— Мама, аўтобус роўна ў шэсць ідзе?
— Каторы на Мінск? Ага, дачушка, у шэсць.
— Паедзем мы.
— Куды гэта? — перапытала яшчэ быццам спакойна.
— Дадому паедзем. У Мінск.
У яе ажно вядро ў руцэ калыхнулася.
— Чаго ж так, Рыта? Ты ж казала — водпуск у цябе.
Нявестка ўздыхнула. Памаўчаўшы троху, сказала:
— Водпуск, канечне. З панядзелка толькі і пачаўся. Але чаго мы тут сядзець будзем?
Сказала і змоўкла, галаву апусціла, шоргала даланёй па стальніцы.
Яна, Тацяна, не дацадзіла малако, адставіла даёнку, сама апусцілася побач са збанком на ўслон, ускінулася:
— Што ты кажаш, Рыта? Як гэта — чаго вы тут сядзець будзеце? А дзе ж вам яшчэ сядзець? І не думай!
Схамянулася, што не наліла малой. Падхапілася, выцягнула са стала шуфлядку, дастала кубачак, нагібкам пялёхнула ў яго са збанка, падала Алачцы:
— Пі, пакуль цёпленькае. Чысценька толькі, каб дно відаць было.
Рыта раптам заплакала, аблакаціўшыся на стол. Хліпаючы носам, сказала глуха:
— Не магу я, мама. Стараюся, а не магу. Хто я вам? Людзі пачнуць гаварыць...
Хацела Тацяна падняцца, падысці да Рыты, абняць, суцешыць, ды не рашылася чамусьці, у нагах нейкую слабасць адчула. З другога рога стала азвалася:
— Перастань! Прыехала — і добра зрабіла. І мне, старой, весялей, і вам тут не горай. А людзі што? Якое каму дзела? Перастань, дачушка! — І не стрывала, сама ўсхліпнула.— Мне ж таксама не лягчэй...
Слёзы як быццам падзейнічалі на нявестку. Падняла Рыта галаву, выцерла тыльным бокам далоні вочы, сказала смялей:
— Паедзем мы, мама. Пасля абеду збяромся і пойдзем памаленьку.
Маўчала Тацяна. Не ведала, што казаць. Упрошваць, угаворваць, як малую? Дык жа, дзякаваць, ужо сама матка. Хто яе самую, Тацяну, калі пашкадаваў, хто яе калі прытуліў-прылашчыў? Нечакана для сябе самой са злосцю сказала:
— Нікуды не паедзеш! Прыехала от, дык і жыві!
Рыта апусціла галаву, панікла, а ўнучка, адарваўшыся ад кубачка, уставілася на яе, Тацяну, спытала:
— Чаго ты, бабка, крычыш?
Глядзела на ўнучку нейкую хвіліну няўцямна, бы недачула, што яна сказала. Урэшце падалася да малой, правяла рукой па галоўцы:
— Крычу, бо маці твая... Табе ж тутака добранька, праўда? Па пясочку можна пабегаць і на траўцы паляжаць, і малачко во свежанькае... А матка твая ў Мінск ірвецца. Ты ж не хочаш у Мінск?
— Не, я буду ў бабкі,— Алачка ўткнулася ёй у калені.
— Я ж і кажу, што ты ў мяне разумніца. А маці...
— Ай, мама! — матлянула галавой Рыта.
— Што, ай? Чаго ты ехала сюды, га? Каб тым абрадаваць, што сказала? Дык і без цябе ўведала б! Ці, можа, і ты добрая цаца, як Манька кажа?
— Чым жа я вінаватая!
Чула, што нявестка вось-вось зноў заплача, хацела сказаць нешта мякчэйшае, ласкавейшае, аднак па-ранейшаму злосна кінула:
— А не вінаватая, дык сядзі і не рыпайся! Водпуск свой скончыш, тады паедзеш, калі так хочацца!
Устала, даліла малако ў збанок, паставіла яго на стол, прыкрыўшы зверху газетай, каб муха не ўбілася, другі збанок занесла ў кладоўку. Вярнуўшыся ў хату, пайшла ў запечак — замяшаць парасяці і курам. Не бачыла адтуль, а ведала: Рыта сядзіць там, дзе і сядзела,— на ўскрай стала. Сядзіць і маўчыць, і яна, Тацяна, не азывалася, пакуль корпалася ў запечку. А выйшаўшы на хату з вядром у адной руцэ і з міскай у другой, сказала:
— Не думай ні пра што такое, дачушка. Неяк жа будзе.— І, бачачы, што Рыта не падымае галавы ад стала, патапталася на месцы.— Я па даёнку забягала, дык вас не было відаць нідзе. Хадзіла куды з Алачкай ці толькі ў садок?
Рыта паволі падняла галаву, зірнула на яе:
— Па вуліцы прайшлі, да магазіна...
І раптам нявестка падхапілася з услончыка, абняла Тацяну, уткнуўшыся носам у грудзі:
— Мамачка вы мая!..
Разгубілася яна. Ні адштурхнуць, ні абняць — рукі занятыя. Апусціла вядро на падлогу — яно ў левай руцэ было, вочапка глуха дзынкнула аб край, атуліла Рыту гэтай вольнай левай рукой за плечы, а ў правай так і трымала міску. Гладзіла нявестку па валасах, па плячах, шаптала:
— Ну, ціха, ціха... Ну, супакойся, не плач, дзіцятка. Не трэба так...
Потым яны разам выйшлі на двор, разам ішлі да хлява. Яна несла вядро, а Рыта, ідучы ззаду, міску.
— Пастаў от тут, ля карытца, пакуль. Я вылью парасяці, дык сама выкіну, а ты рук не ўрабляй,— казала да нявесткі.— Куры да цябе не прывыкшы, дык усё адно не падыдуць. Пастаў пакуль.
— Добра, мама,— Рыта паставіла міску з тоўчанай бульбай і хлебам, адышлася, села на лаўцы ля сенцаў.