Меншалі і меншалі белыя постаці на белым снезе. I сонца вясёлкава драбілася ў вачніцах чалавека на ганку.
Потым ён устаў і ўздыхнуў.
— Што там… Будзем чакаць… Мы — цярплiвыя.
Маленькая купка людзей стаяла перад ім, і ён сказаў:
— Забярыце параненых. Адыходзiм, хлопцы.
…Астатнія цягнуліся па снезе, несучы на самаробных насілках параненых і забітых, а Корчак усё яшчэ стаяў у дзвярах.
— Маеш смеласць, князь, — урэшце сказаў ён. — Але ненавіджу я цябе. Не за тое, што ты гэта ты. За іншых я цябе ненавіджу. За Кроера. За ўсіх братоў тваіх. За ўсё.
— Я ведаю, — сказаў Алесь.
— Так і астанешся з салдатамі ды гэтымі гарыпяціцкімі мямлямі?
— Так і астануся.
— Смелы, але ўсё адно ненавіджу, — жылы ўзбухалі на Корчакавым ілбе. — Не магу я цябе крануць, але… Хай бы цябе забілі салдаты, князь.
Алесь збялеў.
— Па-мужыцку ты цвэнькаеш — хай бы цябе забілі, сваіх адпусціў — хай бы цябе забілі, наваколле за цябе гарою — хай бы цябе забілі, пад салдацкімі кулямі астанешся — хай-бы-ця-бе-за-бі-лі.
— Бачыш, — сказаў Алесь. — А я хачу, каб ты жыў.
— Дэеля чаго?
— Дзеля сапраўднай волі.
— Не будзе яе!
— Яна будзе, — у Алеся дрыжалі бровы. — Падумай, Корчак. Мы іншыя, Корчак.
— Дзеці такіх бацькоў, гэ!
— Маіх бацькоў не чапай.
— Сваякі такіх, як Кроер.
Алесь ускінуў галаву:
— Я падставіў руку, калі цябе збівалі, выдраў цябе з ягоных рук.
— Не веру, — нібы чапляючыся за самае дарагое ў жыццці, сказаў Корчак.
— Вось шнар ад карбача.
— Не веру!
— 3 часам паверыш.
Дзверы зноў ляснулі. Алесь паківаў галавою.
Апоўдні ў Гарыпяцічы зноў увайшлі салдаты: рэшткі дзвюх рассеяных рот і дзве свежыя роты пры адной лёгкай гармаце.
Нехта паказаў Мусатаву хату, дзе ляжалі параненыя.
Ён торгнуў дзверы і спыніўся, уражаны. Седзячы на ўслоне, спусціўшы сашчэпленыя рукі між каленяў, спадылба глядзеў на яго стары знаёмы. Радасць варухнулася ў капітанавым сэрцы, але ён стрымаўся. Ён толькі клікнуў Буланцова, падручнага, з якім некалі разам лавіў Войну.
— Вось, Буланцоў, — сказаў жандар. — Рэкамендую, князь Аляксандр Загорскі. Якім чынам тут? — спытаў Мусатаў.
Алесь паціснуў плячыма:
— А можа, каму-небудзь памагу.
— Каму "каму-небудзь"? Мяцежнікам або нам?
— Не крычыце, — сказаў Алесь. — Добрыя манеры не зашкодзяць і людзям вашай прафесіі… Бачыце, вось салдаты…
— Яны не дабілі іх?
— Я не даў… А там мужыкi.
Буланцоў рушыў туды.
— Гэтых я забяру.
— Не раю, — сказаў Алесь. — Гэта гарыпяціцкія.
— То што? — паводзячы даўгаватым носам, спытаў сышчык.
— А тое, пан лазутчык. Нават пан Мусатаў чуў, што іх сілком, пад пагрозай падпалу, выгналі з хат. Салдаты ж стралялі ў каго хочаш, абы не ў лясных братоў.
Ён амаль весела ўсміхаўся, і Мусатаў ненавідзеў яго ў гэты момант. Ненавідзеў за жэсты, словы, вопратку, за гэтыя вочы, за спрыт у размове. Ён не мог не адчуваць, што побач з ім ён, Мусатаў, заўсёды будзе выглядаць, як п'яны капрал.
— "Лясныя" пайшлі яшчэ раніцай. На світанні, — сказаў Алесь. — А гэта нявінныя людзі: салдаты пацвердзяць. Як і тое, што я не ваяваў.
— Бачылі бандытаў? — спытаў Буланцоў.
— Як вас.
— I гаварылі з імі?
— Як з вамі.
— Што яны казалі? — спытаў Мусатаў.
— Што ідуць у пушчу і што шчасце маё — лекарскае. Іначай забілі б.
— Колькі ў іх ахвяр?
— Трое забітых, з дзесятак параненых. — Алесь знарок прылічыў да лясных людзей мужыкоў з вёсак Хаданскага.
— Колькі іх было? — спытаў Буланцоў.
— Гэта што, допыт?
— А вы што ж думалі, шаноўны Аляксандр Георгіевіч, — амаль ласкава сказаў Мусатаў.
— У такім выпадку я не буду адказваць.
— Будзеце, будзеце, — ветлiва сказаў жандар.
I ён паціснуў плячыма:
— Яны, відаць, сапраўды пайшлі ў пушчу яшчэ на світанні. Нічога. Ідзіце вазьміце з хат мужыкоў — хто пападзе ў рукі.
— Не хадзіце, Буланцоў, — сказаў Алесь. — Не аддавайце такіх загадаў, капітан.
— Гэта чаму ж? — спытаў Мусатаў.
— Тут ёсць сведка.
— А гэты сведка скампраметаваны, — сказаў капітан.
— Дарэмна. Ёсць мой аконам, які прывёз мне вестку пра бунт. Ён засведчыць: да таго я нічога не ведаў. Ёсць мужыкі, што скажуць: мяне не было ў час бунту. Ёсць салдаты, якіх я лячыў, бо гэта абавязак кожнага, хто ведае, як зрабіць перавязку.
— Не было яго ў бунце, паночак, — застагнаў бялявы салдацік ля печкі.