La frukti koliesas (are gathered). La grapi tranchesas de la viti ed manjesas kom saporoza (succulent) donajo di la naturo o presesas en la presilo.
Dum ke la migrant uceli flugas a la sudo, por eskapar la ruda (rude) vintro, la vitkultivisti festas sua rekoltofesto per kantado e dansado.
La gardeni vakuigesas; omnaloke la terpomi ekterigesas.
Kande apene l'agri esas vakua, sekalo (rye) e frumento (wheat) semesas.
La bovi, mutoni e kapri (goats) esas duktita de la monti aden la vali; nam supre nivo (snow) falis sur la herbi. La laborinta rurano regardas kontente sua kelero (cellar) e garbeyo (barn).
"Laboro esas la ornuro dil civitano, prospero esas la rekompenso dil peno."
Balde la yuna semajo kovresos dal nivo. Ube antee la agro esis kultivita, ibe la leporo (hare) e la kapreolo (roe-deer) chasesos dal chasero (hunter).
La naturo dormeskas e vekos erste, kande la printempo (spring) vekigos ol.
Lesson 20 - Duadekesma Leciono ** Revizo Lektajo 11:- La Tri Guti
Alba, la bona feino [fe-I-no] (fairy), qua protektas la fianciti (fiances),
Alba, qua habitas la pupilo (pupil) blua di la virgini (virgins) inocenta, pasante ulmatine proxim rozo, audis sua nomo enuncesar da tri guti.
Proximigante su e sideskante en la kordio dil floro, elu questionis gracioze:
"Quon vi deziras de me, guti brilanta?"
"Venez por solvar questiono", dicis l'UNESMA. Alba: "Pri quo vi parolas?"
"Ni esas tri guti diferanta, de origini diversa; ni deziras ke tu dicez, qua de ni esas la maxim meritoza, la maxim pura." Konseque Alba dicis,
"Me konsentas. Parolez, guto brilanta." E la UNESMA guto dicis:
"Me venas elu la nubi alta, me esas filiino di la granda mari.
Me naskis en la granda oceano antiqua e potenta.
Vizitante maro-rivi (seashore) e litori (seaboard), sukusite (shaken) en mil tempesti, me absorbesis da la nubo. Me iris til l'alta regioni ube la steli brilas, e de ibe rulante (rolling) inter la fulmini (lightning), me falis aden la floro en qua me nun repozas. Me reprezentas la maro.", finis la UNESMA.
"Nun esas tua foyo, guto brilanta," la feino [fe-I-no] dicis a la DUESMA.
"Me esas la roso (dew), qua entras la lilii [LI-lyi]; me esas la fratino dil opalea (opal-coloured) lumo dil luno, la filiino dil nebulo, qua difuzesas kande la nokto obskurigas la naturo. Me reprezentas l'auroro (dawn)."
"E tu?" Alba questionis la TRIESMA, la guto minim granda e lore tacanta.
"Me havas nula merito (worth/merit)." Alba: "Parolez! De ube tu venas?"
"Ek la okuli di fiancitino (fiancee); me esis la rideto, me esis la kredo,
me esis la espero, pose me esis l'amoro ... cadie me esas lakrimo (tear)."
L'altri ridis pri la guteto, ma Alba, apertante sua brakii, prenis elu kun su e dicis: "Ica esas la maxim meritoza, ica esas la maxim pura."
L'UNESAMA : "Ma me esis la maro!" La DUESMA : "E me l'atmosfero!"
"To esas vera; ma ica esas la kordio..", dicis e taceskis (became silent) Alba.
Ed elu desaparis en l'azuro (azure), kunportante la TRIESMA, la humila guto.
Lektajo 12:- Lingui Internaciona/Interkomprenigilo (Means of Communication)
La lingui di preske omna nacioni de India til Atlantiko decendas de komuna origin-linguo. Ica linguo diferenciesis, e la nacioni separis su.
La relati kun stranjera landi esis neimportanta en anciena tempi, pro ke la moyeni (means) dil cirkulado (circulation) esis primitiva.
Tamen sempre existis lingui qui mediacis la trafiko, precipue la komerco. To pruvas ke linguo internaciona esas necesa e nekareebla (indispensable).
La linguo dil Greki dominacis (had predominated) longatempe en l'oriento.
Interne di la frontieri dil Romana imperio la Latina divenis dominacanta; olu restis la linguo di la cienco (science) en preske (almost) tota Europa til aden la moderna tempo. La Latina ankore uzesas ekleziale mem hodie.
Enla 17.e 18. yarcenti, Francia atingis la kulmino (culmination) di sua povo, la Franca divenis la linguo dil dipolomacisti (diplomats) e nobeli.
Nuntempe la linguo dil Angli havas la prerango en la mondo-komerco.
Ma anke la Germana esas ample difuzita: en Austria, Hungaria, Polonia, Rusia, ed en l'esto di Europa, olu ofte esas l'interkomprenigilo por multa mikra nacioni. - Das kleinste Haar wirft seinen Schatten. - (->Lektajo 13)
Futurale la konkurenco dil naturala lingui en la mondo-trafiko cesos.
Nula de li esas sat (sufficiently) facila, exakta e bela ke olu povus divenar (become) internaciona helpolinguo. Lo rekomendas Ido kom la solvuron.
En Berlin, London e New-York, en Arjentinia e Japonia, omnaloke (everywhere), adube komercisti e ciencisti voyajos, Ido komprenesos e parolesos. Ultre to omna naciono kultivos e konservos la pureso e beleso di sua matrolinguo.
En irga fora futuro existos "nova linguo por omni", unesme (for the first time) kom komercala linguo, pose generale kom linguo dil mentala komunikado, tam certe kam ultempe existos aernavigado. (written 80 years ago in Germany)
Lektajo 13:-Vestaro - Bezonesas Dicernar "Portar" e "Tragar*".
Me volas vizitar cavespere la teatro; pro to me mustas quik chanjar mea vesti.
Ube esas la kamizo (shirt) e la kalzi (stockings)?
La kamizo esas male glatigita (ironed); mem butono mankas (is missing).
Yen agulo (needle) e filo (thread), sutez (sew) nova butono an la kamizo!
Ka la boti (boots) esas cirajizita (polished)? Ka la vesti (clothes) esas brosita (brushed)? Donez a me la pantalono (trousers), la vestono (jacket) e la flavajileto (waistcoat)!
La kolumo (collar) esas sordida, me metos (put on, not wear) un neta.
La bruna kravato (necktie) ne plezas a me, me preferas la verda.
Nun me ornas me per l'arjenta kateno (chain) dil horlojeto (watch).
Posh-tukon (=naz-tuko - handkerchief) e gantin (gloves) me ne darfas obliviar.
Mea klefi (keys) e la burso (purse, wallet) esas en la posho (pocket).
La felta chapelo (felt hat) e la mantelo (mantle) pendas an la vesto- portilo (hanger). La fuluro (fold <- fular+ur) dil mantelo esas lacerita (torn).
Portez (carry, not wear) olu morge al talioro (tailor) por ke ilu reparez ol.
Se mea salario esus plu granda, me komprus peliso (pelisse) e shapko (fur cap), nam la vetero koldeskas. La furisto (furrier) demandas tro chera preco.
La siorini ofte iras aden la teatro, vestizita per veluro (velvet) e silko, o li tragas* precoza denteli (lace-works). Tala luxon (luxury) me ne amas.
Nivas, metez la kauchuka (caoutchouc) surshui (overshoes) e la getri (gaiters)!
Yen la parapluvo (umbrella). Granda plezuro!
Proverbi (ek: Proverbaro da Peus).
Ne omno oresas quo brilas. - All is not gold that glitters.
Omnu havas sua propra gusto. - Every man to his taste.
L'unesma ateston esas la vesto. - Fine clothes make the man.
Defekton di naturo ne kovras veluro (velvet). - You can't make a silk purse out of a sow's ear.
Extere ornita (embellished), interna sordida (dirty/sordid). - A wolf in sheep's clothing.
- Das kleinste Haar wirft seinen Schatten. - Tread on a worm and it will turn.
La maxim mikra haro (hair)jetas sua ombro. - Even a worm will turn.
Lektajo 14:- En la Teatro
( staco-placo = galerio [ga-LE-ryo] - gallery)
La reprezento komencas precize ye 6:30 kloki (sis kloki e duimo).
La demando pri l'eniro-bilieti esas tre granda. Se on volas obtenar bilieto an la gicheto (wicket/ticket window), on mustas ibe instalar su (queue up for) ye ja duima horo (30 minutes) ante olua aperto.
"Me demandas bilieto por la duesma rango, sinistra latero, staco- placo."
"Me regretas, ica plasi esas parvendita, nur partero (pit/parquet circle)- lojio (box/loge) esas ankore recevebla.", "Quante kustas la bilieto?"