Білет у Васіля быў лёгкі, ён нават не чакаў, што тут могуць быць такія лёгкія білеты. Лінейная функцыя, яе графік і ўласцівасці, тэарэма Піфагора — «дзякуй, стары, што некалі жыў і мудрыў, бач, зноў сустрэліся, а я думаў, што развітаўся з табой назаўсёды»,— вызначыць інтэрвалы ўзрастання і ўбывання функцыі, рашыць ураўненне... Білет-то лёгкі, але Васіль запісаў на паперы ўвесь адказ: так будзе надзейней.
Пакуль Васіль рыхтаваўся, адказалі некалькі чалавек — хлопец, салдат, дзяўчына. Яе адказ Васілю не спадабаўся: мямліць, мусоліць, у функцыях — ні ў зуб нагой, відаць, не выцерабіцца, Кірыла Кірылавіч даўно ўжо ўляпіў бы дваяка: «ты мне жвачку не жуй, гавары канкрэтна»... А як гэты?.. Відаць, паставіў траяка, бо выскачыла весела. Каб дваяка — завыла б. Хм, здаецца, неблагі хлопец гэты экзаменатар. I малады, можа гадоў якіх дваццаць пяць ці дваццаць шэсць. А ўжо...
У аўдыторыю зайшла дзяўчына — высокая і, як бы сказалі ў Дубне, пародзістая. Толькі валасы белыя-белыя, мочаныя-вымачаныя, аж непрыгожа, і зусім кароценькая спадніца. «Дурнеюць яны, ці што? I ногі крываватыя»,— падумалася Васілю. Дзяўчына аддала заліковы ліст, узяла білет і села перад экзаменатарам на другі столік. Не паспела надумацца што-небудзь, як дзверы зноў адчыніліся, і ў аўдыторыю зайшоў высокі сутулаваты чалавек, таксама малады, відаць, нядаўні баскетбаліст, з цёмнымі прыжмуранымі вачыма. Узяў крэсельца, сеў побач з экзаменатарам, паздароўкаўся за руку. «Адзін прымаеш?» — «Пакуль адзін. У Іванавіча жонку ноччу на «хуткай» забралі, апендзікс. Павінны аперыраваць, дык недзе ў бальніцу пабег, можа яшчэ надыдзе».— «А-а-а... Жыццё ёсць жыццё. Ніколі не ведаеш, што цябе чакае за вуглом — даўбешка ці букет кветак...» — Ён абабег позіркам аўдыторыю, сустрэўся вачыма з дзяўчынай, што толькі што зайшла. Яны нічога не сказалі адно аднаму — дзяўчына высокаму, а высокі дзяўчыне, нават нічога нельга было заўважыць у гэтай мімалётнай, можна лічыць, выпадковай сустрэчы позіркаў, але Васіль мог паклясціся, што яны ведаюць адно другога, што між імі нешта ёсць.
Высокі ўзяў у рукі ведамасць, ускінуў бровы: «Слухай, ды ў цябе адны выдатнікі! Віншую!» — «А што?» — неяк стомлена адказаў экзаменатар. Нешта не спадабалася яму ў пытанні высокага...— «Нічога,— высокі ўжо трымаў у руцэ экзаменацыйны ліст, і зноў Васіль мог пабажыцца, што гэта быў ліст дзяўчыны, якая толькі што зайшла, нахіліўся да круглатварага, пачаў нешта шаптаць на вуха. Дзяўчына, што адказвала, змоўкла на паўслове. «Вы давайце, працягвайце, я чую,— падагнаў яе экзаменатар і тут убачыў, што на іх пазірае Васіль, падаўся наперад: «А вы чаму нічога не робіце?» — «Я падрыхтаваўся»,— адказаў Васіль.— «Ну што ж, зараз пабачым»,— папярэдзіў, быццам на нешта непрыемнае намякнуў, экзаменатар і павярнуўся да высокага. Высокі паклаў экзаменацыйны ліст перад ім. Той кіўнуў галавой. Можа проста так кіўнуў, але Васілю падалося, што гэта было не проста так. «А ты сёння гуляеш?» — «Дзе там, у трыццаць сёмай прымаю. Ну, шчэ ўбачымся». Высокі кіўнуў галавой, устаў і, не глянуўшы ні на кога, выйшаў... Усё гэта — як ён прыйшоў, перагаварыў з экзаменатарам і пайшоў — усяго якую хвіліну заняло, але Васіль адчуў, што за гэты час у аўдыторыі здарылася нешта вельмі важнае, быццам прамільгнуў нейкі чорны цень і сваім чорным крылом зачапіў і яго, Васіля.
Неўзабаве за даўгім з аўдыторыі выйшла дзяўчына, што адказвала. Васіль устаў.
— Вы пачакайце,— экзаменатар вяла кіўнуў на яго пальцам, пазіраючы на дзяўчыну.
— Цяпер жа мая чарга,— Васіль кашлянуў: у горла быццам пылу набілася...
Дзяўчына скоранька згрэбла са стала свае лісцікі, пайшла да экзаменатара.
— Вось і добра. Адкажа таварыш,— экзаменатар паказаў на дзяўчыну,— а потым вы. Пачынайце,— даў дазвол дзяўчыне.
Васіль не слухаў, што там гаварыла дзяўчына,— скоранька, быццам пазнілася на цягнік ці яшчэ куды, усяго якія дзве хвіліны. Яму ўжо было на ўсё напляваць, і на тое, што добрага бала і тут яму не бачыць, як сваіх вушэй. Урэшце, ён даўно змірыўся з гэтай думкай і прывалокся сюды з-за ўпартасці: не хацелася думаць, быццам ён такі ёлупень, што нават экзамен па вуснай матэматыцы не можа здаць. Ён ведаў, што экзамены — тое ж паляванне. Паляўнічы з узведзенымі куркамі і набітым пантранташам — і чарада дурных цецерукоў. Яны пачулі чужыя крокі, чужы шоргат і ўзарваліся — пад самым носам у паляўнічага. Якое маленькае крылле і які цяжкі зад, проста цягне да зямлі! I колькі трэба лапатаць гэтым крыллем — чакаць, пакуль лясне стрэл. Паляўнічы ведае, што нельга страляць адразу, як толькі цецерукі ўзарваліся, трэба счакаць, даць ім трохі адляцецца — веер рассейвання шроту прама прапарцыянальны адлегласці. Зноў тая ж матэматыка. Ці фізіка? Нястройны ланцуг цецерукоў забірае ў які-небудзь бок, за ім паварочваецца і паляўнічы, не губляючы цвёрдасці пад нагамі — для стрэлу — і не губляючы з мушкі выбраную ахвяру. Васіль ведаў, як гэта робіцца, сам не раз хадзіў на цецерукоў і заўсёды ведаў, удалы ці няўдалы быў стрэл; пасля стрэлу мог нават і не правяраць, пацэліў ці не пацэліў. Так з цецерукамі. А ён не цецярук. Не-а, ён не цецярук.