На мой погляд, злачынцы, якія, крадучы, лічаць сябе пры гэтым інтэлектуаламі, самыя агідныя. У мяне яшчэ мізэрны стаж службы ў міліцыі, і сёй-той, напэўна, прыме маю думку іранічна. Аднак і тое, што я чытаў, і тое, што чуў ад таварышаў, назіраў сам, сведчыць пра адно: такіх, як Лебедзеў, турма не выхавае, не выправіць. Вызваліцца і за сваё зноў возьмецца. Бо гэта ў іх не выпадак, а, калі хочаце, пазіцыя: «На нашу долю дурняў хопіць». Інакш не было б рэцыдывістаў. Я далёкі ад думкі, што рэцыдывістаў трэба толькі караць, а не выхоўваць. Нават калі адзін з дзесяці зажыве потым сумленна, то цэлы гэты дзесятак варты клопатаў. Ды, як кажуць, з песні слоў не выкінеш.
Медыкі сцвярджаюць, што, ведаючы прычыну, лячыць хваробу лягчэй. Гэта, бадай, правільна і для юрыстаў нават на этапе расследавання. Таму я і хацеў бы, бо ведаю Лебедзева лепш за Акуліка і Пугацэвіча, знайсці адказ на пытанне: што прывяло яго да злачынства? Прасцей за ўсё было б спаслацца на маці з яе скажоным разуменнем жыцця. Прычым гэта сцвярджэнне можна было б падмацаваць спасылкай на другое яе чада — дачку Святлану, якая таксама прытрымліваецца не вельмі правільных маральных прынцыпаў. Так, зерне хутчэй прарастае на добра падрыхтаванай глебе. Але адкуль яно ўзялося, гэта зерне злачынства, знявагі да людзей, ганарлівасці? Кожны крымінальны выпадак — з’ява адзінкавая, нетыповая. Вядома, у добрай сям’і, бывае, вырастаюць кепскія дзеці і ў дрэннай — добрыя. Адзін, сустрэўшыся з негатыўным, абурыцца, пастараецца нешта змяніць у станоўчы бок; другі ў негатыўным знаходзіць сабе апраўданне, пажыўнае асяроддзе. Дык ці не таму так цяжка вынайсці універсальны рэцэпт, які гарантаваў бы правільнае выхаванне? Мне злачынцы ўяўляюцца ракавай пухлінай на целе здаровага грамадства, хаця, разумею, гэта не зусім правільна. Рак можа ўзнікнуць практычна ў любым арганізме пры пэўных умовах. Злачынцамі ж становяцца толькі вырадкі. Гэта як мутацыя…
Напэўна, я хапіў занадта глабальную праблему, якую адолець мне не па сіле. Спадзяюся, аднак, пакуль. Бо сапраўды кепскі той салдат, які не марыць стаць генералам. А я — максімаліст. I ў паэзіі, і ў службе хачу ўзысці на высокую гару. Праўда, яшчэ я ля падножжа. Ды адразу на вяршыню нікога не садзілі. Падсаджваюць, бывае. Але асабіста я абыдуся без падпорак.
Дык вось, вяртаючыся да бягучых клопатаў, што мне відаць ад падножжа? Чаму Сямён усё-такі вырас злодзеем? Паспрабую адказаць, хаця 6 сам сабе. Маці прыклала шмат намаганняў, каб сын ператварыўся ў сябелюбца і абібока, хаця, безумоўна, не хацела бачыць яго такім. Яна марыла, каб ён быў лепшы за іншых. Не добры наогул, а менавіта лепшы. I пераканала сябе ў выключнасці сына, а тады і яму ўбіла гэта ў галаву. Бацька, на мой погляд, вінаваты не ў тым, што мала ўвагі ўдзяляў сыну. Яму сапраўды не заўсёды ставала часу на сям’ю. На жаль, гэта з’ява ці не тыповая, калі чалавек самааддана служыць справе. Віна Сямёнавага бацькі ў тым, што не меў ён аўтарытэту ў сям’і, хаця, як я ведаю, варты быў гэтага. Узвысіліся ў сям’і погляды маці. А ў выніку — фінал: два супрацоўнікі крымінальнага вышуку едуць затрымліваць з доказамі Лебедзева-малодшага…
— Павел, ты Мінск добра ведаеш? — адрывае мяне ад роздуму над лёсам злодзея Сэма капітан.— За апошнія гады горад вырас…
Сяргей Антонавіч скончыў універсітэт на восем гадоў раней за мяне. 3 той пары служыць у нашым абласным цэнтры і ездзіць у асноўным у камандзіроўкі па раёнах. Таму, натуральна, непакоіцца, што без праважатага будзе лішне блукаць па сталічных вуліцах і праспектах, шукаючы магчымыя месцы туляння Сямёна Лебедзева.
— Бываў у мікрараёнах,— заспакойваю капітана.— Ды наш аб’ект хутчэй за ўсё ў цэнтры пасецца. Ускраіны не па ім.
— Ад месца жыхарства Веранікі залежыць,— падкрэсліў Сяргей Антонавіч. А я зараз разумею, што ён усю дарогу таксама пракручвае ў галаве будучую аперацыю.
— Не зусім,— у мяне раптам узнікае новае дапушчэнне.— У Веранікі можа быць муж. Самсонаў дакладна не сказаў, што Лебедзеў начаваў у яе.
Сяргей Антонавіч прамаўчаў.
У Мінск прыехалі надвячоркам. Нас чакалі і адразу пазнаёмілі з ажыццёўленымі захадамі.
Пра Вераніку звестак яшчэ не было. Можа, Самсонаў што наблытаў, а можа, таварышам проста не хапіла часу.
Мы прывезлі некалькі фатаграфій Лебедзева. Гэта была прапанова Сяргея Антонавіча на выпадак, калі Сямён сёння вечарам будзе ў якім-небудзь рэстаране або кафэ. Сумняваюся. Яго знікненне з дому нагадвае ўцёкі. А калі так, то не будзе вытыркацца, пакуль не пазбавіцца крадзеных рэчаў.
На жаль, як я і думаў, пошукі выніку не далі. Слядоў Лебедзева ні мы, ні калегі не выявілі. Адзіны наш з Сяргеем Антонавічам здабытак — вячэра ў рэстаране «Юбілейны».