«Не прагоніце, Тацяна Кірылаўна...» Каб ведала, чым яно скончыцца, яго пастаяльства, дык... А так у яе тады, здаецца, нечага і настрой быў добры і, ліха яго ведае, мо троху і прывыкла да яго. Сказала прыветліва:
— Заходзьце, Іван Пятровіч, даўно не былі ў нас. Ці ж мы з мамай такія злыя, што людзей праганяем?
Ён усміхнуўся. Усмешка ў яго была нейкая жаласлівая. Сказаў:
— Дзякую. А то вагаўся: мо ўжо я вам і абрыдзеў.
Пэўна, ён і матцы нечым прыйшоўся на душы, бо на тыя яго словы азвалася:
— Чаго ўжо там, распранайцеся.
Той летняй парой спала яна не ў хаце, а ў свіронку. Бацька яшчэ за аднаасобніцтвам паставіў той свіронак, глухой сцяной да вуліцы, а пярэклеццю ў двор. Некалі быў ён падзелены на засекі, але дошкі-перагародкі яны з маткай павыкідалі яшчэ да вайны і складалі ў свіронку дровы — на правай палавіне, а на левай — абы-што: валяліся там бочка з-пад капусты, плеценая з лазовага дубца паўасьміна, аднаногая мяліца, прасніца. Паскідала яна ўсё тое ламачча ў кут і нацягала ў свіронак, на левую палавіну, сена. Добрага сена яшчэ не было — знесла ў свіронак ахапкі, нажатыя маткай на ўзмежках. Спаць на тых ахапках і мулкавата было — вядома, дуддзё рознае, бадылле і калючкі, але соладка. Трава з узмежкаў пахла і мятаю, і дзядоўнікам, і рамонкам, і чарнобылем, і шмат яшчэ чым. А падаслаўшы пад бок посцілку-рызаўку, паклаўшы пад галаву падушку, дык і зусім добра было.
Прабыў тады Дубіцкі ў іх ці не месяц. Разы са два адлучаўся на дзень-другі ў раён, але ў нядзелю, надвячоркам, зноўку заяўляўся ў хату...
Тым днём, памятае, субота была. У Жылічах палілася лазня. Сена стагаваць канчалі. На гэтым самым Лугавінні кідалі апошні стог. Яна, памятае, жанчын прасіла:
— Давайце ўжо ўсё даб'ём, бо сёння лазня, дык дарэчы і пот, пыл гэты змыць...
У лазні ў іх і тады, і цяпер завядзёнка такая, што спярша мужчыны мыюцца, а пасля жанчыны. Бабе трэба і карову з поля пераняць, і на вячэру што зрабіць. Вось пакуль яны кешкаюцца, то мужчыны і памыюцца. І тады так было, хоць тых мужчын на пальцах можна было пералічыць.
Вяртаюцца яны з маткай з лазні, а Дубіцкі ў хаце сядзіць, піша нешта. А як паклікала матка яго вячэраць, дык выйшаў з чыстай палавіны хаты з паўлітэркай. Паставіў яе на стол і кажа:
— Вось, Тацяна Кірылаўна, і вы, маці, колькі ў вас жыву, а ні разу не давялося і чаркі ўзяць, нават за знаёмства. Дык мо сёння, пасля лазні, не грэх?
— Што вы, Іван Пятровіч? Знайшлі кампанію! — сказала Тацяна, а самой быццам і прыемна было. Ад таго, што ён вось так да іх, да яе з маткай, папросту, па-чалавечы.
— А што ж такога, Тацяна Кірылаўна? Чаму не кампанія? І гаспадыня, і брыгадзір. Работу скончылі, нядзеля заўтра, ды і пасля лазні... Я ж таксама быў, не думайце. Добры дух!
Вячэралі яны з яго паўлітэркай. Яна і выпіла нейкую кроплю, але адчула, што ў галаве зашумела. Аж самой зрабілася няёмка: падумае, што ўпілася дзеўка. А дзе ты не ўп'ешся, калі цэлы дзень аб адным посным шчаўі? Дубіцкі мужчына, а і то расчырванеўся адразу. І разгаварыўся. Гэта ж упершыню пачаў расказваць ёй і матцы пра сябе. Казаў, што адзін астаўся на цэлым свеце. Бацька да вайны памёр быццам, а матку, брата, сястру і бліжэйшых сваякоў немцы расстралялі за сувязь з партызанамі. Ён, Дубіцкі, пайшоў быў у сорак першым на фронт, але паваяваць не паспеў, трапіў у палон, адкуль уцёк у партызаны. Партызаніў не тут, у іхнім раёне, а па той бок Бярэзіны...
Расказваў усё гэта не так матцы, як ёй, Тацяне, і ўсё яе Тацянай Кірылаўнай называў. Яна ажно не стрывала, сказала:
— Ай, Іван Пятровіч, што вы ўсё — Кірылаўна ды Кірылаўна? Танька, і ўсё тут! Якая я Кірылаўна яшчэ?
А ён нібы і чакаў гэтага — больш ні разу не назваў так, пачаў зваць па імені, але не Танькай, а Таняй.
Позна сядзелі. Прымусіў Дубіцкі яе з маткай яшчэ па кроплі ўзяць. Сказаў, што не салідна гэта — утраіх вячэраць і адной пляшкі не адужаць. Матка была сказала, што бабы яны, не мужчыны, дык ён уздыхнуў:
— Ой, маці, бабы, як вы кажаце, больш за мужчын цяпер цягнуць. Усё ж на іх плячах!
Матцы тое спадабалася, забожкала, заківала галавой:
— От бо праўда ваша! Усё, усё чысцютка на бабе. Яна і з сякерай, і з плугам, і з калясьмі... Гэта ж во Танька мая ў брыгадзірах ходзіць. А ці ж дзявочая работа?
— Ну, Таня ваша — малайчына! У яе ў брыгадзе больш парадку, чым у якога мужчыны.