Выбрать главу

Флярэнтына Арыса не паспеў перавесці дух, як Лярэнса Даса правёў яго пад руку праз Кафедральны пляц да арачнай галерэі прыходскай кавярні, і прапанаваў прысесці за столікам на тэрасе. Іншых кліентаў не было, і старая мурынка мыла кафляную падлогу вялікае залы з пыльнымі, сям-там пабітымі вітражамі, дзе перагорнутыя крэслы яшчэ стаялі на мармуровых століках. Флярэнтына Арыса часта бачыў там дона Лярэнса, дзе той гуляў у косці і піў віно з бочкі разам з астурыйцамі, што гандлявалі на гарадскім рынку, сварыўся з імі да хрыпаты з-за хранічных войнаў, якія не мелі аніякага дачынення да краіны, у якой яны жылі. Усведамляючы, да чаго ўрэшце прывядзе яго каханне, Флярэнтына Арыса часцяком думаў пра тое, якой будзе сустрэча з бацькам дзяўчыны, калі яна ўсё ж рана ці позна адбудзецца, бо ніхто ў свеце не мог ад яе пазбавіць, яна была наканаваная лёсам. Ён прадбачыў няроўную спрэчку, і не толькі таму, што Фэрміна Даса папярэджвала ў лістах пра бацькаву неўраўнаважа­насць, а таму што і сам заўважыў — ягоныя вочы гатовыя былі ўспыхнуць гневам, нават калі ён рагатаў за столікам падчас гульні. Абліччам Лярэнса Даса ўвасабляў грубасць: непрыстойна вялікі жывот, загучная мова, бакенбарды, як у рысі, грубыя рукі і тут жа масіўны пярсцёнак з апалам на безыменным пальцы. І толькі адну прыемную рысу заўважыў у ім Флярэнтына Арыса, калі ўпершыню ўбачыў яго на шпацыры, — гэта была тая ж паходка газелі, што і ў дачкі. Аднак, калі Лярэнса Даса паказаў на крэсла каля сябе за столікам, Флярэнтына Арыса не знайшоў яго такім грубым, якім ён падаваўся, і наагул ён адчуў сябе лепш, калі Лярэнса Даса прапанаваў выпіць па чарцы анісавай. Флярэнтына Арыса ніколі раней не піў а вось­май раніцы, але пагадзіўся з удзячнасцю, бо гэта было яму неабходна, і як мага хутчэй.

Сапраўды, Лярэнса Дасу хапіла і пяці хвілін на тлумачэнне, ён зрабіў гэта з такой шчырасцю, што Флярэнтына Арыса, абяззброены, быў агаломшаны. Пасля заўчаснай смерці жонкі, Лярэнса Даса паставіў перад сабой адну-адзіную мэту: зрабіць з дачкі даму вышэйшага грамадства. Шлях быў доўгі і няясны. Бо хто ж яе бацька? Колішні гандляр муламі, які не ўмее ні чытаць, ні пісаць, з рэпутацыяй канакрада, праўда, не так даказанай, як распаўсюджанай у правінцыі Сан-Хуан-дэ-ля-Сіенага. Лярэнса Даса запаліў танную цыгару — такія паляць пагоншчыкі мулаў — і паскардзіўся: «Горш за дрэннае здароўе толькі дурная слава». Аднак, сказаў ён, сапраўдная таямніца ягонага багацця крылася ў іншым: ніводзін мул не працаваў гэтак самаахвярна і мэтанакіравана, як ён сам, нават у самыя горкія часіны грамадзянскае вайны, калі вёскі прачыналіся зруйнаваныя, а палі — разрабаваныя. Хоць дачка ніколі не рушыла ў такт з прадвызначэннем свайго лёсу, яна быццам спрыяла памкненням бацькі. Яна была разумнай і стараннай да такой ступені, што навучыла бацьку чытаць, як толькі навучылася сама, а ў дванаццаць гадоў ужо так шмат ведала пра жыццё, што свабодна і проста змагла б кіраваць хатняй гаспадаркай без дапамогі цёткі Эскалястыкі. Ён уздыхнуў: «Залатая мулачка». Калі дачка скончыла пачатковую школу на «выдатна» па ўсіх прадметах ды з ганаровай граматай, якая была ўручаная ёй на выпускной вечарыне, бацька зразумеў, што асяроддзе Сан-Хуан-дэ-ля-Сіенага цеснае для ягонай мары. Тады ён прадаў землі, быдла, і пераехаў, поўны энтузіязму, трымаючы ў валізцы семдзесят тысяч песа золатам, у гэты напаўразвалены горад, чыю славу даўно зжэрла моль, але дзе жанчына, гожая ды адукаваная на стары манер, яшчэ мела мажлівасць наноў нарадзіцца праз багаты шлюб. Умяшальніцтва юнака было непрадбачанай пера­шкодай на шляху дзёрзкага плана. «Так што я прыйшоў да вас з вялікай просьбай», — сказаў Лярэнса Даса. Ён знячэўку згасіў цыгару ў чарцы з анісаўкай, зацягнуўся без дыму і сумным голасам падвёў рысу:

— Сыдзіце з нашага шляху.

Флярэнтына Арыса слухаў яго, адпіваючы паціху анісаўку, і так засяродзіўся на адкрыцці мінулага Фэрміны Дасы, што не паспеў прыдумаць, што адказаць. Але калі надышоў час, ён зразумеў, што ад ягоных слоў залежыць ягоны ж лёс.

— Вы размаўлялі з ёю?

— Гэта не вашая справа, — адказаў Лярэнса Даса. Я пытаюся, — працягваў Флярэнтына Арыса, — бо мне падаецца, што вырашаць мусіць яна.

— Яшчэ чаго, — запярэчыў Лярэнса Даса, — гэта справа мужчынская і вырашаецца паміж мужчынамі.

Тон быў пагрозлівы, адзін з кліентаў за суседнім столікам нават павярнуўся на голас і зірнуў на іх. Флярэнтына Арыса загаварыў цішэй, але з усёй рашучасцю, на якую быў здольны.

— Так ці інакш, — сказаў Флярэнтына, — я не магу адказаць, не ведаючы, што думае яна. Гэта было б здрадай.