— Ад-ку-куль ты ўсё гэта ве-ведаеш? — пытаю.
Хе-хе-хе, на радзіва паказвае. Маўляў, бліны пякла, уключыла радзіва, там перадавалі пра белых звяроў і птушак. Вучонае слова мо тысячу разоў паўтарылі, вось і запомніла. Як усё проста. А я ўжо, ёлупень, падумаў, што баба, хаваючыся ад мяне, кантычкі чытае.
— Шчаслівы ты, Манюкін, пахваліла мяне баба, — пяцьдзесят рублёў за ваўчаня дадуць. Хустку мне купім.
— А дулю з макам ты не хочаш, — зазлаваў я, — пяцьдзесят рублёў за гэтага самага …носа, як за простае ваўчаня. Нізавошта не аддам. А ты аддасі — з дому сыду, у плытнікі пайду. Кормяць там добра, мох цягаць на сабе не трэба.
Баба, мусіць, спалохалася: застацца без такога геройскага дзеда не жартачкі. Давай яна каля ваўчаняці завіхацца. Паслала пад яго дзяружку, накрыла рукавом ад старога кажуха. Уся свеціцца, ззяе, як вычышчаны пяском самавар. I тут мне ў галаву цюкнула: разыграла мяне, абэлтуха, не хоча яна ваўчаня здаваць. Я ж стараўся, дулю з макам прыплёў. Не нарадзіўся той мужык, які лёгка бабу ашукае.
— Як назавём ваўчаня? — пытае.
— Ты яго напаі, накармі, а тады ўжо называй.
Напаілі звярка казіным малаком, у суседкі пазычаным. Рассмакаваў ваўчок, за вушы не адцягнуць. Пасля памылі яго цёплай вадой з мылам. Адразу задрамаў бедненькі.
— Давай назавём яго Бельчыкам, — прапанаваў я.
— Добрае імя, — пагадзілася бабуля.
Дамовіліся нікому не гаварыць, што Бельчык ніякі не сабака, а воўк. Тады бяды не мінаваць: забяруць ваўчка.
Штодня мылі мы Бельчыка, каб выветрыўся з яго лясны дух. Знаёмілі з нашьш ваўчком суседскіх сабак. Заменьвалі іх салам на падворак, а там у хату — кармілі разам з Бельчыкам. Бурчэлі сабакі, зубы паказвалі, але голад не цётка — мірыліся, прывыкалі.
Цяжэй мне самому было прывыкнуць да Бельчыка. Глядзіць у вочы і быццам наскрозь працінае. Размаўляю бабай, а ён слухае. Ледзь звечарэе, наш Бельчык дрэмле, а ноччу ходзіць па хаце, уздыхае, пасля скочыць на лаву і глядзіць у акно, нераўнуючы як сваіх чакае.
"Э-э, — думаю, — не месца табе, ваўчок, у хаце пад абразамі. Перавяду цябе ў будку, хоць спаць спакойна буду".
Ну, гэта, збіў я будку з дошак, дно саломай падаслаў. Днём Бельчыка на ланцугу, далей ад бяды. Ці мала людзей ліхіх? Могуць звясці ваўчка ці сурочыць. Вельмі ўжо хацелася паглядзець, якім ён вырасце.
З гусаком і гусьмі Бельчык адразу ж пасябраваў: прыганяў ад рэчкі дадому, дазваляў ім начаваць каля будкі. Людзі дзівіліся: разумны сабака ў Манюкіна, пасе гусей лепш ад любога пастушка. Прымчыць вечарам на рэчку, увачавідкі аддзеліць сваіх ад чужых і прэ дадому.
Не падабалася напачатку такая вольнасць гусаку, шыпеў, кідаўся на ваўчка, але аднойчы. калі страціў у няроўным баі паўхваста, змірыў свой гонар. А дзе ты дзенешся, калі Бельчык цябе і ў вадзе дастане, і ў затоцы знойдзе.
Топаюць гусі ланцужком, а за імі белы сабака ідзе, сочыць, каб не збіліся з маршруту. Грознае суправаджэнне. З такім нічога не страшна.
Неяк вялізная чорная псіна рызыкнула парушыць гусіны строй. Аўчар (ці не ў два разы большы за Бельчыка) кінуўся на гусака. I пух, і пер’е паляцелі б з гусінага таты, каб не ваўчок. Ён пераняў сабаку на паўдарозе і так грызянуў, што няпрошаны гсоць тыдзень залізваў рану.
"Сабачанё, а такое кусучае, — дзівіўся гаспадар чорнага сабакі, — а што будзе як падрасце!"
Жылі мы бедна: дзень з алеем, два галеем. Я ціхенька, як злодзей, хадзіў ноччу лавіць рыбу. Апрануся ў лахманы, абую лапці, кломлю з дубцоў на плечы і гайда на рэчку. Хоць і не дазвалялася лавіць — усе лавілі: не паміраць жа з голаду. Па нішчымніцы доўга за плугам не находзіш і касы не пацягнеш.
Але ці шмат наловіш адзін той кломляй? Тры плоткі ды два яльцы, нават на патэльню не хопіць. I ўсё ж куды дзецца — ідзеш.
"Вот, каб было каму тураваць, — думаю, — і юшкі з бабай пасёрбалі б, і на паду б рыбу паставілі. Еш — не хачу!"
Аднойчы, калі ў хаце не было нават крошкі хлеба, сабраўся я на рыбалку. Ужо да Карпеевай ямы падыходзіў, калі дагнаў мяне Бельчык. Хацеў прагнаць яго. Ноч, а ён белы, прыкметны, ды, урэшце, махнуў рукой. Хай тупае па беразе, учуе міліцыянта, падасць знак, кіну кломлю і ў кусты.
Так ці гэтак, залез я ў ваду. Цёплая, што луг, нагрэлася за лета. Месяц ў вадзе купаецца, плюхае рыба. Каб не піск камарыны, каб не мошкі, то і ў раю не трэба лепшай пагоды.
Паставіў я кломлю, махнуў нагой па дне — пуста, толькі муту падняў. I другі раз пуста, і трэці, і… пяты. Мусіць, вальней рыбцы ў вадзе, чымся ў манюкінскай торбе. Не спяшаецца, праклятая, лезці ў кломлю.