41 S. Gruden. E. C. P. M. S., p. 14f.
42 Подробности и иллюстрации см. в: P. M. C. Kermode, Manx Crosses (London, 1907).
43 Chadwick. C. B., fig. 28.
44 Ib., fig. 29.
ЭПИЛОГ
1 CM.: PLECG 26, 47f., 296f.
2 S. J. Crawford. Anglo-Saxon Influence on Western Christendom 11, 17, 88.
3 CM.: Lynn White. Latin Monasticism in Norman Siciliy (Cambridge, Mass., 1938), p. 21 n. 7, and pp. 16f.
4 A. J. Toynbee. Study of History (ed. Somervell), p. 155.
5 L Bieler. Ireland, Harbinger of the Middle Ages 125.
6 См. также L. Weisgerber. «Eine Irenwelle an Maas, Mosel und Rhein in Ottonischer Zeit», Geschichte und Landeskunde (Forschungen u. Darstellungen Franz Steinbach... gewidmet), Bonn, 1960.
7 E. Norden. Die antike Kunstprosa II667. История изучения наследия античности в континентальных ирландских монастырях еще не написана.
8 Отчет о круглых башнях см. в: F. Henry, L'Art irlandais, pp. 71-76.
9 CM.: HW II 460.
10 CM.: D. A. Binchy. «Irish Benedictines in Medieval Germany», Studies XVIII (1929), pp. 194ff.
11 G. Murphy. Ossianic Lore 16-17; F. Henry, op. cit. Ill 17.
12 J. E. Lloyd. History of Wales II 462, 523.
13 Ibid., 487.
14 A. Cameron. Reliquiae Celticea II 274.
ПРИЛОЖЕНИЯ
ГОДОДДИН (OTPЫВКИ)
Gwyr a aeth Catraeth oedd ffraeth eu llu;
Glasfedd eu hancwyn, a gwenwyn fu.
Trichant trwy beiriant yn catau —
A gwedi elwch tawelwch fu.
Cyd eiwynt i lannau i benydu,
Dadl diau angau i eu treiddu.
Tri chan eurdorch a grysiasant
Yn amwyn breilhell, bu edrywant
Cyd ry Madded wy wy laddasant,
A hyd orffen byd edmyg fyddant.
Ac o'r sawl a aethom o gydgarant
Tru namyn an gwr nid enghysant.
БИТВА ПРИ АГРОЙД ЛЛУЙВАЙН
Bore duw Sadwrn cad fawr a fu
O'r pan ddwyre haul hyd pan gynnu.
Dygryswys Fflamddwyn yn bedwar llu;
Goddau a Rheged i ymddullu,
Dyfyn o Argoed hyd Arfynydd.
Ni cheffynt eirios hyd yr un dydd.
Atorelwis Fflamddwyn fawr drebystawd,
«A ddodynt yng ngwystlon? A ynt parawd?»
Ys atebwys Owain, dwyrain ffosavvd,
«Nis dodynt, nid oeddynt, nid ynt parawd;
A chenau Coel byddai cymwyawg
Lew, cyn as talai o wystl nebawd».
Atorelwis Urien, udd Erechwydd,
«O bydd ymgyfarfod am gerennydd,
Dyrchafwn eidoedd odd uch mynydd,
Ac amborthwn wyneb odd uch ymyl,
A dyrchafwn beleidr odd uch pen wyr,
A chyrchwn Fflamddwyn yn ei luydd,
A lladdwn acef a'i gyweithydd».
Rhag Argoed Llwyfain bu llawer celain,
Rhuddai frain rhag rhyfelwyr,
A gwerin a gryswys gan hynefydd.
Armaaf flwyddyn nad wy cynydd.
ПЛАЧ ПО ОУЭНУ
Enaid Owain ab Urien
Gobwyllid Rheen o'i raid.
Rheged udd ae cudd tromlas,
Nid oedd fas i gywyddaid.
Isgell gwr cerddglydd clodfawr,
Esgyll gwawr gwaywawr llifaid,
Cany cheffir cystedlydd I udd
Llwyfenydd llathraid.
Medel galon, gefeilad,
Eisylud ei dad a'i daid.
Pan laddawdd Owain Fflamddwyn
Nid oedd fwy nogyd cysgaid.
Cysgid Lloegr llydan nifer
A lleufer yn eu llygaid;
A rhai ni ffoynt haeach
A oeddynt hyach no rhaid.
Owain a'u cosbes yn ddrud,
Mal cnud yn dylud defaid.
Gwr gwiw uch ei amliw seirch
A roddai ferch i eirchiaid.
Cyd as cronnai mal caled,
Rhy ranned rhag ei enaid.
Enaid Owain ab Urien
Gobwyllid Rheen o'i raid.
ПЛАЧ О СТАРОСТИ
(отрывок)
Cyn bum cein faglawg, bum hy,
Am cynwysid yng nghyfrdy
Powys, paradwys Gymru.
Cyn bum cein faglawg, bum eirian;
Oedd cynwaew fy mhar, oedd cynwan,
Wyf cefngrwm, wyf trwm, wyf truan.
Baglan brenn, neud cynhaeaf.
Rhudd rhedyn; melyn calaf.
Neur digereis a garaf.
Baglan brenn, neud gaeaf hyn.
Yd fydd llafar gwyr ar llyn.
Neud diannerch fy erchwyn.
Baglann brenn, neud gwaeannwyn.
Rhudd cogeu; goleu i gwyn.
Wyf digarad gan forwyn.
ЧЕРТОГ КИНДДИЛАНА
Stafell Gynddylan ys tywyll heno,
Heb dan, heb wely;
Wylaf wers, tawaf wedy.
Stafell Gynddylan ys tywyl heno,
Heb dan, heb gannwyll;
Namyn Duw pwy a'm dyry pwyll?
Stafell Cynddylan, neud athwyd heb wedd,
Mae ym medd dy ysgwyd;
Hyd tra fu ni bu dollglwyd.
Stafell Gynndylan ys tywyl heno,
Heb dan, heb gerddau;
Dygystudd deurudd dagrau.
Stafell Gynddylan, a'm gwan ei gweled
Heb doed, heb dan;
Marw fy ngly w, by w fy hunan.
ОРЕЛ ЭЛИ
Eryr El i ban ei lef heno,
Llewsai ef gwyar llyn,
Crau calon Cynddylan Wyn.
Eryr Eli a gly waf heno,
Creulyd yw; nis beiddiaf.
Ef yng nghoed; trwm hoed arnaf.
Eryr Pengwern pengarn llwyd, heno
Aruchel ei adlais,
Eiddig am gig a gerais.
Eryr Pengwern pengarn llwyd, heno
Aruchel ei eban,
Eiddig am gig Cynddylan.
Eryr Pengwern pengarn llwyd, heno
Aruchel ei adaf,
Eiddig am gig a garaf.
Eryr Pengwern, pell galwawd heno,
Ar waed gwyr gwylawd;
Rhy elwir Tren tref ddiffawd,
Eryr Pengwern, pell gelwid heno
Ar waed gwyr gwylid;
Rhy elwir Tren tref lethrid.
СУДЬБА БРИТАНИИ
(отрывки)
Dygorfu Cymry i beri cad,
a llvvyth lliaws gwlad a gynnullant,
A Human glan Dewi a ddrychafant
i dy wyssaw Gwyddyl trwy lieingant.
A gynhon Dulyn genhyn y safant.
Pan ddyffont i'r gad nid ymwadant.
Gofynnant i'r Saeson py geisysant,
pwy meint eu dylyed o'r wlad a ddaliant,
cw mae eu herwi pan seiliasant,
cw mae eu cenedloedd, py fro pan ddoethant.
Yr amser Gvvrtheyrn genhyn y sathrant.
Ni cheffir o wir rantir an carant.
Neu freint an seint pyr y sanghysant?
Neu reitheu Dewi pyr y torrasant?
Ymgedwynt Gymry pan ymwelant
nid ahont allmyn o'r nen y safant,
hyd pan talhont seithweith gwerth digonsant
ac angau dihau yng ngwerth eu cam.
Ef talhawr o anawr Garmawn garant
y pedair blynedd a'r pedwar cant!
СУДЬБА БРИТАНИИ
(отрывки, продолжение)
Yng nghoet ym maes [ym mro] ym mryn,
cannwyll yn nhywyll a gerdd genhyn
Cynan yn rhagwan yn mhob discyn.
Saeson rhag Brython gwae a genyn.
Cadwaladyr yn baladyr gan ei unbyn,
trwy synnwyr yn llwyr yn eu dichlyn.
Pan syrthwynt eu clas dros eu herchwyn,
yng nghustudd a chrau rhudd ar rudd allmyn.
Yng ngorffen pob angraith anrhaith dengyn.
Seis ar hynt hyt Gaer Wynt kynt pwy kynt techyn.
Gwyn eu byd wy Gymry pan adroddynt
ry'n gwarawd y Drindawt o'n trallawd gynt.
MOE ЖЕЛАНИЕ
Duthracar, a Maic De bi,
a Ri suthain sen,
bothnat deirrit dithraba
commad si mo threb.
Uisce treglas tanaide
do buith ina talb,
linn glan do nigi pectha
tria rath Spirta Naib.
Fidbaid alainn immocus
irnpe do cech leith,
fri altram n-en n-ilgothach,
fri clithar dia cleith.
Deisebar fri tesugud,
sruthan dar a lainn,
talam togu co meit raith
bad maith do each clainn.
Eclais aibinn anartach,
aitreb De do nim,
sutrulla soillsi iar sain
uas Scriptuir glain gil.