95. poeta — chodzi o Homera, autora Iliady i Odysei, w których opisana jest wojna trojańska i losy jej bohaterów, ślepy poeta (zob. w. 57). [przypis redakcyjny]
96. nie zbawił (starop.) — nie pozbawił. [przypis redakcyjny]
97. Stezychora o wzrok był przyprawił — naraził na utratę wzroku; poeta Stezychor (VII/VI w. p.n.e.) miał oślepnąć z powodu złorzeczenia Helenie i wzroku nie odzyskał, mimo że odwołał złorzeczenia. [przypis redakcyjny]
98. tęż istą (starop.) — tę samą. [przypis redakcyjny]
99. osobliwy — tu: własny. [przypis redakcyjny]
100. tusz (...) sobie (starop.) — spodziewaj się, miej nadzieję. [przypis redakcyjny]
101. sklep* (daw.) — sklepienie. [przypis redakcyjny]
102. nocoświetny miesiąc — świecący w nocy księżyc (por. łac. noctiluca: przydomek Diany, bogini księżyca, używany przez Horacego). [przypis redakcyjny]
103. ze wszech namilszej — w domyśle: oblubienicy. [przypis redakcyjny]
104. urównany — równo rozlany. [przypis redakcyjny]
105. pole rozmierzone — pole wyścigowe. [przypis redakcyjny]
106. trynóg — trójnóg (tj. nagroda). [przypis redakcyjny]
107. To takie, co widzimy — to, co widzimy, jest takie. [przypis redakcyjny]
108. kształty wszech rzeczy — idee, rozumiane w ujęciu filozofii Platona i neoplatończyków jako prawzory rzeczy. [przypis redakcyjny]
109. mdły (daw.) — słaby, marny. [przypis redakcyjny]
110. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w utworze jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]
111. Bodaj ci złe dni (starop.) — Bodaj (pierwotne: „Bóg daj”) ci się źle powodziło! [przypis redakcyjny]
112. bych sie czuł (starop.) — gdybym miał rozum w głowie. [przypis redakcyjny]
113. Biadaż mnie na cię (starop.) — biada mi z tobą. [przypis redakcyjny]
114. cudna postawa (starop.) — dziwne zachowanie się (por. cudaczny: dziwny). [przypis redakcyjny]
115. iżeś mu już prawie (starop.) — że mu już sprzyjasz. [przypis redakcyjny]
116. psuć głowę (starop.) — kłopotać, absorbować. [przypis redakcyjny]
117. Inaczej nie wiem, jeno mię czarujesz (starop.) — tylko tak to mogę pojmować, że mnie oczarowujesz, kokietujesz [przypis redakcyjny]
118. wszytko (starop.) — tu: wszystkiego. [przypis redakcyjny]
119. ciągnę kota (starop.) — wystawiam się na pośmiewisko (zob. przyp. do Pieśni świętojańskiej o Sobótce, Panna 3). [przypis redakcyjny]
120. Pieśń VIII dodana — opowiedziana tu historia oparta jest na Heroidach Owidiusza: Hermiona (córka Menelausa i Heleny) była zaręczona — bez wiedzy ojca — z Orestesem, bratem stryjecznym, do którego kieruje tutaj swoje żale. Porwał ją i poślubił Pyrrus (syn Achillesa), któremu przyrzekł ją ojciec. [przypis redakcyjny]
121. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w utworze jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]
122. podjąwszy — podniósłszy. [przypis redakcyjny]
123. temu k woli być (starop.) — Pyrrusowi posłuszna być. [przypis redakcyjny]
124. a ten — chodzi o Orestesa. [przypis redakcyjny]
125. przywodzić — przypominać (por. wyrażenie: przywodzić na myśl). [przypis redakcyjny]
126. poniewolne słowa (starop.) — wypowiedziane pod przymusem. [przypis redakcyjny]
127. nie zwalała (starop.) — nie zgadzała się (nie pozwalała). [przypis redakcyjny]
128. trudno wiedzieć — w domyśle dalszy ciąg: czy bym powiedziała. [przypis redakcyjny]
129. szczęście — w znaczeniu: fortuna, los. [przypis redakcyjny]
130. pokryć — tu: ukryć. [przypis redakcyjny]
131. trzeźwi — trzeźwy. [przypis redakcyjny]
132. Tegom też pewna, że mię nie miłuje... itd. (w. 37–42) — mowa o Pyrrusie. [przypis redakcyjny]
133. k temu zawsze będę znała — zawsze to będę wyznawała. [przypis redakcyjny]
134. bych (starop.) — choćbym. [przypis redakcyjny]
135. stryja twego — chodzi o Menelausa, który pomścił porwanie Heleny przez Parysa. [przypis redakcyjny]
136. Pieśń IX dodana — w pieśni tej pierwsze litery kolejnych wersów tworzą akrostych: KATARZYNA JANWODINZKA; być może należy czytać to w następujący sposób: KATARZYNA, JAN WODYŃSKA (podobnie skonstruowany akrostych znajdziemy w Pieśni X; o Katarzynie Wodyńskiej jednak nic nie wiadomo). [przypis redakcyjny]
137. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w utworze jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]
138. żegł — palił. [przypis redakcyjny]
139. znosząc — łącząc. [przypis redakcyjny]
140. władnie jako słońce wonnym / Nawrotem — chodzi o kwiat, który zwraca się ku słońcu (bliżej nie wiadomo, o jaki). [przypis redakcyjny]
141. powinien — zawdzięcza. [przypis redakcyjny]
142. za tego świata — za naszych czasów. [przypis redakcyjny]
143. przyszłym — w domyśle: przyszłym pięknościom. [przypis redakcyjny]
144. Pieśń X dodana — pierwsze litery kolejnych wersów tej pieśni tworzą akrostych: JAGNJEJSKA KRJSKA IAN (czyli: JAGNIESZKA KRYSKA, JAN) — por. Pieśń IX dodana. Agnieszka Kryska była siostrą Wojciecha Kryskiego, dworzanina Zygmunta Augusta, przyjaciela poety. [przypis redakcyjny]
145. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w utworze jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]
146. Juno, porzuć (...) zwątpiła — fragment początkowy (w. 1–6) stanowi nawiązanie do mitologicznego sądu Parysa: stanęły doń trzy boginie, Juno, Pallas i Wenus („Erycyna”), a zwyciężczynią została Wenus, która tutaj musi uznać zwycięstwo piękniejszej od siebie i przekazać jej symbol swego pierwszeństwa. [przypis redakcyjny]
147. tusz sobie (starop.) — spodziewaj się. [przypis redakcyjny]
148. wstała — tu: powstała. [przypis redakcyjny]
149. stateczność (starop.) — wierność, stałość. [przypis redakcyjny]
150. Pieśń XI dodana — pieśń wzorowana na elegiach Propercjusza (zwłaszcza III 24) i Katullusa. [przypis redakcyjny]
151. W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w utworze jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]
152. chłuba (starop.) — chełpliwość. [przypis redakcyjny]
153. wdzięczniejszy* (starop.) — milszy. [przypis redakcyjny]
154. śniegu sromotę działały (starop.) — przynosiły wstyd śniegowi. [przypis redakcyjny]
155. pokazić (starop.) — zepsuć. [przypis redakcyjny]
156. powolność i chuć prawa (starop.) — uległość i prawdziwa namiętność. [przypis redakcyjny]
157. z prawej wiary (starop.) — z prawdziwego przekonania. [przypis redakcyjny]
158. A był cim, jeśli komu, jak żyw prawie (starop.) — a jeśli komuś byłem oddany całym życiem, to właśnie tobie. [przypis redakcyjny]
159. pustych lesiech (starop. forma Ms. lm) — pustych lasach. [przypis edytorski]
Fundacja Nowoczesna Polska