Прыйшла дадому, прыслухалася — спяць нявестка з унучкай. Асцярожна прачыніла дзверы ў тую хату, зірнула на будзільнік — было сем. Дык ужо ж і не рана, падумала, а яна нават у печы не запальвала...
У Паддубоўі жанчыны пазаймалі кожная сабе дзялкі, а яна поруч з Манькай стала — так весялей будзе, словам перакінуцца можна. Гналі па два радкі. Бурачкі былі яшчэ кволыя. Вырвеш каторы, дык адно — мышыны хвосцік. Але палоць і праўда не рана, бо ўтравелі. Манька рванулася наперад. Толькі і чуваць,— шах-шах. Яна паспрабавала дагнаць, але засаплася. На яе радках нешта часта асот пракідваўся, а яго, каб з коранем вырваць, трэба дзесяць разоў матычкай дзеўбануць. А яна яшчэ кошык з сабой узяла — малачаю ды лебяды свінчаці сабраць, дык ківалася-ківалася, а пасля і гукнула Маньцы:
— Не прыся так, што не ўгнацца!
Манька разагнулася, азірнулася:
— А бо, я й не бачу! Ты ўжо не шчыруй так, пасля ж акучнік пусцяць.
— Поскудзі гэтай і акучнік рады не дасць.
— А ліха з ім! Пакуль зноў выб'ецца наверх, дык і буракі ў сілу ўбяруцца, ім ужо не страшна будзе,— адказала Манька, але ўсё ж замахала матычкай павольней.
А як параўняліся і адна пры адной, рука ў руку, секлі матыкамі зелле, пакідаючы за сабой тры шнурочкі яшчэ кволых, чырванаватых лісточкаў, Манька спытала:
— Што ж не хвалішся, як нявестка?
— А чым жа хваліцца? — Яна, Тацяна, уздыхнула.— Няма чым хваліцца, Манечка. Усё маўчыць болей.
— А ты хочаш, каб яна перад табой душу выварочвала?
— Хто ж кажа! Але каб пажалілася па-бабску, ці што...
Манька, не паварочваючы галавы да яе, Тацяны, сказала:
— А можа, яна не пажаліцца да цябе прыехала, а паздзекавацца, дапячы? Яны, цяперашнія, на ўсё здатныя. Іншая ці паехала б з такой радасцю да свякрухі!
Тацяна ці не абурылася:
— Не, Манька, дарма ты! Рыта не такая. Хінулася яна да мяне, бытта і да роднай маткі. Таму і прыехала.
Манька не перабівала. Грэблася матычкай, апраўляла зрушаныя бурачкі, скідала ў кучкі падсечанае і вырванае зелле. Ды нечакана, выпрастаўшыся і ўцёршыся кулаком у знямелую спіну, сказала з ранейшай зласнаватасцю:
— Ат, абое рабое! І яна не анёлак, калі сям'я развальваецца!
Тацяна таксама разагнулася, падцягнула панчоху, што камяком збілася пад пятой, сказала:
— І праўда твая, Манечка, і няпраўда. Як бы там ні было, а баба заўсягды цярплівейшая, чым мужчына. Ці даўнейшая, ці цяперашняя, як ты кажаш, а ўсё адно — баба ёсць баба. Сям'я ёй дарожшая, чым катораму. Не, Манечка, напрасліну ўзводзіць на яе дарма.
Манька сашчапіла пальцы, пацерла далоні адна аб адну, атрасаючы з рук зямлю. Беручыся зноў за матычку, кінула:
— Ну, то тады твой Алёшка добрая цаца!
Тацяна прамаўчала і таксама ўрачкавала. На Маньку не пакрыўдзілася. Ведала яна Маньку. Тая заўсёды так: скажа, як мацюкнецца, а ў самой злосці — ні на грош. Яна ж і сама адчувае, што не Рыта — Алёшка вініваты, усё больш пра тое думае. І вось жа дзіўна: толькі цяпер, пэўна, спахапілася і зразумела, што вырас Алёшка. Раней жа ўсё выдаваў малым. Нават і службу ў арміі, і жаніцьбу яго яна ўспрымала быццам праз сон. Нібы ўсё тое было не з Алёшкам, а з некім іншым. І калі ён рабіў што не так, дык яна не надта і засмучалася. Думала: ат, вядома, дзіця яшчэ, розуму таго, як у вераб'я.
Збянтэжылася, як першы раз маткай яе ў вочы назваў — тады, калі прывалок у хату паўмяшка ячменю. Той ноччу і цюкнула ёй у галаву: падрастае яе Алёшка. Але ж сэрца не хацела з тым мірыцца. Для яе ён усё адно дзіця. «Матка» тая сарвалася з языка ў злосці, няйначай. Хіба ж ён горшы за ўсіх?
А пасля, як у армію пайшоў, дык яна і зусім на тое забылася. Сэрца і без таго балела, ды і Алёшку быццам падмянілі, як зноў маленькім зрабіўся. Пісьмы пісаў, дык усё мамачка ды мамачка. Яна не саромелася чужым чытаць Алёшкавы пісьмы. Хай бачаць, хай ведаюць, які ў яе сынок. Сама сабе па пяць, па дзесяць разоў кожнае перачытае. І шчаслівая была, як ніколі: здавалася, што раней Алёшка з ёй так памногу і так добранька не гаварыў. А пасля ж неяк так сталася, што ён быццам сам па сабе, а яна — сама па сабе. Ды што хацець? Хлопцы ж з маткамі заўсёды так.
Гнала яна ад сябе ўсё кепскае. Хлопец як хлопец. А што не ўсё па яе выходзіць, дык што ж зробіш? Век другі настаў. Яна не надта перажывала і тады, калі Алёшка валасы адпусціў і калашыны ўнізе растачыў, кліны паўстаўляўшы. Такой бяды, думала. Калі ім такое даспадобы, хай носяць. Цяпер у валасах нічога не завядзецца. Каб у сяле жыў, дык, вядома, па-людску і стрыгся б, і спадніцы б тыя вакол ног не матляліся... Адно кепска — не шануе яе Алёшка грошай. Нібы яны дарма яму даюцца. Гэта ж прыехаў, памятае, яшчэ без Рыты, і пайшлі яны разам у краму, а там людзей мнагавата — якраз выхадны быў. Мужчыны вазьмі ды падкузьмі Алёшку: «Раскашуйся, рабочы клас!» Дык Алёшка як стой і выклаў дзесятку на пітво і яшчэ прыкусіць нешта. Яна, Тацяна, неяк сумелася тады. І не так ёй грошай тых было шкада, як самога Алёшкі. Падумала: «Маё ж ты дзіцятка, так у цябе лішняй капейкі ніколі не завядзецца...» І сябе самой чамусьці зрабілася шкада. Не падумаў, адкуль у маткі тыя грошы бяруцца...