3-га лістапада. Хадзіў на Судмаліса, на пасяджэнне аргкамітэта. Не магу сказаць, што праца ідзе зладжана і паспяхова. Баюся, што сапраўднага аб’яднання дэмакратычных сіл не адбудзецца і каша не зварыцца. У газетах выступаюць добра і здаецца — усе за адно, усе на адной пазіцыі. А тут — дробныя спрэчкі і расхэйдус. Для мяне — трата часу, бо я на сваім месцы зраблю больш.
4-га лістапада. Хадзіў на Раду СП — і шкадую. І ў Раду не трэба было лезці. “Мой час прайшоў”, — сам жа напісаў яшчэ да з’езду. Бесталкоўшчына і бедлам. Пытанні зусім не падрыхтаваныя, прэміі прысудзілі абы-каму, ніхто твораў не чытаў. Адным словам — як і ўсё ў дзяржаве. Затое “пасяджэнне” ў кавярні было на ўзроўні — як у былыя часы. Тут яшчэ рэгрэсу няма.
9-га лістапада. Гадзіны паўтары быў на выставе Г.Х. Вашчанкі (злавіў за хвост, сёння закрываецца). Гідам-экскурсаводам быў сам Г.Х. Уражанне — моцнае. Выдатны мастак. Беларускі, нацыянальны. Мой мастак. Прымаю і люблю.
11-га лістапада. Хадзіў на Раду “Бацькаўшчыны”. Абмяркоўвалі праграму “Беларусі — 2000 гадоў”. Як гэта кажуць — пагаварылі добра, праграму склалі. А як будзем ажыццяўляць яе — у гэткіх умовах — адзін Бог-бацька ведае. Ну але ж трэба нешта рабіць, не сядзець жа склаўшы рукі.
На Радзе падышоў В. Санько з “Хаты” і кажа: знайдзіце спонсара — і я за месяц выдам “Гэй, наперад! Гэй, назад!”. Мілы ты мой! Калі б я ўмеў шукаць фундатараў — ці ж бы мы аддалі табе рукапіс.
Паглядзеў у Мальдзіса “Гістарычны слоўнік Беларусі” Я. Запрудніка. Па-мойму, у яго не было добрых дарадцаў, бо шмат недаравальных ляпсусаў.
12-га лістапада. Трапіў у рукі чарговы нумар “Славянскага набата”, з якога даведаўся, што і Лойка — член ПЭНа, чаму нямала здзівіўся. Цікава: хто ж з вядомых не ў ПЭНе? Няўжо адзін Ніл Гілевіч?
13-га лістапада. “ЛіМ” перадрукаваў з часопіса “Детская литература” маё інтэрв’ю, у якім я ўпершыню публічна выказваю шкадаванне аб празмерным захапленні перакладчыцкай працай (было шмат лішняга, неабавязковага, у прыватнасці — уся проза). Горка, але назад не вернеш пакладзеных на гэта сіл і часу.
25-га лістапада. “Звязда” змясціла мой вершык “Я хацеў бы адно” — памяці Янішчыц. Так уціснулі пад артыкулам, што ледзь знайшоў. А артыкул... Божа прамілы, да чаго, да якога ўзроўню дазваляе сабе апускацца мой сябра?
26-га лістапада. Па просьбе Дзягілевай быў на сустрэчы з моладдзю ў бібліятэцы “Юнацтва” на вул. Прытыцкага. З радасцю пераканаўся, што гарачых патрыётаў беларушчыны ў нас больш, чым думаюць нашы незычліўцы. І што мы будзем жыць! Тон у бібліятэцы задае дырэктар Валянціна Сяргееўна. Малайчына! Выставу твораў госця зрабілі проста выдатную.
27-га лістапада. Дзень правёў у Барысаве, у педагагічным каледжы. Сустрэча прайшла найлепшым чынам. Амаль тры гадзіны цягнулася. А пасля яшчэ гутарка з настаўнікамі за абедам... Арганізаваў сустрэчу Валеры Васільевіч Захараў — вельмі абаяльны чалавек, — з тых, на кім і трымаецца на перыферыі беларускае слова, беларуская справа.
4-га снежня. Выйшаў “ЛіМ” з артыкулам пра выданне анталогіі аднаго верша “Агледзіны”. Папракнуў укладальніка за адсутнасць у ёй некаторых паэтаў. А цяпер думаю: калі б мяне не было ў “Агледзінах” — ніхто б і не заікнуўся, і не ўспомніў бы. А ні адна душа, а ні адзін сябра! Усё сышло б за “так і трэба”, за “нармальна”. Во каб цябе агні! — як любіла гаварыць нябожчыца-мама.
5-га снежня. Прачытаў прыпавесць Быкава “Камень”. Працяг “Вусатага” і “Трубы”. Алегарычныя сюжэты. Моцна, цікава. Хоць з пэўнага часу алегорый не люблю — як і ўсяго ўмоўнага, нерэалістычнага ў прозе. І не толькі ў прозе.
Апаўдні заходзілі В. Скалабан і Ю. Гарбінскі (з Варшавы хлопец, родам з Камаяў). Гарбінскі выдаў у Польшчы вялікі том пад назвай “Беларуская думка. ХХ стагоддзе”, які і прэзентаваў мне (ёсць там і фрагмент з майго артыкула). Цудоўнае і вельмі патрэбнае выданне!.. Шкада, што ён не меў з чаго выбіраць думкі Н.Г. Калі я падарыў яму “Любоў прасветлую” — ён аж ахнуў: не падазраваў, што ў мяне столькі напрацавана. Шкада, шкада! Калі б гэта мая кніга апынулася ў Варшаве тады ж, як выйшла (пачатак 1996-га), — напэўна я быў бы прадстаўлены ў томе Гарбінскага не паўтары старонкамі. Але ж я ўсё жыццё не ўмеў паклапаціцца пра сябе так, як умеюць іншыя. О, як яны ўмеюць!..
9-га снежня. Сустрэча ў Мінскай СШ № 2, дзе дырэктарам актывіст адраджэння Сядзяка. Арганізавала — сябра ТБМ настаўніца-пенсіянерка Соўпель Л.А. Усё было з павагай да госця. Вучні дэкламавалі мае вершы, пелі беларускія песні. Дырэктар, пад гітару, выканаў “Вы шуміце, шуміце...” (у мае школьныя гады такое было немагчыма — каб дырэктар спяваў перад вучнямі). Пасля — доўгая гутарка з настаўнікамі за чаем (без спіртнога!). Безліч пытанняў да мяне — і амаль усе на ўзроўні. Выснова — усё тая ж: з настаўнікамі трэба кантактавацца.