Не бачыліся. І не толькі ўчора. Амаль год маці з бацькам не бачыў. Думаў пасля Крэва да іх заехаць, але не лішне будзе і цяпер.
- Падвярні, - сказаў кіроўцу. - І можаш ехаць у Мінск, адсюль я сам дабяруся.
- Не, - рэзка крутнуў стырно, бо ўжо праскоквалі паваротку, кіроўца. - Куды загадана, туды дастаўлю.
Бацька ў сваім вайсковым кіцелі, у якім з вайны вярнуўся, стаяў каля брамы і чытаў газету. Пад брамай, на якой вісела паштовая скрыня, ляжаў аднавокі, пакалечаны ў вясновай сабачай бойцы Пірат. Па двары тапталіся, квохкаючы і гадзячы, куры: "Я іх усіх пазасякаю! Скажы маці, што ўсіх пазасякаю!" Кот Кузя песціўся на вясновым сонейку ў калідорчыку, застаўленым расадай, - усё, як заўсёды. Так, як было, калі сто разоў выпраўляўся з хаты - і сто разоў вяртаўся. Так, як было, калі яшчэ і хата гэтая не стаяла, і вуліцы гэтай, і горада гэтага, і свету гэтага не існавала.
Ян, малодшы брат, яшчэ малы быў, бацька будаваў хату з Віктарам. Будавацца не хацеў - маці, якая не ўяўляла, як можна без сваёй хаты жыццё пражыць, змусіла. Пачыналася ўсё так, як не гарыць і не тлее. Падмурак паўгода клалі, але паступова, калі паўсталі сцены і ўжо можна было назваць тое, што складвалі яны з абчэсаных бёрнаў, у чым праразалі вокны і дзверы, хатай, бацька ўцягнуўся ў працу, падганяў Віктара, а потым, за вячэрай, расказваў, як яны ў сваёй хаце будуць жыць. "Во тут паставім печ, а за печчу пакінем месца для праходу з кухні ў спальню, на чыстую палавіну. На ўсялякі выпадак". Што ён меў на ўвазе пад усялякім выпадкам, хто яго ведае, але той праход за печчу з кухні ў спальню і на чыстую палавіну стаўся для Віктара ледзьве не марай пра іх шчаслівае сямейнае жыццё, нечым такім, дзеля чаго і будавалася хата, хоць ніхто ніколі па праходзе тым, завешаным вянкамі сплеценай цыбулі, закіданым трантамі, застаўленым мяшкамі з мукой, не хадзіў.
Некалі вуліца, на якой паставілі яны хату, называлася Сабачай. Тут быў узмежак горада, - ён і цяпер тут, толькі забудаваны, - месца сабачых гульбішчаў. Бацька прыдумаў, што па гэтай прычыне ён і не хоча на гэтай вуліцы будавацца. Хоць і ні на якой іншай не хацеў. Юначыя гады пражыўшы ў стэпах, маладыя на вайне, ён звык рухацца, вандраваць, качаваць і ўсё, што не рухалася, лічыў нявартым таго, каб на яго зважаць. Лічыў нявартым марнаваць на нерухомае час. Таму ўсё жыццё правёў на машынах. На танках, на самаходках, на камбайнах, на трактарах. І яшчэ ён любіў рэкі і не любіў азёры.
Віктар азёры любіў - не ўсё ад бацькоў дзецям перадаецца. Дый сваю нерухомую Сабачую вуліцу, якая цяпер называлася вуліцай Янкі Купалы, любіў. У цэнтры - вуліцы Леніна, Калініна, Фрунзе, Горкага, Маякоўскага, а тут, на ўзмежку свету, - вуліца Янкі Купалы.
- Пра цябе напісана, - падаў газету бацька. - На. Пачытай.
У раённай газеце "Светлы шлях" быў здымак Віктара ў абдымках Брэжнева з надпісам на ўсю першую паласу: "Наш зямляк вітае XXVI з’езд КПСС!"
- Ян даўно быў? - вярнуўшы газету бацьку, спытаў Віктар пра брата.
- Не. У мінулым годзе.
Маці выбегла на парог: "Віцечка!.." Так, нібы ён з вайны ў бацькавым кіцелі вярнуўся. А бацька стаяў і чытаў газету. Так, як заўсёды.
Калі ты пакідаеш такое жыццё, то ўжо не ведаеш, як у яго вярнуцца. Калі б нават захацеў, не ведаеш, як? І для чаго? Пазасякаць усіх курэй?
- Ну, што ты, што ты?.. - абдымаў ён маці. - Чаго ты расплакалася? Жывы я, здаровы, усё ў мяне добра, - а маці ўсхліпнула. "Баюся я за цябе. За Яна не, а за цябе баюся. Не па росту ты стаў, Віця".
- Машына твая? - кіўнуў бацька за браму, дзе стаяла чорная цэкоўская "Волга". - У нас на ўвесь раён адна такая.
Маці кінулася смажыць яйкі, накрываць стол. "Ты ж кіроўцу пакліч, што ён там сядзіць". Віктар паклікаў - кіроўца ў хату ісці адмовіўся: "У мяне з сабой, Віктар Паўлавіч, я ў машыне. Прывык, што ўсё на хаду".
Яшчэ адзін качэўнік.
"Тады едзь, чаго стаяць будзеш? Я ж сказаў, што сам са Смаргоні дабяруся. Дваццаць вёрст засталося, маці ў маладосці пешшу сюды на працу хадзіла". - "Не, Віктар Паўлавіч. Дарога праз лес, ці мала што. А ў мяне загад: даставіць".
Загад у яго. Нагляд у цябе, а не загад.
Селі за стол, на які бацька паставіў чацвярцінку. Чакушку, як гэтую маленькую пляшку называлі. "Выпіваць будзем? Ці ты простую ўжо не п’еш?"
Наліў.
- Што я табе сказаць хачу, Віця?.. Будзь здароў!
- І ты будзь.
- Я то буду. А маці… Вунь як знасілася. Але ж вам не да галавы.
- Што ты, стары, выдумляеш? Я не хворая.
- Я не сказаў, што ты хворая. Я сказаў, што знасілася. І маглі б у санаторый які-небудзь, калі б да галавы…
- Ну вось што ты кажаш, абы казаць? Якія ў іх санаторыі? Кватэры няма, а ты пра санаторыі. Віця, ну як так? Ува ўсіх ёсць, а ў цябе…