Выбрать главу

VI. Монастырские уставы. — Luc. Holstenius, Cod. regularum monist. et canon., 4 fol., Rom., 1661; auctus a Mar. Brockie 6 fol., Aug. Vind., 1759.

VII. Мученические акты и жития святых. — Sirius, De probates sanctorum vitits, 6 fol., Colon., 1570–75; часто перепечатывалось — Th. Ruinart, Acta primorum martyrum, Par., 1689; ed. Galura, 3 vol., Aug. Vind., 1802; ed. Ratisbon., 1859. — Blooandus, etc., Acnf Sanctorum, Antv., 1643 sqq.; издатели располагают жития по римскому календарю. Последний том 63 явился в 1894 г. и доходит до 4 ноября. Anakecta Bollandiana выходит с 1882. — Mabillon, Acta Ss. Ord. Bened., 9 fol., 1666–1701. — Cf. Le Blant, Les Actes des martyrs. Memoires de l’Acad. des Inscriptions et Belles-Lettres, t. XXX, p. 2 (1882). — Hyvernat, Les Actes des matryts de l’Egypte, texte copte et traduction francaise, 4 livrasons in 4 avec un album paleographique, infolio, Paris, 1886. — H. Leclercq, Les Martyrs, Recueil de pieces authentiques sur les marturs depuis les origins du christianisme jusqu’au XX siecle, Paris, Oudin, 5 vol., 1902–1906. — Bibliotheca hagiographica Latina antique ct mediae aetatis ediderunt Socil Bollandini, 1889–1901.

VIII. Символ веры. — H. Denzinger, Enchiridion symbolorum et definirionum quae de rebus fidei et morum a conciliis oecumenicis et summis pontificibus emanarunt, 1854; ed. IX, cur. Stahl. 1905. — A. Hahn, Biblioth. der Symb. und Glaubensregekn der alten Kirche, 1842; 3 A. (L. Hahn), 1897. — Ph. Schafi, Bibliotheca symbolica eccl. universalis: The Creeds of Christendom wilh a History and Critical Notes, 3 vol. IV ed. 1884. — Michalcescu, Die Bekenntnisse und die wichtigsten Glaubenszeugnisse der griechisch-orientalischen Kirchen. Leipzig, Hinrichs, 1904.

IX. Собрания творений св. отцов. — 1. Mazima Bibliotheca veterum partum. etc., 28 fol. Lugd. Gen., 1677–1707 (работа доведена до XVI в. но с XIII в. с пробелами).

2. Biblioth. vet. parrum etc., ed. A. Gallandi, 14 fol., Venise, 1765–81.

3. Patrologiae cursum completes, ed. J. — P. Migne: a) Patrologiae Latina, 221 vol. usque ad Innocentium III, Par., 1844–55; b) Patrologiae graeca, 162 vol. usque ad saec. XV, 1857–66. Лат. серия продолжения Horoy, Medii aevi Bibliotheca patristica 1879–83 5 vol.

4. Corpus script. essl. lat., Vindob., 1866 sqq. Это издание латинских писателей ведется Венской академией наук.

5. Die griechischen christicheu Schriftsteller der drei Jahrhunderte, herausgeg. von der Kirchenvater-Commission der koniglich. preussischen Akademie der Wissenschaften. (Leipz.) В этой серии доселе изданы Евсевий, Ориген, Климент Александрийский, книга Еноха и др. В качестве дополнения к нему издаются:

Texte und. Untersuchungen zur Geschichte der altchrislichen Literatur herausgeg. von O. Gebhardt und A. Harnack, получившие с 1897 г. подзаголовок:

Archiv fur die von der Kirchenvater-Commission der Kgl. preuss. Akademie unternommene Ausgabe der alteren christlichen Schriftsteller.

6. Corpus scriprorum christianorum orientalium ed., Chabot, Guidi, Hyvernat et Carra de Vaux; Paris, Poussielgue, 1902 et. suiv., Patrologia Oriettalis est publiee MM. Graffin et Nan, Paris, Firmin-Didot.

X. Сборники церковно-исторических памятников по отдельным странам. — 1. Rerum Itacarum scriptores ad anno aerae c christianae quingentesimo da millesimum quingentesimum, ed. L. Muratori, 25 fol., Med., 1723–51; Supplem., 3 fol. Нов. изд. 1900. г. Antiquitates italicae medii aevi post declinationem Romani imperii ad annum 1500, ed. L. Muratori, Mediolani, 1738–42, 6 vol. in fol.

2. Rerum Gallicarum et Francicarum scriptores или Recueil des historiens des Gaeles et de la France jusqu’en 1328 publie par Dom Bouquet, Paris, 1738–1833, in fol., t. I–XIX; продолженный Academie des Inscriprions et Belles-Lettres. Paris, 1840–76; t. XX–XXIII, in fol. Ch. V. Lfnglois et H/ Stein, Les Archives de l’histoire de France, 1 vol. in — 18, Paris, Picard, 1891. — Documents inedits pour server a l’histoire esslesiastique de Belgique, publies par le P. Dom Ursmer Berliere (Maredsons, abbaye de Saint-Benoit.), I, 1893. — Les Sources de l’histoire de France: des origins a 1494, par Aug. Molinier, 6 vol.; puis Hauser, Le XVI siecle, provincias ecclesiasticas disributa. qua series et historia archiepiscoporum et episcoporum… Opera et studio ff. Sammarthanorum et Haureau, Lutetiae Parisiorum, 1715–25, была издана Albanes, в его Gallia christianna novissima, которой t. 1 явился a Montbeliard. После смерти M. Albanes, M. Ulysse Chevalier продолжено издание, опубликован том, посвященный: l’eglise de Marseille (ses eveques, prevots et statuts.). Valence. Impr. Valtntinoise, 1899.

3. Monumenta Germaniae historica inde ab anno Christi quingentesimo usque ad annum mollesimum et quingentesimum, ed. G. H. Pertz, etc. 1 Sriprores, 23 vol. in fol. et. 6 vol. in. — 4, 1826–88; 2 Lcges, 6 vol. in fol., 1835–89; 3 Diplomata, 1 vol. in fol. et. 1 vol. in — 4; 4 Epistolae, 6 vol. in –4; 5 Antiquitates, 4 vol. in — 4, Hanovre, 1826–83; 6 Auctores antiquissimi. I–XII, 1878–94. Издание продолжается. Monumenta Germaniae historica. Scriptores qui vernacular lingua usi. sunt. Hanovre, 1877–83, 4 vol. in — 4. (Изд. продолжается.). Archiv der Gesellschaft fur altere deutsche Geschichtskunde, 12 vol., 1820–74; Neues Archiv d. G. f. a. d. G. 1876; Forschuugen des Papsttums und roemischen Katholicismus, Freiburg und Leipzig. Mohr, 2 F. 1901. Mehlhom, Aus den Quellen der KG. Berl.

4. Fontes rerum Aeustraacarum: Scriptores, 8 vol. 1855–75; Diplomata, 44 vol., 1849–85. — Archiv fur Kunde oesterreichischer Geschichtsquellen I–LXXV, 1848–90.

5. Rerum Britannicarum medil aevi scriptores, Lond., 1859–89; 91 названий большею часть по несколько томов.

6. Corpus script. historiae Byzant., ed. Niebuhr etc., 48 vol., Bon., 1829–55.

XI. Работы, которые помогают разобраться в источниках: A. Potthast, Bibl. hist. medii aevi, 1867–68; ed. II, 1896. — W. Wattenbach, Deutschlands Geschichtcquellen im Mittelalter bis zue Mitte des 13 Jahrhunderts, 1858, 7 F., 2 Bde 1885–86. — O. Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen im Mittelalter von der Mitte des 13 Jahrhunderts bis zum Ende des 14 Jahrh., 1870, 3 A., 2 Bde., 1886–87. — F. C. Dahlmann, Quellenkunde der deutschen Geschichte 7 A., 1906. — U. Chevalier, Repretoire des sources historiques du moyen age: Bibliographie, 1877–86; Suppl., 1888. — G. Monod, Bibliographie de l’Histoire de France, Catalogue methodique er chronologique des sources et des ouvrages relatifs a l’histoire de France, depuis les origins jusqu’en 1789, Paris, 1 vol. in — 8, 1881. — De Smedt, Introductio ad hist. eccl. critice tra tandem, 1876. Krumvacher, Gesch. der buzant. hiteratur. 2 A. 1896.

§ 4. Вспомогательные науки для церковной истории

Они дают нам возможность правильно понимать и умело использовать источники.