelaute. „Sur mea lineo la trafiko repozas de Moskva til Varsovia." „Me savas. Pro to me devas plorar. Esas mala afero por tu. Tu devas forirar, Kiprian, tante fora quale posible" „Tua amiko ed adoranto Kudoleyev volis frakasar mea kranio" Il volis facar joko, ma el ne komprenis e respondis: „Ne mokez pri lu, Kiprian. Esez indulga. Il esas absoluta dizastrulo, perdita anmo." „Ili arestis Pavel Antipov, ili venis dum la nokto e traserchis la tota domo. Ed lua Darja jacas en hospitalo kun tifo. La poka Pavlusha, la real-skolano, esas nun kun sua surda onklino sola. On forpulsos li ek la lojeyo. Me pensas, ke ni devas prenar la puerulo a ni. Pro quo venis Prov?"
„Quale tu povas savar to?"
„La kovrilo super la barelo mankis. E tale me savis, ke Prov esis hike e durstante."
„Tu esas ya ruzoza, Kiprian. Yes, Prov esis hike. Il bezonis ligno e me donis ol a lu. Ma quon me parolas! Me stulta ganso! Me obliviis, ke il havis novajo. La Caro anuncis proklamo. Omno divenos altra. La rurani obtenos lando ed ili esos kam la aristokrati. La dekreto portas ja la subskriburo, pensez! On devas nur publikigar ol. E la sinodo decidis nova prego por la Caro, ek irga motivo, me ne savas. Prov parolis pri la afero, ma me obliviis ol."
36
Pavlusha Antipov, la filiulo dil arestito e Darja, qua jacis en hospital, lojis nun che la Tiversin-familio. Il esis neta puerulo kun regulala vizajo e klare-bruna separo-strio. Il brosis sua hari sempre itere ed ordinis vestio e zono dil uniformo dil real-skolo. Pavlusha povis ridar en lakrimi ed il posedis bona observemeso. Exakte il povis imitar omno, quon il vidis ed audis. Ja balde pos la proklamo de 17a oktobro, granda demonstro volis marchar de la Tverskaya-pordego al Kalushsaya-pordego. Esis projeto segun la proverbo: „Multa bakisti ruinas la pano". Diversa revolucionala grupi, qui esis en ica organizo, komencis inter su disputar e departis la organizo. Ma kande li experiencis, ke la homi volis irar tamen sur la strado, li deputis rapide reprezentanti al demonstro. Quankam Kiprian avertabis pro la demonstro, sua matro e la gaya Pavlusha iris tamen adibe. Esis sika frostklara dio en novembro kun griza cielo e kelka nivo-floki, qui formacis mola, griza polvo en la rot-sulki.
La homi esis sur la strado. Sennombra voci, sennnombra vizaji, vatizita vintro-manteli, shapki, olda homi, studenti, voyo-gardisti en uniformo, laboristi dil tramvoyo e la telegraf-kontoro en alta boti e ferma ledra vestii, anke kelka gimnaziani.
Dum kurta tempo li kantis „Nemortiva viktimi" e la „Marseillaise", ma lore viro, qua direktis la kantado, surpozis sua shapko, ed informis su che la surveyisti. La kantado cesis. On audis nur la pazi sur la glacioza pavo.
37
Adheranti informis la demonstranti, ke en avana strado- parto kosaki guatis. La informo venabis pri telefonilo ek irga proxima apoteko.
„Se to esas la kazo", dicis la surveyisti, „lore ni devas konservar avan omno kolda sango. Nula paniko. Ni devas garnizar la unesma publika edifico. Lore ni devas avertar la homi pri la posibla danjero." On disputis nun pri la konvenanta domo. Kelki propozis la Komercala Societo, altri la Teknikala Universitato, ankore altri la Instituto por Korespondanti en Exterlando.
Dum li ankore disputis, statala edifico venis en vido. En ica edifico trovesis anke instrukterio, bona loko por posibla refujo.
Kande la demonstro atingis la edifico, la chefi eniris la ronda perono e donis la signo por haltar. On apertis la pordi, e la homi kuris pelo apud pelo, shapko apud shapko al vestibulo dil skolo e de ibe al avan-eskalero. „Al salono, al salono!" vokis diversa voci, ma la homi preteriris, ed on vidis la turbo en la koridori e skolo- chambri.
Kande on ma povis tandem kolektar la homi en la salono, ube on informis li pri la probabla danjero, nulu donis anke nur la maxim mikra atenco. La homi kredis, ke hike esus invito por improvizita kunveno. Pos la longa marchado on volis simple nur sidar e repozar. La diversa opinioni dal chefi esis neimportanta. La chef-afero esis la solidareso pri la komuna skopo. La maxim granda suceso havis do la maxim mala oratoro, pro ke il ne parolis pri irga komplika kozi. Singla vorto trovis bruisanta aplaudo. Nulu regretis, ke la vorti restis nekomprenebla.
38
On aprobis kun la oratoro ja pro nepacienteso. On vokis „Infameso", on skribis protesto-telegramo, e subite, kande on esis saturita de la oratoro, on levis su, departis la salono ed iris sur la strado. La demonstro komencis itere.
Dum la kunveno falabis nivo. La strado esis blanka. La nivo falis sempre plu densa.
Kande la dragoni venis galopante, la homi en la lasta rango savis nulo pri to. Subite li audis sturmoza tumulto, quale se on vokus „Hura". Helpo-voki ed „Ocidanti" formacis konfuza kriado. Preske en sama momento rapidis sabro-brandisanta kavalkanti tra la streta voyo dal diskuranta turbo. Parto dil dragoni venis nun de dope en la demonstranti. On batis ad omna direcioni.