Eodem tempore fuit Minerva aetate virginali apparens, multorum, ut ait Augustinus libro praedicto, inventrix, quae Pallas dicitur, et apud poetas Dea sapientiae nuncupatur, et Athena vocatur, atque Tritonia, ut dicit Augustinus. Et Isidorus hunc locum esse in Africa, qui Trito vocatur, recitat octavo libro Etymologiarum, et Plinius quinto libro, a quo Pallas dicitur Tritonia et fuit tempore diluvii Ogygis regis, quod illi ascribitur, quia in Achaia accidit tempore eius, qui secundum Augustinum, Eusebium et Hieronymum, et Solinum libro De mirabilibus mundi, fuit tempore Phoronei filii Machi. Regnavit autem Machus quinquaginta annis, et Phoroneus films eius sexaginta, cuius tempore facta est repromissio Iacob, sicut patri suo, ut dicit Augustinus. Et ideo Ogyges fuit tempore Iacob: unde Solinus dicit, diluvium primum in Achaia fuisse tempore Ogygis et Iacob patriarchae. Quod diluvium fuit ante diluvium Deucalionis per 300 annos, ut idem narrat Solinus. Nam ut Hieronymus et Eusebius narrant, regnante Cecrope primo rege Atheniensium, sub quo Moyses eduxit filios Israel de Aegypto, fuit Deucalionis diluvium.
В то же время, по словам Августина из вышеупомянутой книги {63}, явилась девственная Минерва, изобретательница многих вещей, именуемая Палладой и считавшаяся поэтами богиней мудрости; ее называли также Афиной и Тритонией. А Исидор [85] указывает в VIII книге Этимологии, что город Трито находится в Африке; то же говорит и Плиний в V книге, называя Палладу Тритонией. И было это во времена царя Огигия, когда случился Великий потоп [86], который иногда называют именем этого царя, поскольку потоп произошел в Ахайе в его правление, а сам он [т. е. Огигий] правил, по словам Августина, Евсевия, Иеронима и Солина [87] (последний пишет об этом в книге О чудесах мира), во времена Форонея, сына Инаха. Инах же правил, как утверждает Августин {64}, пятьдесят лет, а его сын Фороней — шестьдесят (в это время было дано обетование Иакову, как ранее — его отцу). Поэтому Огигий правил во времена Иакова; оттого Солин и говорит, что первый потоп в Ахайе был во времена Огигия и патриарха Иакова. Так что, как рассказывает тот же Солин, этот потоп был на 300 лет раньше Девкалионова потопа. Ибо, как повествуют Иероним и Евсевий, Девкалионов потоп был в царствование первого царя Афинян Кекропа, при котором Моисей вывел сынов Израиля из Египта.
Et sub Phoroneo moralis philosophia incepit apud infideles. Nam Augustinus dicit, quod sub legum et iudiciorum institutis Graecia clarior facta est. Sed post fuerunt mores et iura vivendi; quod patet per inhibitionem sanguinis et licentiam de usu carnium post diluvium, et de emptione et venditione apud Abraham pro spelunca: atque ex sanctitate Abrachae et patrum suorum leges honestas et sacras vivendi concludit ab eis fuisse edoctos. Et cum minus utiles scientias perfecerunt, non debuit tantorum virorum sapientia scientiam morum utilissimam negligere. Deinde primus inter viros titulo maioris sapientiae doctor fuisse perhibetur, quia optimus sapientiae investigator fuit, Prometheus, quem poetae ferunt de luto formasse homines, cuius frater, ut dicit Augustinus, fuit Atlas magnus astrologus; unde occasionem, ut Augustinus refert, fabula invenit, quod eum portare coelum finxerit, quamvis mons eius nomine nuncupatur cuius altitudine potius coeli portatio vulgo videatur, qui in extremis Africae maritimis prope Gades Herculis attollitur velut in caelum. Sed priores fuerunt filii Noe et Abraham qui fuerunt periti astronomi, ut Iosephus narrat et Isidorus tertio libro, et Clemens libro primo. Nam hi secundum Augustinum floruerunt, quando Moyses natus est. Et Isidorus concordat libro quinto dicens, quod Atlas fuit sub servitute filiorum Israel.
И во времена Форонея у язычников возникла моральная философия, поскольку, как говорит Августин, тогда «Греция сделалась более известною некоторыми установлениями законов и учреждениями судов» {65}. Но нормы и правила жизни появились позже: это ясно из запрета на кровопролитие и правил употребления мяса после потопа {66} и из [повествования] о покупке Авраамом [поля и] пещеры [для погребения] {67}. И Августин заключает — на основании святости Авраама и других праотцев — что именно ими [язычники] были научены святым и благочестивым законам жизни. И поскольку они создали менее полезные науки, то невозможно, чтобы мудрость столь великих мужей пренебрегла полезнейшей наукой о нравах. Затем, как говорят, был Прометей, первый среди мужей, кто обрел титул учителя высочайшей мудрости, о котором поэты рассказывали, что он вылепил из глины людей. А его братом, по словам Августина {68}, был Атлас, великий астролог. В связи с этим, как говорит Августин, рассказы [поэтов] измышляют его носящим небо, хотя его именем называется гора, высота которой, по всей видимости, и вызвала народное поверье о ношении неба (она словно возносится к небу на краю побережья Африки, неподалеку от Геркулесовых Столпов). Но раньше их были сыновья Ноя и Авраам, которые были опытны в астрономии, как рассказывают Иосиф Флавий, и Исидор. В III книге, и Климент в I книге. Ибо расцвет их [т. е. Атласа и Прометея] падает на те годы, когда родился Моисей. И Исидор соглашается с этим, говоря в V книге, что Атлас жил во времена египетского рабства сынов Израиля.
Atlas vero, ut dicit Augustinus, fuit avus maternus Hermetis Mercurii maioris, qui magnarum artium peritus floruit et eas hominibus tradidit, propter quod eum tanquam Deum post mortem venerati sunt. Et hic, ut dicit Augustinus octavo decimo libro, fuit tempore quo Moyses eduxit filios Israeclass="underline" cuius nepos fuit Hermes Mercurius, qui ad doctrinam alterius est dictus Trismegistus, qui famosus fuit philosophus Aegypti, maxime in moralibus, sicut Augustinus docet octavo De civitate Dei. Et hic scripsit ad Asclepium, sicut patet in libro De divinitate, qui satis habetur, cuius Asclepii avus fuit Aesculapius primus medicinae auctor apud infideles. Sed tamen Isidorus dicit in tertio libro Etymologiarum, quod Apollo fuit pater Aesculapii, qui primus inter philosophos infideles dicitur docuisse artem medicinae. Nam et patri ascribitur medicina quantum ad prima documenta: sed filio magis, qui hanc artem applicavit et certiori modo docuit. Nam Apollo per carmina et huiusmodi remedia processit, Aesculapius per veritatem experientiae, Isidorus dicit, et creditur esse Apollo magnus, qui a poetis fingitur esse inter deos et dare responsa in templo Apollinis in Delphis, unde vocatur Apollo Delphicus. […]
85
Исидор Севильский (ок. 570–636) — философ и богослов, автор энциклопедического сочинения
86
Сведения о т. н. «огигиевом потопе» Бэкон явно почерпнул у Августина, который пишет в
87
Гай Юлий Солин — римский писатель, автор