Яна разгубілася, не знаходзіла, што сказаць. Скрозь слёзы прамовіла:
— А ці ж грэх які будзе, дзядзька Піліп, калі я на яго прозвішча запішу?
— Пры чым тут грэх? Але чаму, скажы, на яго прозвішча? Чаму Раманкевічам?
— Дык жа і я, дзядзька, Раманкевічыха!
— Але, але. Гэта ты цяпер, дзеўка, успомніла, што ты Раманкевічыха. А па шнуравой кнізе ты хто? Колік Тацяна Кірылаўна! І не выдумляй ты, Тацяна, таго, чаго не трэба. Я не кажу, дакумент як дакумент, хоць, каб ён сілу меў, яго даўно трэба было б абмяняць. Але ж гэта каб Пецька быў жывы...
Слухала яна і пагаджалася. Праўду кажа Піліп. Яна ж і не ўспамінала пра тое пасведчанне, ляжала яно ў куфры і ўсё. Калі б не Алёшка, дык ці шукала б яго? І ўсё ж зноў пачала прасіць Піліпа:
— Дзядзька Піліп, а ці можна, каб усё ж Раманкевічам запісаць?
Піліп крутнуў галавой, сказаў ужо зласнавата:
— Можна ці няможна, можна ці няможна... Калі Пецька твой загінуў? У сорак чацвёртым! А цяпер які год? Сорак шосты! Дык што ты хочаш, Тацяна? Так доўга ён у цябе на свет прасіўся?
Яна, седзячы на табурэтцы па другі бок стала, апусціла галаву. І тады Піліп выйшаў з-за стала, паклаў ёй на плячо руку:
— Яно і другое, Тацяна. Нашто, каб хто спытаў, табе клопат лішні? Ведаеш, як людзі могуць перавярнуць усё? Пойдуць гаворкі: дзіця на нябожчыка запісала. А Пецьку твайму тое ўжо ўсё роўна, як усё роўна і Алёшку.
Яна адно толькі ўздыхнула:
— То ўжо хоць бацьку пастаўце Пятра. Хай будзе Пятровіч.
Піліп усміхнуўся:
— Гэта — можна! Гэта тваё права. Пятровіч дык Пятровіч. Яму, Тацяна, «Пятровіч» яшчэ не скора прыдасца.
— Некалі ж прыдасца.
— Гм, ведама...
А з маткай яна за Алёшку цэлы бой вытрымала. Гэта ж маўчала-маўчала, а аднойчы і скажы:
— Што ты сабе, дачушка, думаеш? Хлопцу другі месяц, а не хрышчоны!
Яна чакала, што матка некалі пра гэта скажа, і таму спакойна адказала:
— Дык і што?
— Як гэта, дык і што? Ці аглухла? Дзіця ў хаце нехрышчонае да якой пары будзе, пытаюся?
Яна ўздыхнула:
— Ай, мама, якая розніца, хрышчонае ці нехрышчонае?
— Танька, пабойся бога, не брашы! Ты што, парцейная, што такая вумная зрабілася? Ці ты хочаш, каб бог дзіцяці долі не даў?
Тацяна ведала, што калі яна будзе агрызацца, дык матка не перастане, з маткай трэба рашуча, як і тады, калі выбіралася ў лес, і таму сказала, як адрэзала:
— Як даў радзіцца, так і долю дасць! І хопіць пра гэта, мама!
Божа мой, як яна любіла Алёшку, як дрыжала над ім! Наглядзецца, нацешыцца не магла. Радая была, што пайшоў ён не па ім, а па ёй: такі ж русявы, круглатвары, кірпаценькі. Толькі лоб не яе. У яе, Тацяны, лоб невысокі, без залысін, а ў Алёшкі, як трэба мужчыне, круты, шырокі, чысты. Як валосікі пачалі адрастаць, дык яна ўсё старалася іх угору зачасаць, каб лабок яшчэ большы выдаваў. Памятае, пакупае яго, прыадзене, валосікі зачэша, прыкладзе да грудзей і сама ўсё глядзіць ды глядзіць на яго. І так усцешыцца, што, здаецца, заціскала б яго, зацалавала б. А ён рос такі ўжо ласкавенькі, такі ўжо лізунок. Гаварыць яшчэ добра не ўмеў, а яна спытае: «Як Алёшачка маму любіць?»,— дык ён абдыме яе за шыю, так ужо шчыльненька прыціснецца і буську дае то ў адну шчаку, то ў другую. Ажно ў яе сэрца заходзіцца. Бабы, Манька тая ж казалі:
— Ну, Танька, ён у цябе такі ўжо мамчын пестунок!
А чый жа яшчэ? Вядома, мамчын. Мамчын і бабчын.
Бабка, матка яе, таксама яго любіла. Яна ж, Тацяна, калі Алёшку яшчэ і годзіка не было, з коньмі пачала рабіць, а з коньмі вядома якая работа: як паедзе раніцою, дык на цэлы дзень, не заўсёды і на абед прыязджала, толькі ўвечары дома стыкалася. А Алёшка — з бабкай. Цялушку яны ў сорак сёмым прыдбалі, дык Алёшка з бабкай і ў хляве, і на гародзе, і на аселіцы, дзе матка тую цялушку навязвала. Куды матка, туды і ён. Матка яго, памятае, усё Хвосцікам клікала.
— Мой ты Хвосцік,— казала,— што б гэта я рабіла без цябе?
Робіць яна, Тацяна, у полі — ці арэ, ці барануе,— а ўсё пра яго думае: каб жа хаця нічога не здарылася, каб жа хаця якая бяда не звалілася... Не ведае чаму, але ўсё ёй у галаву дурное нешта лезла. Ажно ці не да шаленства даходзіла! Ляйчыну конь нагой пераступіць, пастронкі заблытаюцца, загваздку ад калёс згубіць — гэта, няйначай, на бяду, на кепскае варожыць, нешта з Алёшкам там. Сілком сябе стрымлівала, каб не рынуць усё ды дадому не паперціся. Прыедзе ўвечары, дык не на канюшню, а пярвей дадому — як ён? Ухопіць яго на рукі — і адлягала ад сэрца...
І, дзякаваць, ні разу варажба тая не спраўдзілася. Ні хвароба, лічы, ні разу не прысляпілася, ні якая іншая навалач. Дужа спраўненька рос.