Выбрать главу

Dico igitur quod Deum esse oportet sicut ibi debet ostendi: secundo quod Deum esse naturaliter cognoscitur ab omni homine; et tertio, quod Deus est potentiae et bonitatis infmitae, et simul cum hoc quod est substantiae et essentiae infmitae, ut sic sequatur quod sit optimus, sapientissimus, et potentissimus. Quarto, quod est unus Deus in essentia et non plures. Quinto, quod non solum est unus in essentia, sed alio modo trinus, qui modus a metaphysico in universali proferri habet, hic autem in propria disciplina explicandus. Sexto, quod omnia creavit et gubernat in esse naturae. Septimo, quod praeter corporalia formavit substantias spirituales, quos vocamus intelligentias et angelos; quia intelligentia est nomen materiae, angelus vero est nomen officii; et quot sunt, et quae sunt operationes earum, secundum quod ad metaphysicam pertinent, prout possibile est sciri per rationem humanam. Octavo, quod praeter angelos fecit alias substantias spirituales, quae sunt animae rationales in hominibus. Nono, quod fecit eas immortales. Decimo, quod felicitas alterius vitae est summum bonum. Undecimo, quod homo est capax illius felicitatis. Duodecimo, quod genus humanum Deus gubernat in via moris, sicut caetera in esse naturae. Decimo tertio, quod illis qui recte vivunt, secundum gubernationem Dei, Deus promittit futuram felicitatem, sicut Avicenna docet decimo Metaphysicae, et quod male viventibus debeatur infelicitas futura horribilis. Decimo quarto, quod Deo cultus cum omni reverentia et devotione debeatur. Decimo quinto, quod sicut homo ad Deum naturaliter ordinatur per debitam reverentiam sic ad proximum per iustitiam, et pacem, et ad se ipsum per vitae honestatem. Decimo sexto, quod non potest homo per propriam industriam scire qualiter Deo placeat cultu debito nec quomodo ad proximum, nec ad se ipsum se habere debeat, sed indiget in his revelanda veritate. Decimo septimo, quod uni tantum debet fieri revelatio; quod iste debet esse mediator Dei et hominum, et vicarius Dei in terra, cui subiiciatur totum genus humanum, et cui credere debet sine contradictione, quando probatum fuit certitudinaliter quod iste sit talis ut modo assignatum est; et est Legislator et summus sacerdos qui in temporalibus et spiritualibus habet plenitudinem potestatis tanquam Deus humanus, ut dicit Avicenna in decimo Metaphysicae, quem licet adorare post Deum.

Итак, я утверждаю, что [в первую очередь], как и там [т. е. в метафизике], надлежит доказать, что Бог есть. Во-вторых, [следует доказать], что бытие Божие естественным образом познается любым человеком. В-третьих, что Бог обладает бесконечным могуществом и благостью, и одновременно с этим — что Он бесконечен по субстанции и сущности: и из этого будет следовать, что Он наиблагой, мудрейший и могущественнейший. В-четвертых, что Бог един по сущности, и не [существует] многих [богов]. В-пятых, что Он не только един по сущности, но и иным образом троичен (то, как это возможно в общем, должен исследовать метафизик, а непосредственно и в частностях это должно быть разъяснено здесь [т. е. в моральной философии]). В-шестых, что Он все сотворил и правит в природном бытии [161]). В-седьмых, что помимо телесных Он сформировал и духовные субстанции, которые мы называем интеллигенциями и ангелами (поскольку «интеллигенция» есть имя по существу, а «ангел» есть имя должности), и то, сколько их существует, и каковы их действия (это настолько, насколько постижимо человеческим разумом, относится к метафизике). В-восьмых, что помимо ангелов Он создал и иные духовные субстанции, которые суть разумные души людей. В-девятых, что создал их бессмертными. В-десятых, что счастье жизни грядущей есть высшее благо. В-одиннадцатых, что человек способен обрести это счастье. В-двенадцатых, что Бог управляет человеческим родом через нравственные законы, так же как прочим — через природное бытие. В-тринадцатых, что тем, кто живет правильно, в соответствии с правлением Бога, Бог обещал будущее счастье, как учит Авиценна в VII книге Метафизики, а тем, кто живет дурно, в будущей [жизни] уготованы ужасные бедствия. В-четырнадцатых, что должно почитать Бога со всем благоговением и богобоязненностью. В-пятнадцатых, что точно так же, как человек по природе упорядочивает [свои действия] по отношению к Богу через должное благоговение, так же он, через справедливость и мир, упорядочивает [свои действия] по отношению к ближнему, и, через достойную жизнь, — в отношении самого себя. В-шестнадцатых, что человек, опираясь только на свои силы, не может знать, как должно почитать Бога, относиться к ближнему и самому себе, но нуждается для этого в истине откровения. В-семнадцатых, что откровение должно было быть дано только одному, и что он должен быть посредником между Богом и людьми, и наместником Бога на земле, которому подчинен весь род человеческий, и которому следует верить без противоречия, когда достоверно доказано, что он — таков, как только что сказано, и он есть Законодатель и высший священник, который имеет полноту власти над временным и духовным, будучи Богочеловеком, как говорит Авиценна в X книге Метафизики, и которому дозволено поклоняться после Бога.

Et per haec continuatur metaphysica cum morali philosophia, et descendit in eam sicut in finem suum, sicut Avicenna pulchre coniungit eas in fine Metaphysicae. Caetera vero sunt propria istius scientiae nec sunt in metaphysicis explicanda, quamvis Avicenna plura addat. Sed in principio sui voluminis dat causam huius quod non fecerat moralem philosophiam et nescivit an compleret eam; et ideo plura miscuit cum his quae tamen sunt propria morali philosophiae ut patet inquirenti. Et his consideratis tunc debet Legislator in principio descendere ad proprietates Dei in particulari, et angelorum, et ad felicitatem alterius vitae ac miseriam et ad immortalitatem corporum post resurrectionem, et huiusmodi ad quae metaphysicus non potuit aspirare. Nam ipse negotiatur in omnibus istis principaliter de quaestione an sit; quia eius proprium est quaestionem hanc declarare de omnibus, eo quod consideret ens et esse in sua communitate. Sed aliae scientiae descendunt ad caeteras quaestiones in rebus; scilicet quid est unumquodque, et quale, et quantum, et huiusmodi, secundum decem praedicamenta. Non tamen debet philosophus moralis omnia secreta Dei et angelorum et aliorum explicare; sed ea quae necessaria sunt multitudini in quibus convenire habent omnes, ne cadant in quaestiones et haereses, ut docet Avicenna in Radicibus moralis philosophiae.

вернуться

161

Бэкон различает природное бытие и бытие в благодати.