d-ro teol. = doktoro en teologio
E = Esperanto
„E“ = Esperanto, gazeto de UEA
E-n = Esperanton
E-a = Esperanta
E-an = Esperantan
E-e = Esperante
E-isto = Esperantisto
EA = Esperanto-Asocio
EF = Esperanto-Federacio
EG = Esperanto-Grupo
EI = Esperanto-Instituto
EK =- Esperanto-Klubo
EL = Esperanto-Ligo
ER = Esperanto-Rondo
ES = Esperanto-Societo
EU = Esperanto-Unuiĝo
ekz. = ekzemple
eld. = eldonis, eldonisto
febr. = februaro
f-ino = fraŭlino
HDE = Heroldo de Esperanto
i.a. = inter aliaj
ICK = Int. Centra Komitato
IKUE = Int. Katolika Unuiĝo E-ista
inĝ. = inĝeniero
instr. = instruisto
int. = internacia
jan. = januaro
jun. = junio
jul. = julio
kas. = kasisto
k.a. = kaj aliaj
k. c. = kaj ceteraj
k.s. = kaj similaj
komp. = komparu
ktp. = kaj tiel plu
l. = legu (en la fonto)
LEA = Laborista EA
lab. = laborista
LI = Lingvo Internacia
LK = Lingva Komitato, ano,
LK = Lingva Komitato, -ano,
lit. = literatura
nask. = naskiĝis
nov. = novembro
n-ro, № = numero
of. org. = oficiala organo
okt. = oktobro
OV = Originala Verkaro de Z
p. = paĝoj (laŭ nombro)
p: = paĝo(j) (laŭ ordo)
prez. = prezidanto
prof. = profesoro
proks. = proksimume
prop. = propagando
ps. = pseŭdonimo
red. = redaktis, redaktoro
s-ano = samideano
SAT = Sennacieca Asocio Tutmonda
S-ulo = Sennaciulo
SR = Sennacieca Revuo
sekr. = sekretario
sep. = septembro
s-ino = sinjorino
s-ro = sinjoro
t.e. = tio estas
t.n. = tiel nomata
trad. = tradukis, tradukisto
UEA = Universala Esperanto-Asocio
UK = Universala Kongreso de E
univ. = universitato
univ. prof. = universitata profesoro
v. = vidu (en la Enciklopedio)
vicprez. = vicprezidanto
Z = Zamenhof
Z-a = Zamenhofa
ZA = Zamenhofa Adresaro
(?) montras dubon aŭ necertecon
— Por la nomoj de monatoj kaj nacioj ni uzis ĝenerale minusklajn komencliterojn.
— Por datoj anstataŭ la longa «1-an de junio 1905» ni uzis «1 jun. 1905».
— En biografioj la nomon de la nacio ni mallongigis en la teksto per majuskla komenclitero: ekz. se post la nomo de la persono ni jam notis la naciecon, de japano, «J-E Vortaro» signifas Japanan Esperantan…
A
Aarse (arse) Simon, nederlandano. Nask. 28 dec. 1900 en A’dam. E-isto de jan. 1930. 38 kursoj, multaj paroladoj en Nederlando kaj Svedujo, tradukoj, artikoloj.
Abaŝidze Georgo, sovetiano, kartvelo (georgiano), pedagogo. Nask. 1873. Energia propagandisto kaj instruisto de E en Transkaŭkazio. En 1931 A. atingis gravan sukceson por E en Intersindikata Konsilantaro en Tiflis. Sekr. de Kartvelia komitato de SEU.
Abesgus M., ruso, bankoficisto, komence en Baku, poste en Teheran, kie li estis unua pioniro de E. Al lia plumo apartenas belaj originalaj skizoj pri Baku en „LI“ kaj originala rakonto Kraljevie Marko premiita en la lit. konkurso de 1896.
Abismoj. Romano originale de Jean Forge. 1923, 150 p. «La kerno de la romano estas ĉiutage ripetiĝanta historio, sed F. povis per sia majstra plumo igi ĝin interesa ĝis la fina vorto… Frapante klara stilo, populare profunda psikologio kaj absoluta fundamenteco.» (Jobo, „LM“ 1923, p: 140.)
Aborta Rimo. v. Rimo.
Abstinenculoj, v. Senalkohola kulturo.
Ada, ps. de A.D. Atanasov, v.
Adam Eŭgeno, v. Lanti.
Adam Z., ps. de A. Zakrzewski (v.)
Adams (admz) Alfred John, anglo. Nask. 30 marto 1846, mortis 3 marto 1930 en Hastings. Ĉeestis la UK-ojn 1905–14. Fondis la grupon en Hastings. Vigle kaj malavare subtenis la blindulan E movadon.
Adams William George, usonano, daktiloskopiisto. Nask. 21 apr. 1886 en San Jose (California). E-isto de 1903. Kunfondinto de EG en Seattle (Washington) 1906, kaj sekr. 1906–08. Subred. de gazeto Amerika E-isto 1908–09. Estinta LK. Ĉefkunlaboranto de la Enciklopedio.
Adamson Einar, (ps. Eran; E-r A-n), svedo, redaktoro. Nask. 4 majo 1894 en Mora, Agis en la lab. movado, 1916–30; traveturis la tutan landon per paroladoj. De 1930 eldonas sendependan kulturan semajngazeton «Minareten», kiu enhavas regule artikoiojn pri E. Jam en 1913 eldonis la hektografitan gazeton La folio, en 1914 la presitan La espero. Faris paroladojn pri E en proks. 300 lokoj, fondis 30 E-grupojn, gvidis kursojn en multaj lokoj. Kunfondis SLEA en 1922 kaj ĝian gazeton; estis prez. kaj red. ĝis 1930. Organizis la 8-an SAT-kongreson en Göteborg 1928. Nun prez. de EK en Göteborg. Verkis prop. libretojn 1915, 17, 18, 20, 24, lernolibron por maristoj, 1926, alian lernolibron, 1928, adresaron de svedaj Eistoj, 1928. kompilis Kongres-Albumon pri la 8-a SAT-kongreso, verkis du interesajn verkojn pri la nova Ruslando: Studvojaĝo en Sovet-Rusio, 1926, kaj Sub ruĝaj standardoj, 1928.
Adamson Hendrik, estono, instruisto. Nask. 24 sept. 1891. Estona poeto kaj verkisto kun intime elegia humoro, granda reaga sentemo al la krudeco de l’vivrealaĵo. Ekde 1932 li verkas poemojn ankaŭ en E. Liaj poemoj aperis plejparte en L.M. Li verkas recenzojn en la estonaj Informoj.
Adasismo. Tiel nomis Grabowski rimadon per la samaj gramatikaj elementoj (adas-adas, ema-ema, ita-ita). v. Rimo.
Adelsköld (adelŝöld) Claes A., svedo, majoro en la voj- kaj akvokonstrua korpuso Nask. 7 sept. 1824, mortis 1 okt. 1907 en Stockholm. Unua eminentuloj favoranta E-n en S., per malavara monhelpo al la Upsala klubo por eldoni lernolibron, per simpatia deklaro pri E, 1896, Unua komponis muzikon al La Espero (1891).
Adresaroj. La plej utilaj helpiloj por la praktika uzo de E, kiuj havas gravan signifon ĝis la ĝenerala akcepto de E. Ili ebligas la orientiĝon de la E-istoj, bezonantaj ĉu informojn aŭ konstantajn rilatojn, ĉu helpon aŭ amikan rondon dum eksterlanda vojaĝo. La unua adresaro estis la Adresaro de E-istoj (v.). Jam en la antaŭmilitaj jaroj kaj precipe post la milito int. E-societoj eldonis la nomaron de sia membraro. UEA jaro post jaro aperigas en sia jarlibro la adresaron de siaj delegitoj, kaj tiu ĉi Jarlibro estas la plej grava inter la nun ekzistantaj. Ankaŭ SAT, TAGE, IKUE kaj aliaj societoj eldonis diversajn jarlibrojn aŭ simplajn adresarojn. Rimarkindaj adresaroj estas ankoraŭ la BES-a Adresaro (v.) kaj la Adresaro de Polaj E-istoj (v.). Estas multaj adresoj troveblaj, ĉefe tiuj de korespondemuloj, en HDE, „E“ La Praktiko kaj en aliaj gazetoj.
Adresaro de Esperantistoj. La unua serio enhavanta unuan milon da E-istoj estis eldonita de Z en 1889. 39 p. Ĝi entenis adresojn de tiuj personoj, kiuj leginte la unuan broŝuron de Z, sendis al Z la deŝireblan folion el la broŝuro. (v. Promesoj.) El tiu ĉi unua aro poste multaj fariĝis fervoraj E-istoj. La pluaj serioj aperis de tempo al tempo en La E-isto aŭ en apartaj broŝuroj. La serioj de 1904 ĝis 1909 estis eldonataj de Hachette, kompilataj de Ménil. La broŝuroj entenis krom listo de novaj E-istoj ŝanĝitajn adresojn, ripetitajn adresojn, alfabetan registron de la nomoj, kiuj sin trovis en la broŝuroj, kaj nomaron de E literaturo kal gazetaro.
»Kuna sumo de la enskribitoj kreskis jene, 1889 : 1000, 1896 : 4000, 1903 : 7700, 1905 : 11000, 1906 : 13000, 1907 : 16000, 1908 : 19000, 1909 : 22000. („BIL“ p: 437.) — I. ŜIRJAEV.