Выбрать главу

Mathematica ergo est secunda pars artis magiae. Haec sibi usurpat considerationem coelestium carminibus characteribus, coniurationibus, sacrificiis superstitionis, et fraudibus variis deformatam. Et ponit per virtutem constellationum omnia de necessitate contingere, nihil ad utrumlibet, nihil a casu nec fortuna, nihil a consilio. […] Et haec expresse asseruntur in libris magicis. Unde haec scientia ista omnia ponit per coelum de necessitate contingere, et praesumit per hanc necessitatem infallibiliter de omnibus iudicare futuris. Sed ista mathematica damnata est non solum a sanctis, sed a philosophis, ut dicit Isidorus in tractatu Astrologiae, asserens unam partem astronomiae esse superstitiosam, scilicet quae est magica, et dicitur mathematica falsidica. Unde Aristoteles et Plato, testante Isidoro, earn damnaverunt; et Plinius per diversa loca Naturalis historiae eam saepius percutiens propter errores quos haec fantasia scripsit in naturalibus et medicinalibus, tandem eam nimis abhorrens XXX libro originem illius aperit, et quomodo totum mundum defoedavit evidenter ostendit. Tullius etiam in libro Divinationum magis in particulari ad eius malitiam descendens ostendit quod cultum divinum destruxit, rempublicam violavit, et medicinam infecit et naturalem philosophiam et omnes bonas artes subvertit. Ptolemaeus etiam et Aristoteles et Avicenna et Messehalae et Haly et Albumazar, qui prae aliis maiori auctoritate de his locuti sunt, necessitatem absolutam in rebus inferioribus non ponunt per virtutem coeli, quia liberum arbitrium non subiacet rebus naturalibus, nec aestimant iudicium debere fieri infallibile, immo nec aliquam libero arbitrio ponunt necessitatem, cum nec rebus naturalibus eam ascribant, ut patebit. Et ideo philosophi universaliter damnant istorum falsorum mathematicorum insanias.

Итак, [ложная] математика есть вторая часть магического искусства. И она присваивает себе [право] на исследование небесного; исследование, искаженное по причине использования различных магических формул, заклятий, заговоров, суеверий, связанных с жертвоприношениями, и обманов. И она утверждает, что все происходит по необходимости — в соответствии с [влиянием] сил констелляций; и ничто не может быть иначе, чем есть, и ничто не происходит по случаю или благодаря фортуне, ничто — по выбору. […] И это ясно утверждается в магических книгах. Поэтому данная наука полагает, что все происходит благодаря [влиянию] небесных [тел] по необходимости, и предполагает, что может вследствие этого безошибочно судить обо всех будущих событиях. Но эта математика осуждена не только святыми, но и философами, как пишет Исидор в трактате Астрология, утверждая, что одна часть астрономии, то есть, связанная с магией, является суеверием, и называется ложной математикой. Поэтому Аристотель и Платон, по свидетельству Исидора, ее осуждали, а Плиний в различных местах Естественной истории неоднократно ее порицает за то, что эта фантазия привнесла много ошибок в физику и медицину, и, наконец, чуждаясь ее вовсе, показывает в XXX книге ее происхождение и ясно указывает, каким образом она осквернила весь мир. Также и Туллий в книге О дивинации, затрагивая преимущественно частные аспекты ее вредоносности, показывает, что она уничтожает почитание Бога, вредит государству, заражает медицину и естественную философию, а также разрушает все благие искусства. Кроме того, Птолемей, Аристотель, Авиценна, Мессахала [141], Хали и Абу Машар, которые более других авторитетно говорили об этом, не допускали абсолютной необходимости, — в подлунном мире под [влиянием] действия неба, так как свободный выбор не зависит от природных вещей, и не считали, что выводы [этой ложной математики] должны быть безошибочны, напротив, они не приписывали некую необходимость свободному выбору, поскольку, как будет ясно из дальнейшего, не приписывали ее и природным вещам. И поэтому все философы осуждали безумства этих ложных математиков.

Nec solum damnant quantum ad principale, scilicet propter errorem quem habent de coelestibus, sed quia mathematici isti daemones advocant in adiutorium coelestium dispositionum per coniurationes et sacrificia, quod est omnino nefandum, atque nihilominus maculant suas considerations in coelestibus per circulos et figuras et characteres vanissimos et carmina stultissima, et orationes irrationabiles in quibus confidunt. Praeterea fraudes operum adiungunt, scilicet per consensum, per tenebras, per instrumenta sophistica, per subtilitatem motionis manualis, in quibus sciunt illusionem esse, et multa stultis miranda faciunt per haec in quibus virtus coeli nihil operatur, et ideo sibimetipsis contradicentes, quod coelo attribuuntur coram aliis, apud seipsos sciunt non habere veritatem. Similiter licet alias in quibusdam coniurationibus et sacrificiis et carminibus et characteribus et figuris variis confidunt tanquam cooperantibus constellationi secundum eorum iudicium, tamen plures fraudulenter ista componunt secundum species fraudis praedictas, et coram sibi credentibus ascribunt plurima constellationi, respectu quorum ipsa nullam habet potestatem. Et hoc eos non latet. Propter igitur has stultitias mathematicae sophisticae philosophi eam damnaverunt, et sancti ac viri catholici haec percipientes eam simul cum philosophis reprobaverunt.

вернуться

141

Мессахала, или Машаллах — арабский астролог и астроном (втор. пол. VIII в.). В XII в. Герардом Кремонским были переведены на латынь некоторые его сочинения, включая De orbe, De scientia motus orbis, De elementis et orbibus coelestibus и др.