Выбрать главу

— Лепш ужо хай бы і напіўся калі, чым заўсёды святым быць!

— Эдзік, не пагляджу, што бацьку перарос! — прыкрыквае на яго маці.

— Памаўчы, Эдзік,— кажа і бацька,— Малады яшчэ...—І да маці: — Хопіць табе тупаць, сядай ужо.— Спахопліваецца: — Ты, Тоня, усяго наставіла, а таго самага...

— А хай на яго! — смяецца маці,— Але ж я забылася, дык вы затое не забудзецеся. Ого, калі тое было! — Яна падымаецца і ідзе на кухню.

— Мы тут з сынам узялі па кроплі,— кажа бацька да дзеда,— У суседа сын нарадзіўся, дык заходзіў. Вось маці крышачку з-за таго і злуецца.

— Яно ж, ведама, як у людзей водзіцца. Сын нарадзіўся — гэта ж свята ў чалавека.

Маці, ставячы на стол графінчык, памяркоўна кажа:

— Ты ўжо, Андрэй, лішняга не кажы. Іншы не глядзіць, свята ці не свята — абы набрацца! Не пра цябе кажу, але і ты памаўчы!

— Я маўчу, Тоня... Сядай во сама. Давайце па чарцы возьмем. За прыезд твой, тата. І вячэра гладзей пойдзе,— налівае ў чаркі.

— Мне, сынку, шмат не налівай. Так, панюхаць за кумпанію. Ты ўжо сам. І Тоні хай не аднекваецца,— кажа дзед.

— А не, тата, я таксама толькі за прывет,— пярэчыць маці.

Дзед бярэ чарку:

— Ну, то за ўсё, як той казаў, добрае! Хай харошае не ўцякае, а благое не прыліпае!

— Мацуйся, тата! — бацька куляе чарку ў рот.

— Хай яе немач возьме! — кажа дзед, выпіўшы.— Тая ж, ранейшая, дык, здаецца, мякчэйшая была. А гэтая пастаяшчая гадаўка! Усяродку не так смаліць, як горла дзярэ!

— І падаражэла і пагорала,— ківае галавой бацька.

— Што падаражэла, сынку, то, мусіць, і правільна. Выкінуць пяцёрку каторы дык і падумае.

— І я тое ж кажу, тата,— кажа маці.— Хай бы і дзесяць рублёў бутэлька стала.

— Ну, дзесяць мо і занадта будзе, Тонечка. Калі-нікалі трэба ж і непітушчаму браць яе,— не згаджаецца дзед.

— Каб жа, тата, калі-нікалі!

— Ведама. У нас жа нядаўна вяселле было. Анісімаў меншы, што ў Германіі служыць афіцэрам, браў Ляксандраву студзентку. Дык Анісім і самагонкі трошку выціснуў, але ж і крамную браў. Казалі — тры скрынкі. А яшчэ — віна скрынку... А даўней жа, Тонечка, гэтага не было. Яно, ведама, і вяселляў такіх не збіралі, каб паўсяла гасцей, але ж і пілі, здаецца, не так. На трох мужчын пляшку гарэлкі гаспадар выставіць — гэта ўжо багатай гулянкай лічылася. Бабы тыя і зусім у рот не бралі. Ім бражкі якой ці квасу паставяць — от і ўсё.

— Дык жа, тата, не таму, што не пілі. Іншы б і хацеў пачаставаць гасцей, але дзе тое купіла было ўзяць? — кажа бацька.

— Ведама! Хто гэта быў такі багатыр, каб купіць столькі гары тае, як Анісім той самы? Усю гаспадарку рашыць, дык і то не хопіць.

— Анягож,— пагаджаецца бацька.— Дык ты, тата, так нічога i не расказаў, што там дома ў вёсцы робіцца.

— А што там робіцца? От Ганну Сымонаўну на пенсію праводзілі. У клубе вечар быў, з раёна начальства прыязджала.

— Дацыўкала, значыць, Ганна Сымонаўна да пенсіі, адвучыла нашых чырванаборцаў? Гэта ж калі яна прыехала? Я тады, здаецца, у чацвёрты клас хадзіў,— ці то сцвярджае, ці то перапытвае бацька.

— Акурат у чацвёртую групу бегаў,— кажа дзед.— Яна ж цябе, здаецца, і не вучыла ўжо, усё малодшыя групы вяла... І от жа скажы, сынку, які лёс чалавечы. Прыехала дзеўчынёхай, здалёку, са свету, і звекавала ў нас. І вайну ў нашым Чырвоным Бары перакідалася, і пасляваенную галадоўліцу, і во, бач, на пенсію выйшла. Бабулькай стала. Ідзе ў краму, дык прысядзе з бабамі дзе на лаўцы, пагамоніць, як бы раўня з раўнёю, а тыя ўсё — Ганна Сымонаўна ды Ганна Сымонаўна...

— Настаўніца ж! — зазначае бацька.

— Але, настаўніца. І не абы-якая, сынку, настаўніца. З цяперашнімі не зраўняць. І ў дзяцей у павазе была і ў сталых людзей. Яно і другое, Андрэй. Каторыя во пасля вайны напрыязджалі, а то і пазней, гадоў пятнаццаць якіх назад, а паглядзіш: на іх — абабіліся, апусціліся, што і не пазнаць, ці то свая вясковая лахудра, ці то настаўніца. А Ганна Сымонаўна заўсёды трымала марку. Усё жыццё, лічы, зжыла ў нас, а не скажы!

— Інтэлігентка, не то што,— зноў заўважае бацька.

— Яж і каліў,— падхоплівае дзед.— А ці чуў ты, што брухмель наш, К'ясачка, зноў на машыну сеў?

— К'ясачка? Дык жа на пенсіі быў,— здзіўляецца бацька.

— Быў, а як жа! Пасядзеў дома нешта з год, а пасля да дырэктара саўхоза: давай машыну, і ўсё тут! І што ты думаеш? Даў яму машыну. Знайшлі старэнькую, ламачыну, можна сказаць, але ездзіць. Далёка нікуды не пасылаюць, а па саўхозе, ад фермы да фермы, соўгаецца... Неяк з лазні разам ішлі, дык казаў: «Рады, Кузьма, як дзіця. А то ж — паміраць сабраўся на пенсіі той. Сяду, кажа, за руль, дык аж душа пяе. Тут табе і більзінчыкам пахне, і ветрык праз бакавое шкельца павявае...»