Выбрать главу

Как показала история, татары, поселившие в Польше, Литве, Белорусии и т.д., принявшие христианство, быстро утратили все свои отличительные черты и полностью ассимилировались в местном населении. Татары, исповедующие ислам, ассимилировались через два, три поколения. Религия не смогла их сохранить, так как опиралась на чуждом арабском языке, то есть из-за отсутствия национального сознания и отсутствия связи языка с религией.

Польско-литовские татары слишком поздно начали отдавать себе отчет о потерях, которые понесли с исчезновением этнического языка, слишком поздно поняли, что национальному отличию более всего благоприятствует язык, а не религия, базирующая на чуждом, непонятном.

Караимы так же как, и татары, уже несколько сот лет живут в Латвии. Но в противоположность татарам они смогли сохранить свой язык. И все потому, что молитвы караимы читают на родном языке.

Во время жертвоприношений чтение молений (алкышлар, телђклђр ) являлось важным атрибутом праздника. Они читались на родном языке, ясно и внятно, так как духи могли не понять и разгневаться. Для этого перед началом праздника выбирали из присутствующих одного, а чаще двух человек, умеющих хорошо говорить телђклэр, алгыши. Во время общественного моления они занимались кроплением, сопровождая его алгышами.

Телђк

Ут Анабыз, сића корбан бирђбез, кабул ит!

Ут Анабыз, барча кайгыларыбыздан, бђла-казаларыбыздан,

Хђсрђтле-уйларыбыздан, яман чирлђрдђн,

Зђџђр нурлардан тђнебезне-књћелебезне арула!

Бљек Тђћрем! Атам минем! газиз углыћ сића ялвара!

Књк Тђћрем! Синећ кљчећ књђтећ, кљдрђтећ артсын!

Тљрек бљдњн! Ыру бљдњн! Уяныгыз, уяныгыз!

Кљн туды, яшел чирђм туды, яз килде!

Ий, Тђћрем! бозылдым оќњн, бозылды тормыш,

Тљрек иќегенећ кљне тљкљнде, тљрек йолалар,

Тљрек тњрђлђр кыерсытылды! Тљрек бљдњн,

Татар бљдњн бњлгенелеккђ тљшеп бара, юкка чыга.

Књренмђгђн, ишетелмђгђн яу килђ!!!

Олыг Тђћрем! Изге Кояш! Ата-баба иялђре!

Изге тау иясе, Казан су иясе, изге чишмђ иясе!

Кљч бирегез, кыюлык бирегез, зирђк акыл,

Тљпле белем бирегез. Безгђ ак юл књрсђтегез!

Коткарыгыз бу караћгылыктан, бу талаудан,

Чистартыгыз явыз иялђрдђн.

Ќирем, суым — тыныч булсын!

Илем, кљнем — имин булсын!

Тђћре њзећ — юлдашым бул!

Кояш келђве

(Кояш чакыру)

Кояш, чык, чык,

Майлы ботка бирермен,

Майлы ботка казанда,

Тђти кашык базарда.

Ђти китте базарга,

Тђти кашык алырга.

Тђти кашык сабы алтын,

Безгђ кирђкми салкын!

*

Кояш бабай, чык, чык,

Майлы ботка бирермен,

Майлы ботка казанда,

Тђти кашык базарда.

Мин базарга барырмын,

Тђти кашык алырмын,

Алып сића бирермен,

Пар бљркегђн боткага

“Љф-љф” итеп љрермен.

Майлы ботка бик тђмле,

Син булсаћ ќирдђ ямьле…

Кояшны тулгау

Югары менђ џай-џай,

Тњбђн тљшђ, џай-џай;

Књшђгђсен књтђреп.

Кљлђ килђ, џай-џай…

џай — џай — џай!

*

Ерак дићгез тљбеннђн

Кояш калка, џай-џай,

Књшђгђсен књтђреп,

Кљлђ килђ, џай-џай…

џай — џай — џай!…

Ќиргђ келђњ ђйтњ

Ќир атасы — ќирђн сакал!

Ќир анасы — асыл бикђ!

Тњбђсенђ туклыгыћ бир,

Тамырына ныклыгыћ бир,

Ил љстенђ байлык бир,

Ил эчендђ безгђ дђ бир!

Башлыйк телђкне,

Књтђрик белђкне,-

Кояш, књрњ бул.

*

Ќир атасы — ќирђн сакал,

Су атасы — суган сакал,

Ќир анасы — сынлы бикђ,

Ќир кендеге — бер,

су кендеге — бер,

Ќирдђн килсђћ — ќиргђ кит,

Судан килсђћ — суга кит,

Камга таяк бирђм,

Камга таяк бирђм,

Остабикђгђ тарак бирђм,

Минем кулым тњгел,

Имчелђр, картлар, карыйлар кулы.

Батман кулы,

Тфњ, тфњ!…

Идел йорт

Ђй Идел йорт, Идел йорт,

Идел эче имин йорт.

Атам кияњ булган йорт,

Иелеп башым орган йорт,

Анам килен булган йорт,

Иелеп алкыш биргђн йорт,

Кендегемне кискђн йорт,

Керем, кућым юган йорт,

Ђй, Идел йорт, Идел йорт!..