25-га красавіка. Яшчэ адна сустрэча — па просьбе Дзягілевай, у Чырвоным Касцёле, з гімназістамі. (З аўтазавода.) Размова адбылася досыць змястоўная, пытанні былі сур’ёзныя, што мяне найбольш радуе, бо толькі сур’ёзная моладзь арганізуе будучыню — сваю і сваёй краіны.
3-га траўня. Амаль тыдзень штодня ездзіў за горад — сёе-тое парадкаваў у сваім маёнтку, і, дзякаваць Богу, была хэнць шліфаваць “Чаравічкі”. (“Ці ўсё ж “Лодачкі”?)
4-га траўня. Гадавіна са дня смерці Ліпы. Ездзілі на могілкі, памянулі і ў хаце. Прачытаў прысутным верш яе памяці “Я вас любіла”.
5-га траўня. Навіна: нявыбраныя ў Раду СП заявілі пратэст, пісьмовы... Але каму? Хто можа адмяніць рашэнне З’езда? Л-ка? “Гэты можа!”
Учора аддаў сваю прамову “Народнай волі”, Сярэдзіч сказаў паставіць на пятніцу. Развітальны, адчуваю, акорд у жанры публіцыстычнай прозы. Хачу думаць, што для такога выпадку — не горшы. Канчаць “пшыкам” было б крыўдна.
12-га траўня. Аддаў Законнікаву “Лодачкі” — з тым самым страхам, як аддаваў сорак гадоў назад. Хоць і бачу пэўныя вартасці. Паэма прымыкае да ранейшых аўтабіяграфічных рэчаў (“Сто вузлоў...”, “Недзяленя”). Але жанрава адрозніваецца: гэта — хутчэй вершаваная аповесць, чым паэма. І напісана пераважна белым вершам. І — самая аўтабіяграфічная, выдуманага зусім мала. Можа, гэтым і дарагая мне — як памяць далёкіх часоў і памяць пра сястру, перад якою буду да смерці вінаваты.
19-га траўня. Нешта цяжкавата даўся мне артыкул пра Шаранговіча. Але, дзякаваць Богу, закончыў і перадаў В. П-чу. А ён пазваніў і паставіў найвысокую ацэнку: “Галя сказала: “Толькі Ніл Сымонавіч можа так напісаць”. Чытаем і перачытваем. Але страшнавата, што вялікі аванс мне выдалі...”
Ну, то дзякаваць Богу!
22-га траўня. Уважыў просьбу М. Ганчава і схадзіў на прыём з выпадку балгарскага свята — Дня пісьменства і культуры. Пісьменнікаў было... чалавек пяць (Вярцінскі, Законнікаў, Баравікова...). Прыставалі да мяне, каб нешта сказаў — катэгарычна адмовіўся. І ўвогуле... не трэба мне хадзіць на такія зборышчы. Вельмі нецікава. Як і 30 гадоў назад — пустыя дзяжурныя фразы таварыша Функцыянера. А ні-чо-га не змянілася!
Законнікаў сказаў, што чытаў маю паэму і плакаў. Дарагі мой Сярожа, мілая беларуская душа! Жыві доўга-доўга!.. Сказаў — паставяць “Лодачкі” ў вераснёўскі (мой!) нумар.
29-га траўня. Хацеў паехаць у свой церамок — і ўжо ад дзвярэй вярнуўся, так пачуўся нядобра. Цэлы дзень амаль нічога ў рот не ішло. Ды і ўчора таксама. Хацеў для апетыту глынуць кілішак — і ён не пайшоў. Надта цяжка дыхаць. А трэба пісаць даклад пра Гарэцкага, сёння званілі з музея, удакладнялі маю тэму.
У такім стане перадрукаваў новыя вершы — для “Звязды”, у панядзелак завязу.
30-га траўня. Пасля двух прыступаў болю ў грудзях, з аддачай у сківіцу і ў скроні, мяне забралі ў бальніцу. Дыягназ — інфаркт. Забрала другая брыгада хуткай дапамогі ў 20.30. Першая, якую выклікалі ў 4.00 раніцы, сказала: “Інфаркту няма, супакойцеся!” Спаў да 8.30, цэлы дзень быў як п’яны, сядзеў, ляжаў, чытаў “Гісторыю беларускай літаратуры” Гарэцкага, было блага. А ў 18.00 зноў разанула, як і ноччу. Тады цярпеў з 12-ці да 4-х, цяпер вытрываў толькі дзве гадзіны. Ні баралгін, ні ношпа, ні нітрагліцэрын не памаглі. У 20.00 Ніна выклікала брыгаду, з маёй згоды...
Зрабілі ўколы, паставілі кропельніцу, узялі кроў. Ціск — 150 на 100. Часова — у 407 палаце.
І нашто ж мне ўсё гэта — у такі час! Калі столькі працы!..
31-га траўня. “Перавезлі” ў адсек рэанімацыі. Ціск зваліўся, t° — 37,3. Узялі кроў. Кропельніца — гадзін на шэсць (нітрагліцэрын). Ранейшых боляў няма. Урач — Лія Антонаўна, вельмі ўважлівая. Колюць (у жывот, для разжыжэння крыві). Глытаю нейкія пілюлі. Сумна і тошна. Паслязаўтра — у маёй мілай Іванаўны дзень нараджэння. Вось паднёс падаруначак! Сёння яна была тут. З Сяргеем. Страшна перажываюць. А я думаю — усё абыдзецца.
1-га чэрвеня. Абедзве, зробленыя ўжо тут, у бальніцы, кардыяграмы (суботняя, начная, і ўчарашняя) паказалі, як я зразумеў, нешта трывожнае, але не самае горшае. Не абшырны. Ачаговы. Задача — не дапусціць абшырнага. Таму — найстрогі рэжым з усімі невыноснымі для мяне ганьбамі. Сэрца цэлы дзень на маніторы. Сусед па ложку — медык, к/н Ціханаў І.І., сын урача, які загадваў колісь гэтым адсекам, а цяпер — у Гарадзішчы, урач санаторыя. Былі Ніна з Сяргеем. Сказала: перапалохаў усю радню. Папрасіў Сяргея завезці вершы ў “Звязду”.
2-га чэрвеня. Была Ніна. Павіншаваў яе вершам, які напісаў учора. Сказала: званіў Быкаў, са спачуваннем і шкадаваннем, што не пабачымся, бо ад’язджае ў Фінляндыю. А мы дамаўляліся аб сустрэчы, каб пагутарыць (па маёй прапанове). Ну, што ж! Усё гэта яшчэ ад таго часу, усё яшчэ вынікі “размовы” ў лістападзе 1989 г., калі на абвінавачванне ў “віхлянні” (у газетах “Правда” і “ЛіМ”) я паказаў характар. Павінен быў праглынуць, а я — не той аказаўся. Не праглынулася. Сябрам! — са мною! — так! — нельга! Як бачна, яны гэтага не ведаюць.